Kooperatiflere yeni düzenlemeler getiren kanun teklifi, TBMM Sanayi ve Ticaret Komitesinde kabul edildi (2) Ticaret Bakanlığı tarafınca tüm kooperatif ve üst kuruluşlarının, kooperatifçilik hizmetlerine elektronik ortamda eriştiği ve merkezi data tabanının yönetildiği Kooperatif Bilgi Sistemi (KOOPBİS) kurulacak.
Kooperatifler Kanunu ile Kimi Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, Tbmm Sanayi, Ticaret, Güç, Doğal Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Kurulunda kabul edildi.
Teklifi ile kooperatiflerin dış kontrol sisteminin bir daha düzenlenmesi ve faal kontrol sistemi kurulması hedefleniyor.
Buna bakılırsa, bakanlıkça çalışma konusu, ortak sayısı ve ciro üzere kıstaslar dikkate alınarak belirlenen kooperatif ve üst kuruluşları dış kontrole tabi olacak. Dış kontrol, finansal tabloların kontrolü biçiminde olacak. İdare konseyinin yıllık faaliyet raporu ortasında yer alan finansal ayrıntıların, denetlenen finansal tablolar ile dengeli olup olmadığı ve gerçeği yansıtıp yansıtmadığı da dış kontrolün kapsamı ortasında yer alacak.
Dış kontrol; genel şuraca alınan karar doğrultusunda Kamu Nezareti, Muhasebe ve Kontrol Standartları Kurumunca yetkilendirilen bağımsız denetçiler, Hür Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu’na tabi meslek mensupları, ilgili bakanlıkça dış kontrolle yetkilendirilen, bağlı olunan merkez birlikleri yahut merkez birliği kurulamamışsa bağlı olunan birliklerce yapılabilecek.
İlgili bakanlıkça dış kontrolle yetkilendirilen birlik ve merkez birlikleri, Türk Ticaret Kanunu’nun ilgili kararlarına göre bağımsız kontrole tabi olacak. Dış kontrol yapacak denetçiler ile kontrol yetkisi verilen birlik ve merkez birliğinin kontrolle nazaranvlendirilen çalışanı, misyonları sebebiyle işledikleri kabahatlerden dolayı, fiillerinin niteliğine göre Türk Ceza Kanunu’nun kamu gorevlilerine ilişkin kararları uyarınca cezalandırılacak.
Kontrole ait yöntem ve temeller, denetçilerin nitelikleri, uyacakları etik prensipler, misyon ve yetkileri, seçilmeleri, bakılırsavden alınmaları yahut ayrılmaları, kontrolün ve kontrol raporlarının içeriği ve raporun genel şuraya sunulması ile üst kuruluşların yetkilendirilmesine ait konular ilgili bakanlıkların görüşü alınarak Ticaret Bakanlığınca çıkarılan yönetmelikle düzenlenecek.
Kooperatifler, kooperatif birliklerine; kooperatif birlikleri de merkez birliğine ortak olmadığı takdirde kamu kaynaklarından desteklenen kredilere kefalet sağlayamayacak; kamu kaynaklı ziraî desteklemelere aracılık yapamayacak, bu kapsamdaki müracaatlarda birlikler kooperatifleri, merkez birliği de birlikleri iştirake kabulden kaçınamayacak.
Genel konsey için bakanlık temsilcisi zaruriliği
Yapı kooperatifleri, ana kontratta gösterilen işlerin tamamlanması ve ferdi mülkiyete geçilip konutların ve/veya iş yerlerinin ortaklar ismine tescil edilmesiyle emeline ulaşmış sayılacak ve dağıtılacak. Fakat tescil sürecinden daha sonra metoduna uygun biçimde ana kontrat değişikliği yapılarak kooperatifin gayesinin değiştirilmesi halinde dağılmaya ait karar uygulanmayacak.
Kooperatifler, kooperatif birlikleri, merkez birlikleri ve Türkiye Ulusal KooperatiflerBirliği, genel konsey toplantılarından en az 15 gün evvel ilgili bakanlıktan temsilci talebinde bulunacak. Genel heyet toplantıları, bakanlık temsilcisinin huzuru ile açılacak ve devam edecek. Temsilci, toplantının kanunlara, ana kontrata ve gündeme bakılırsa yürütülmesine nezaret edecek. Genel konsey toplantı tutanağı ile toplantıya katılanların listesi temsilci tarafınca imzalanacak. Temsilci, genel şurada, kanun ve ana kontrata ters olarak alınan kararlar hakkındaki görüşünü tutanakta belirtecek. Bakanlık temsilcisinin fiyatını, ilgili kooperatif karşılayacak.
Cezalar
Ortaklarının çoğunluğu bayanlardan oluşan ve bayan emeğinin kıymetlendirilmesi hedefiyle kurulan kooperatifler ile ortaklarının çoğunluğu engellilerden oluşan kooperatiflerin, tescil ve ilana tabi süreçlerinden fiyat alınmayacak, ilana tabi olanlar Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde fiyatsız yayımlanacak. Bu kooperatiflerden, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu’nun ilgili düzenlemesi yeterince odaya kayıt fiyatı ve yıllık aidat ile munzam aidat da alınmayacak.
Teklifle, kamu kaynaklarından desteklenen kredilere kefil olan kooperatifler ile kamu kaynaklı ziraî desteklemelere aracılık yapan kooperatiflerde ana kontratta belirtilen kaideleri taşıyanları iştirake kabulden kaçınan; bilanço ve gelir sarfiyat farkı hesaplarını genel konseyin yıllık toplantısından en az 15 gün evvelden itibaren bir yıl müddetle ortakların tetkikine sunmayan; azlık tarafınca genel konsey toplantısından evvel yoluna uygun biçimde gündeme unsur eği istenmesine karşın bunu yerine getirmeyen; denetçilerin ikazına karşın kaideleri taşımayan yahut daha sonradan kaybeden üyeleri düşürmeyen kooperatif ve üst kuruluşları yöneticileri için cezalar öngörülüyor.
Kooperatife ilişkin defter, doküman, para, mal üzere kooperatife ilişkin varlıkları haleflerine teslim etmeyenler; kamu kaynaklarından desteklenen kredilere kefil olan kooperatif ve üst kuruluşları ile ziraî desteklemelere aracılık yapan kooperatif ve üst kuruluşlarında, iştirake kabul konusunda kanun kararlarına uygun davranmayan kooperatif ve üst kuruluşları yöneticilerine de cezalar getiriliyor. Bağdaşmayan nazaranvlere karşıt uygulamaları araştırmayan denetçilere cezai sorumluluk öngörülüyor.
Yükümlülüklere alışılmamış hareket eden idare heyeti üyelerinin her biri, her bir yükümlülük için başka ayrı olmak üzere 1000 lira idari para cezası ile cezalandırılacak. Birebir kontrol kapsamında birebir şahsa verilebilecek idari para cezalarının toplam fiyatı 10 bin lirayı geçemeyecek.
Mevcut yöneticilere, seçimlere kadar eğitimden muafiyet
Ticaret Bakanlığınca tüm kooperatif ve üst kuruluşlarının, kooperatifçilik hizmetlerine elektronik ortamda eriştiği ve merkezi data tabanının yönetildiği KOOPBİS kurulacak.
Kooperatifin ticaret sicili kayıtlarının, finansal tablolarının, idare konseyi ve denetçi raporlarının, genel konsey toplantı evrakının, ortakların kimlik, irtibat, hisse ve ödemelerine ait ayrıntılarının KOOPBİS’e işlenmesinden idare şurası sorumlu olacak.
İlgili bakanlık ile kooperatif ve üst kuruluşları, bakılırsavleri ile sonlu kalmak koşuluyla, ortakların ve ortak olmak için başvuranların şahsi datalarını KOOPBİS’te işlemeye ve görüntülemeye yetkili olacak. Bakanlık; kontrol, istatistik üretme, hizmetlerde otomasyonu artırma, ülke kooperatifçiliğinin geliştirilmesi ve kooperatif ortaklarının haklarının korunması emeliyle sistemde işlenen bilgileri, kamu kurum ve kuruluşlarına aktarabilecek. Elde edilen bilgiler şahsi Bilgilerin Korunması Kanunu’na karşıt olarak kullanılamayacak, aktarılamayacak yahut diğer bir biçimde işlenemeyecek.
KOOPBİS’te tutulacak bilgilerle elektronik ortamda sunulacak hizmetlerden faydalanılmasına, bu sistem üzerinde işlenen şahsi dataların transferi ile güvenliğin sağlanmasına, aydınlatma yükümlülüğünün ne biçimde yerine getirileceğine ait adap ve temeller ilgili bakanlıklar ile şahsi Dataları Müdafaa Kurumunun görüşü alınarak Ticaret Bakanlığınca çıkarılan yönetmelikle belirlenecek.
Kooperatiflerin halihazırdaki idare ve kontrol şurası üyeleri bir daha sonraki seçimlere kadar eğitim kuralından muaf tutulacak. Düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten 31 Aralık 2022’ye kadar seçilecek idare ve kontrol konseyi üyelerinin eğitim alma zaruriliği da bu tarihten daha sonra başlayacak.
Bir yıl ortasında kurulacak
Tüm kooperatifleri kapsayacak ve değişik kanunlara tabi kooperatifler içinde nizam sağlayacak KOOPBİS, bir yıl ortasında kurulacak. İlgili bakanlıklar, sistemin heyetim sürecinde kendi sistemlerindeki bilgileri aktarmak, uygulamaya geçtikten daha sonra da kooperatif ve üst kuruluşlarınca yapılan data girişlerini takip etmekle sorumlu olacak.
Kooperatif ve üst kuruluşları idare heyeti üyeleri; ticaret sicili kayıtlarını, finansal tablolarını, faaliyet raporlarını, genel konsey toplantı evrakını, ortakların kimlik, bağlantı, hisse ve ödemelerine ait ayrıntılarını ve gerekli tüm ayrıntıları KOOPBİS’in kurulmasının akabinde 6 ay ortasında aktaracak.
Bu süreçte kooperatifler ve üst kuruluşları, genel şura toplantısına katılma hakkını haiz ortakları gösteren listeleri, bu unsur yürürlüğe girmedilk evvelki kararlara nazaran almaya devam edecek. Yükümlülüklerini yerine getirmeyen kooperatif ve üst kuruluşlarının idare heyeti üyeleri, idari para cezası ile cezalandırılacak.
Ana kontratlarını intibak ettirmeyenler dağılmış sayılacak
Kooperatifler ve üst kuruluşları, ana kontratlarını en geç 3 yıl ortasında bu düzenleme kararlarına intibak ettirecek. Ana mukavelelerini intibak ettirmeyen kooperatif ve üst kuruluşları dağılmış sayılacak. Kanunen tasfiye ile nazaranvlendirilmiş kimseler tarafınca dağılmadan başlayarak 2 ay ortasında tasfiye süreçlerine geçilmezse, kooperatif ve üst kuruluşun ortakları ya da alacaklıları tarafınca mahkemeden 2 yıl ortasında tasfiye memuru atanması islenebilecek.
Ana kontratlar intibak ettirilinceye kadar, mevcut ana kontratların bu düzenlemeye muhalif olmayan kararları uygulanacak. Ana mukavelelerini bu düzenlemeye intibak ettirmek için kooperatifler ve üst kuruluşlarının yapacakları genel heyetleri, olağan genel heyetlerin tarz ve çoğunluğuna göre toplanacak ve karar verecek.
Tarım Satış Kooperatif ve Birlikleri Hakkında Kanun’da yapılan değişiklikle, bağımsız kontrol kapsamı haricinde kalan birlikler ile kooperatifler, KooperatiflerKanunu’ndaki kararlara bakılırsa denetlenecek ve dış kontrole tabi olacak.
İki devir sonunda orta verme şartı teklif metninden çıkarıldı
Kamu kaynaklarından desteklenen kredilere kefil olan kooperatifler ile kamu kaynaklı ziraî desteklemelere aracılık yapan kooperatifler ve bunların üst kuruluşlarında üst üste iki periyot idare heyeti üyeliği yapanların, ortadan bir seçim devri geçmedikçe bu bakılırsave yeniden seçilemeyeceğine dair yedinci hususu tekliften çıkarıldı.
(Bitti)
Kooperatifler Kanunu ile Kimi Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, Tbmm Sanayi, Ticaret, Güç, Doğal Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Kurulunda kabul edildi.
Teklifi ile kooperatiflerin dış kontrol sisteminin bir daha düzenlenmesi ve faal kontrol sistemi kurulması hedefleniyor.
Buna bakılırsa, bakanlıkça çalışma konusu, ortak sayısı ve ciro üzere kıstaslar dikkate alınarak belirlenen kooperatif ve üst kuruluşları dış kontrole tabi olacak. Dış kontrol, finansal tabloların kontrolü biçiminde olacak. İdare konseyinin yıllık faaliyet raporu ortasında yer alan finansal ayrıntıların, denetlenen finansal tablolar ile dengeli olup olmadığı ve gerçeği yansıtıp yansıtmadığı da dış kontrolün kapsamı ortasında yer alacak.
Dış kontrol; genel şuraca alınan karar doğrultusunda Kamu Nezareti, Muhasebe ve Kontrol Standartları Kurumunca yetkilendirilen bağımsız denetçiler, Hür Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu’na tabi meslek mensupları, ilgili bakanlıkça dış kontrolle yetkilendirilen, bağlı olunan merkez birlikleri yahut merkez birliği kurulamamışsa bağlı olunan birliklerce yapılabilecek.
İlgili bakanlıkça dış kontrolle yetkilendirilen birlik ve merkez birlikleri, Türk Ticaret Kanunu’nun ilgili kararlarına göre bağımsız kontrole tabi olacak. Dış kontrol yapacak denetçiler ile kontrol yetkisi verilen birlik ve merkez birliğinin kontrolle nazaranvlendirilen çalışanı, misyonları sebebiyle işledikleri kabahatlerden dolayı, fiillerinin niteliğine göre Türk Ceza Kanunu’nun kamu gorevlilerine ilişkin kararları uyarınca cezalandırılacak.
Kontrole ait yöntem ve temeller, denetçilerin nitelikleri, uyacakları etik prensipler, misyon ve yetkileri, seçilmeleri, bakılırsavden alınmaları yahut ayrılmaları, kontrolün ve kontrol raporlarının içeriği ve raporun genel şuraya sunulması ile üst kuruluşların yetkilendirilmesine ait konular ilgili bakanlıkların görüşü alınarak Ticaret Bakanlığınca çıkarılan yönetmelikle düzenlenecek.
Kooperatifler, kooperatif birliklerine; kooperatif birlikleri de merkez birliğine ortak olmadığı takdirde kamu kaynaklarından desteklenen kredilere kefalet sağlayamayacak; kamu kaynaklı ziraî desteklemelere aracılık yapamayacak, bu kapsamdaki müracaatlarda birlikler kooperatifleri, merkez birliği de birlikleri iştirake kabulden kaçınamayacak.
Genel konsey için bakanlık temsilcisi zaruriliği
Yapı kooperatifleri, ana kontratta gösterilen işlerin tamamlanması ve ferdi mülkiyete geçilip konutların ve/veya iş yerlerinin ortaklar ismine tescil edilmesiyle emeline ulaşmış sayılacak ve dağıtılacak. Fakat tescil sürecinden daha sonra metoduna uygun biçimde ana kontrat değişikliği yapılarak kooperatifin gayesinin değiştirilmesi halinde dağılmaya ait karar uygulanmayacak.
Kooperatifler, kooperatif birlikleri, merkez birlikleri ve Türkiye Ulusal KooperatiflerBirliği, genel konsey toplantılarından en az 15 gün evvel ilgili bakanlıktan temsilci talebinde bulunacak. Genel heyet toplantıları, bakanlık temsilcisinin huzuru ile açılacak ve devam edecek. Temsilci, toplantının kanunlara, ana kontrata ve gündeme bakılırsa yürütülmesine nezaret edecek. Genel konsey toplantı tutanağı ile toplantıya katılanların listesi temsilci tarafınca imzalanacak. Temsilci, genel şurada, kanun ve ana kontrata ters olarak alınan kararlar hakkındaki görüşünü tutanakta belirtecek. Bakanlık temsilcisinin fiyatını, ilgili kooperatif karşılayacak.
Cezalar
Ortaklarının çoğunluğu bayanlardan oluşan ve bayan emeğinin kıymetlendirilmesi hedefiyle kurulan kooperatifler ile ortaklarının çoğunluğu engellilerden oluşan kooperatiflerin, tescil ve ilana tabi süreçlerinden fiyat alınmayacak, ilana tabi olanlar Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde fiyatsız yayımlanacak. Bu kooperatiflerden, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu’nun ilgili düzenlemesi yeterince odaya kayıt fiyatı ve yıllık aidat ile munzam aidat da alınmayacak.
Teklifle, kamu kaynaklarından desteklenen kredilere kefil olan kooperatifler ile kamu kaynaklı ziraî desteklemelere aracılık yapan kooperatiflerde ana kontratta belirtilen kaideleri taşıyanları iştirake kabulden kaçınan; bilanço ve gelir sarfiyat farkı hesaplarını genel konseyin yıllık toplantısından en az 15 gün evvelden itibaren bir yıl müddetle ortakların tetkikine sunmayan; azlık tarafınca genel konsey toplantısından evvel yoluna uygun biçimde gündeme unsur eği istenmesine karşın bunu yerine getirmeyen; denetçilerin ikazına karşın kaideleri taşımayan yahut daha sonradan kaybeden üyeleri düşürmeyen kooperatif ve üst kuruluşları yöneticileri için cezalar öngörülüyor.
Kooperatife ilişkin defter, doküman, para, mal üzere kooperatife ilişkin varlıkları haleflerine teslim etmeyenler; kamu kaynaklarından desteklenen kredilere kefil olan kooperatif ve üst kuruluşları ile ziraî desteklemelere aracılık yapan kooperatif ve üst kuruluşlarında, iştirake kabul konusunda kanun kararlarına uygun davranmayan kooperatif ve üst kuruluşları yöneticilerine de cezalar getiriliyor. Bağdaşmayan nazaranvlere karşıt uygulamaları araştırmayan denetçilere cezai sorumluluk öngörülüyor.
Yükümlülüklere alışılmamış hareket eden idare heyeti üyelerinin her biri, her bir yükümlülük için başka ayrı olmak üzere 1000 lira idari para cezası ile cezalandırılacak. Birebir kontrol kapsamında birebir şahsa verilebilecek idari para cezalarının toplam fiyatı 10 bin lirayı geçemeyecek.
Mevcut yöneticilere, seçimlere kadar eğitimden muafiyet
Ticaret Bakanlığınca tüm kooperatif ve üst kuruluşlarının, kooperatifçilik hizmetlerine elektronik ortamda eriştiği ve merkezi data tabanının yönetildiği KOOPBİS kurulacak.
Kooperatifin ticaret sicili kayıtlarının, finansal tablolarının, idare konseyi ve denetçi raporlarının, genel konsey toplantı evrakının, ortakların kimlik, irtibat, hisse ve ödemelerine ait ayrıntılarının KOOPBİS’e işlenmesinden idare şurası sorumlu olacak.
İlgili bakanlık ile kooperatif ve üst kuruluşları, bakılırsavleri ile sonlu kalmak koşuluyla, ortakların ve ortak olmak için başvuranların şahsi datalarını KOOPBİS’te işlemeye ve görüntülemeye yetkili olacak. Bakanlık; kontrol, istatistik üretme, hizmetlerde otomasyonu artırma, ülke kooperatifçiliğinin geliştirilmesi ve kooperatif ortaklarının haklarının korunması emeliyle sistemde işlenen bilgileri, kamu kurum ve kuruluşlarına aktarabilecek. Elde edilen bilgiler şahsi Bilgilerin Korunması Kanunu’na karşıt olarak kullanılamayacak, aktarılamayacak yahut diğer bir biçimde işlenemeyecek.
KOOPBİS’te tutulacak bilgilerle elektronik ortamda sunulacak hizmetlerden faydalanılmasına, bu sistem üzerinde işlenen şahsi dataların transferi ile güvenliğin sağlanmasına, aydınlatma yükümlülüğünün ne biçimde yerine getirileceğine ait adap ve temeller ilgili bakanlıklar ile şahsi Dataları Müdafaa Kurumunun görüşü alınarak Ticaret Bakanlığınca çıkarılan yönetmelikle belirlenecek.
Kooperatiflerin halihazırdaki idare ve kontrol şurası üyeleri bir daha sonraki seçimlere kadar eğitim kuralından muaf tutulacak. Düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten 31 Aralık 2022’ye kadar seçilecek idare ve kontrol konseyi üyelerinin eğitim alma zaruriliği da bu tarihten daha sonra başlayacak.
Bir yıl ortasında kurulacak
Tüm kooperatifleri kapsayacak ve değişik kanunlara tabi kooperatifler içinde nizam sağlayacak KOOPBİS, bir yıl ortasında kurulacak. İlgili bakanlıklar, sistemin heyetim sürecinde kendi sistemlerindeki bilgileri aktarmak, uygulamaya geçtikten daha sonra da kooperatif ve üst kuruluşlarınca yapılan data girişlerini takip etmekle sorumlu olacak.
Kooperatif ve üst kuruluşları idare heyeti üyeleri; ticaret sicili kayıtlarını, finansal tablolarını, faaliyet raporlarını, genel konsey toplantı evrakını, ortakların kimlik, bağlantı, hisse ve ödemelerine ait ayrıntılarını ve gerekli tüm ayrıntıları KOOPBİS’in kurulmasının akabinde 6 ay ortasında aktaracak.
Bu süreçte kooperatifler ve üst kuruluşları, genel şura toplantısına katılma hakkını haiz ortakları gösteren listeleri, bu unsur yürürlüğe girmedilk evvelki kararlara nazaran almaya devam edecek. Yükümlülüklerini yerine getirmeyen kooperatif ve üst kuruluşlarının idare heyeti üyeleri, idari para cezası ile cezalandırılacak.
Ana kontratlarını intibak ettirmeyenler dağılmış sayılacak
Kooperatifler ve üst kuruluşları, ana kontratlarını en geç 3 yıl ortasında bu düzenleme kararlarına intibak ettirecek. Ana mukavelelerini intibak ettirmeyen kooperatif ve üst kuruluşları dağılmış sayılacak. Kanunen tasfiye ile nazaranvlendirilmiş kimseler tarafınca dağılmadan başlayarak 2 ay ortasında tasfiye süreçlerine geçilmezse, kooperatif ve üst kuruluşun ortakları ya da alacaklıları tarafınca mahkemeden 2 yıl ortasında tasfiye memuru atanması islenebilecek.
Ana kontratlar intibak ettirilinceye kadar, mevcut ana kontratların bu düzenlemeye muhalif olmayan kararları uygulanacak. Ana mukavelelerini bu düzenlemeye intibak ettirmek için kooperatifler ve üst kuruluşlarının yapacakları genel heyetleri, olağan genel heyetlerin tarz ve çoğunluğuna göre toplanacak ve karar verecek.
Tarım Satış Kooperatif ve Birlikleri Hakkında Kanun’da yapılan değişiklikle, bağımsız kontrol kapsamı haricinde kalan birlikler ile kooperatifler, KooperatiflerKanunu’ndaki kararlara bakılırsa denetlenecek ve dış kontrole tabi olacak.
İki devir sonunda orta verme şartı teklif metninden çıkarıldı
Kamu kaynaklarından desteklenen kredilere kefil olan kooperatifler ile kamu kaynaklı ziraî desteklemelere aracılık yapan kooperatifler ve bunların üst kuruluşlarında üst üste iki periyot idare heyeti üyeliği yapanların, ortadan bir seçim devri geçmedikçe bu bakılırsave yeniden seçilemeyeceğine dair yedinci hususu tekliften çıkarıldı.
(Bitti)