Türkiye’nin uzun devirli doğalgaz kontratları ve yatırımları periyodunda BOTAŞ Genel Müdürü olarak nazaranv yapan Gökhan Yardım, mevcut doğalgaz meselesinin arz-talep dengesizliğinden kaynaklanmakla bir arada, evvelde yapılması gereken hazırlıkların tamamlanamamış olmasından kaynaklı olduğunu söylemiş oldu.
DÜNYA’nın sorularını yanıtlayan Gökhan Yardım, doğalgaz talebinin karşılanmasında uzun vadeli tahlil olarak Azerbaycan’da yeni alanlarda gaz üretilmesi konusunda inisiyatif, Kuzey Irak dahil yeni kaynaklar ve piyasa özgürleşmesi gerektiğini söylemiş oldu. Yardım, kısa vadeli sorunun kamuoyunun bildiği İran gaz tedarikinin kesilmesi ve çok talep artışından kaynaklı olduğunu, bu kurallar ortadan kalkmadan da mevcut dengesizliğin giderilemeyeceğini vurguladı. Yardım, Tuz Gölü depolama ve Silivri depolama yatırımlarında ihale iptalleri, birtakım şirketlerin inşaatı başaramaması üzere sıkıntılar ile Saros LNG’nin tamamlanamamış olmasının da mevcut arz sıkıntısında rolleri olduğunu anlattı.
“İstanbul gaz talebinde epey değerli. bu biçimde havalarda anafor üzere çeker gazı” diyen Gökhan Yardım, gaz tedarik sıkıntısını çözmek için yapılan Tuz Gölü depolaması ve Silivri depolamasında mevcut talebi karşılayacak yapı oluşmadığını kaydetti. Tuz Gölü depolamasının devam eden yatırım tamamlanamadığı için 650 milyon metreküplük bir hacimde olduğunu, 12 Ocak’a kadar bu depoya 535 milyon metreküp stok yapıldığını kaydetti. O tarihten daha sonra gaz çekişinin başladığını ve son datalara göre Tuz Gölü depolamasında 213 milyon metreküp gaz kaldığını anlatan Yardım, kelam konusu depodan günlük 28 milyon metreküp gaz verişinin sağlandığı hesaplandığında 8 günlük gazın bulunduğunu tabir etti.
Azerbaycan’ın alanlarını geliştirmeliyiz
Gökhan Yardım, boru sınırlarından mevcut muahedeler doğrultusunda, İran haricinde girişlerin devam ettiğini lakin ek talebin ve İran gazı açığının karşılanamadığını vurgulayarak, kesinti yapma tahlilinin kısa vadedeki tek mümkünlük göründüğünü anlattı. Yardım, sorunun genel tahlili için ise şu ayrıntıları verdi: “Türkiye hür piyasa sistemine geçiş sonucu aldı, kamu ithalatını düşürme siyaseti uygulayacağını; piyasa hür olacak dedi lakin uygulama hiç bir biçimde bu biçimde olmadı. Kamu tartısı arttı. Siyasi tercihtir fakat bu siyasi tercihin gerekleri yerine getirilmesi gereklidir. BOTAŞ 2001’e kadar tekeldi, inhisar kaldırıldı. BOTAŞ’ın yetkileri EPDK’ya geçti lakin EPDK, gaz getirmek isteyen, LNG yatırımı yapmak isteyen özel dala müsaade vermiyor. Özel boru çizgisi yatırımı yapılamıyor. Arz güvenliği için piyasa hürleşmesi. Devletin LNG yatırımlarının arz güvenliğini sağlamadığını görüyoruz.
Doğuda yeni kaynaklara gereksinimimiz var ve 4-5 yıllık kontratlarla az sağlamak gerekli. Azerbaycan’da yeni alanlar var. Azerbaycan’ın o alanları geliştirmesine katkı verebilir, Türkiye’ye getirebiliriz. TPAO, Karadeniz’de gaz buldu. Kapasitesi olduğuna inanıyorum. Ayrıyeten öbür komşu ülkelerden spot gaz alımına müsaade verilmeli. Şu anda spot gaz getirme imkanı mevzuat olarak yalnızca uzun vadeli gaz kontratı yapılan ülkelerle sonlu. Bu mevzuat değişmeli. BOTAŞ haricinde gaz getirebilen bir yapı yok. Piyasanın hürleşmesi tahlillerden biri. ”
İran ile gaz sorunu
Türkiye’ye gelen İran gazının teknik niçinlerle kesildiği bilgisinin verildiğini vurgulayan Gökhan Yardım, “Bu münasebet haricinde, İran arz sorununun diğer bir boyutu var mı? Tahran’a bakınca hava şartları o kadar ağır değil. Tam gerçeği bilmiyorum, İran niye bu biçimde yapıyor, hakikaten teknik bir kahır mı, diğer geçmiş olayların hesabı mı ülkeyi yönetenler elbette durumu biliyordur” yorumunu yaptı. Yardım, İran’ın Türkiye üzerinde fiyat baskısı kurmak istemesinin de olasılıklardan biri olduğunu, Rusya ile yeni kontrat yapıldığı devirde bu sorunun yaşanmasına bakarak bu biçimde bir yorum yapılabileceğini belirterek, bu mümkünlük değerlendirildiğinde, Türkiye ile 2026’da bitecek kontrat müzakerelerinde Türk tarafını sert tavır izlemeye itecek bir yanlışlık yapıldığının altını çizdi.
Azerbaycan’ın mevcut gaz arzında memleketler arası konsorsiyumların üretici olduğunu hatırlatan eski BOTAŞ Genel Müdürü Yardım, boru sınırlarıyla taşınan bu gazın mutabakatlarla bağlı olduğunu vurguladı. Yardım, Bakü-Tifl is-Erzurum sınırından hala spot alım devam ettiğini hatırlatarak, ek gaz bulunması halinde bu sınırın kullanılabileceğini hatırlattı. Bunun haricinde TANAP çizgisinde, Eskişehir ve Trakya’da gaz alındığını ve taşıma masrafı ödendiğini kaydeden Yardım, bu sınırın giriş noktası olan Türkgözü’nde de gaz teslimi alınarak hem doğunun muhtaçlığı birebir vakitte taşıma maliyeti azaltılmasının sağlanabileceğini vurguladı. Azerbaycan’da milletlerarası güç şirketlerinin mevcut alanlarda faal olduğunu hatırlatan Gökhan Yardım, “ilave gaz bulunması halinde Türkiye’nin öncelikli olarak alıcı olması” yaklaşımı bulunduğunu fakat mevcut gaz üretiminin aslına bakarsanız kontratlarla Avrupa’ya ulaştırıldığını belirterek, fazla gaz üretimi yaklaşımlarında da daima Avrupa’nın gereksiniminin gözetildiğini anlattı.
Yazının tamamı burada.
Dünya
DÜNYA’nın sorularını yanıtlayan Gökhan Yardım, doğalgaz talebinin karşılanmasında uzun vadeli tahlil olarak Azerbaycan’da yeni alanlarda gaz üretilmesi konusunda inisiyatif, Kuzey Irak dahil yeni kaynaklar ve piyasa özgürleşmesi gerektiğini söylemiş oldu. Yardım, kısa vadeli sorunun kamuoyunun bildiği İran gaz tedarikinin kesilmesi ve çok talep artışından kaynaklı olduğunu, bu kurallar ortadan kalkmadan da mevcut dengesizliğin giderilemeyeceğini vurguladı. Yardım, Tuz Gölü depolama ve Silivri depolama yatırımlarında ihale iptalleri, birtakım şirketlerin inşaatı başaramaması üzere sıkıntılar ile Saros LNG’nin tamamlanamamış olmasının da mevcut arz sıkıntısında rolleri olduğunu anlattı.
“İstanbul gaz talebinde epey değerli. bu biçimde havalarda anafor üzere çeker gazı” diyen Gökhan Yardım, gaz tedarik sıkıntısını çözmek için yapılan Tuz Gölü depolaması ve Silivri depolamasında mevcut talebi karşılayacak yapı oluşmadığını kaydetti. Tuz Gölü depolamasının devam eden yatırım tamamlanamadığı için 650 milyon metreküplük bir hacimde olduğunu, 12 Ocak’a kadar bu depoya 535 milyon metreküp stok yapıldığını kaydetti. O tarihten daha sonra gaz çekişinin başladığını ve son datalara göre Tuz Gölü depolamasında 213 milyon metreküp gaz kaldığını anlatan Yardım, kelam konusu depodan günlük 28 milyon metreküp gaz verişinin sağlandığı hesaplandığında 8 günlük gazın bulunduğunu tabir etti.
Azerbaycan’ın alanlarını geliştirmeliyiz
Gökhan Yardım, boru sınırlarından mevcut muahedeler doğrultusunda, İran haricinde girişlerin devam ettiğini lakin ek talebin ve İran gazı açığının karşılanamadığını vurgulayarak, kesinti yapma tahlilinin kısa vadedeki tek mümkünlük göründüğünü anlattı. Yardım, sorunun genel tahlili için ise şu ayrıntıları verdi: “Türkiye hür piyasa sistemine geçiş sonucu aldı, kamu ithalatını düşürme siyaseti uygulayacağını; piyasa hür olacak dedi lakin uygulama hiç bir biçimde bu biçimde olmadı. Kamu tartısı arttı. Siyasi tercihtir fakat bu siyasi tercihin gerekleri yerine getirilmesi gereklidir. BOTAŞ 2001’e kadar tekeldi, inhisar kaldırıldı. BOTAŞ’ın yetkileri EPDK’ya geçti lakin EPDK, gaz getirmek isteyen, LNG yatırımı yapmak isteyen özel dala müsaade vermiyor. Özel boru çizgisi yatırımı yapılamıyor. Arz güvenliği için piyasa hürleşmesi. Devletin LNG yatırımlarının arz güvenliğini sağlamadığını görüyoruz.
Doğuda yeni kaynaklara gereksinimimiz var ve 4-5 yıllık kontratlarla az sağlamak gerekli. Azerbaycan’da yeni alanlar var. Azerbaycan’ın o alanları geliştirmesine katkı verebilir, Türkiye’ye getirebiliriz. TPAO, Karadeniz’de gaz buldu. Kapasitesi olduğuna inanıyorum. Ayrıyeten öbür komşu ülkelerden spot gaz alımına müsaade verilmeli. Şu anda spot gaz getirme imkanı mevzuat olarak yalnızca uzun vadeli gaz kontratı yapılan ülkelerle sonlu. Bu mevzuat değişmeli. BOTAŞ haricinde gaz getirebilen bir yapı yok. Piyasanın hürleşmesi tahlillerden biri. ”
İran ile gaz sorunu
Türkiye’ye gelen İran gazının teknik niçinlerle kesildiği bilgisinin verildiğini vurgulayan Gökhan Yardım, “Bu münasebet haricinde, İran arz sorununun diğer bir boyutu var mı? Tahran’a bakınca hava şartları o kadar ağır değil. Tam gerçeği bilmiyorum, İran niye bu biçimde yapıyor, hakikaten teknik bir kahır mı, diğer geçmiş olayların hesabı mı ülkeyi yönetenler elbette durumu biliyordur” yorumunu yaptı. Yardım, İran’ın Türkiye üzerinde fiyat baskısı kurmak istemesinin de olasılıklardan biri olduğunu, Rusya ile yeni kontrat yapıldığı devirde bu sorunun yaşanmasına bakarak bu biçimde bir yorum yapılabileceğini belirterek, bu mümkünlük değerlendirildiğinde, Türkiye ile 2026’da bitecek kontrat müzakerelerinde Türk tarafını sert tavır izlemeye itecek bir yanlışlık yapıldığının altını çizdi.
Azerbaycan’ın mevcut gaz arzında memleketler arası konsorsiyumların üretici olduğunu hatırlatan eski BOTAŞ Genel Müdürü Yardım, boru sınırlarıyla taşınan bu gazın mutabakatlarla bağlı olduğunu vurguladı. Yardım, Bakü-Tifl is-Erzurum sınırından hala spot alım devam ettiğini hatırlatarak, ek gaz bulunması halinde bu sınırın kullanılabileceğini hatırlattı. Bunun haricinde TANAP çizgisinde, Eskişehir ve Trakya’da gaz alındığını ve taşıma masrafı ödendiğini kaydeden Yardım, bu sınırın giriş noktası olan Türkgözü’nde de gaz teslimi alınarak hem doğunun muhtaçlığı birebir vakitte taşıma maliyeti azaltılmasının sağlanabileceğini vurguladı. Azerbaycan’da milletlerarası güç şirketlerinin mevcut alanlarda faal olduğunu hatırlatan Gökhan Yardım, “ilave gaz bulunması halinde Türkiye’nin öncelikli olarak alıcı olması” yaklaşımı bulunduğunu fakat mevcut gaz üretiminin aslına bakarsanız kontratlarla Avrupa’ya ulaştırıldığını belirterek, fazla gaz üretimi yaklaşımlarında da daima Avrupa’nın gereksiniminin gözetildiğini anlattı.
Yazının tamamı burada.
Dünya