Türkçe’nin yapısı tehdit altında! ‘Ayıp olur…’

CatWalk

New member
İhsan Dindar – Milliyet.com.tr Son senelerda daha fazlaca tartışılmaya başlayan ve ‘plaza Türkçesi’ olarak da anılan kavram, Türkçe’nin yabancı lisanlar tesiriyle olumsuz bir değişime maruz kalması durumunu tanımlıyor. Lisanın yaşayan bir varlık olarak kabul edilmesiyle bir arada Türkçe’nin yaşadığı bu değişim, reaksiyonları de birlikteinde getiriyor.


SORUN BİREBİR ÇEVİRİDE

Teknolojik mamüllerin yanı sıra son periyotlarda toplumsal medyanın da tesiriyle ömrümüze giren kavramların kıymetli bir kısmının Türkçe karşılığı olsa da yüklü olarak İngilizce hali kullanılmaya devam ediliyor. Örneğin ‘toplantı düzenlemek’ sözü yerine ‘meeting set etmek’ üzere sözlerin kullanılması bir öbür sorunun da sebebi.


Bu sorunun çeviri kültüründen kaynaklandığını tabir eden Mimar Sinan Hoş Sanatlar Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Türk Lisanı ve Edebiyatı kısmından Prof. Dr. Muharrem Kaya, yabancı lisandaki sözleri birebir çevirince bu durumun ortaya çıktığı görüşünde. Türkçe’nin gelişmesinin yeni kavramlar ve sözler üretmekle mümkün olacağının altını çizen Prof. Dr. Muharrem Kaya, mevcut olanı bozarak bir sonuca ulaşılamayacağını belirtti.


“TÜRKÇE’DEKİ BOZULMA ROMANLARA DAHİ YANSIMAYA BAŞLADI”

Yanlışlı kullanımların önüne geçebilmenin yolunun medyanın farklı alanlarında Türk Lisanı ve Edebiyatı kısmı mezunlarının da istihdam edilmesinden geçtiğini kelamlarını ekleyen Kaya, Türkçe’deki bozulmaların romanlara dahi yansımaya başladığını söyleyerek bir öbür tehlikeye de dikkat çekti.


Öte yandan müellif Feyza Hepçilingirler ise “Dil, yaşayan bir varlıktır; yanlışsız ancak her yaşayan varlık bir organizmadır. Organizmalar da kendi varlıklarını korumak zorundadır” kelamlarıyla bu hassas mevzuya dikkat çekiyor.

TÜRKÇE’NİN YAPISINI TEHDİT EDİYOR

Yaşadığımız bu çağda lisanların de dışarıdan gelen tesirlere kapalı kalamayacağını tabir eden Feyza Hepçilingirler, bu tesirin Türkçe’nin yapısal istikrarını tehdit ettiği noktada işlerin değişeceğini tabir etti.


Yabancı lisandaki sözlerin yanı sıra son periyotta sıkça duymaya başladığımız, “Yapıyor olacağım”, “Geliyor olacağım” üzere kullanımların Türkçe’de yeri olup olmadığına yönelik sorumuza ise Feyza Hepçilingirler şöyle karşılık verdi:

“Yerli yerinde kullanılırsa sözgelimi, ‘Siz konuta vardığınızda ben hâlâ trene ulaşmaya çalışıyor olacağım’ derseniz, doğrudur. ‘Bunu yarın daha net söyleyebilir olacağız’ derseniz bu sakat bir cümledir.”

“TÜRKÇE’YE AYIP OLUR”

Sorumuza farklı örneklerle açıklama getiren Feyza Hepçilingirler, “örneğin ‘Elimizden gelen bütün çabaları gösteriyor olmuş oluyoruz’ üzere bir cümleyi Türkçe saymak bile Türkçe’ye ayıp olur” sözüyle kelamlarına devam etti.


Türkçe’deki kıymetli konulardan biri olan vakit kiplerinin düzgün kullanmasına dair çarpıcı örnekler vermeyi sürdüren Feyza Hepçilingirler “Bir düzenleme yapılıyor olacak” cümlesinin Türkçesi, ‘Bir düzenleme yapılacak’tır. ‘Yaptırabiliyor olmalıyız’ cümlesini Türkçe söyleyecekseniz, ‘Yaptırabileceğiz’ demeniz yeterli” dedi.

“DİLİMİZİN HİÇBİR EKSİĞİ YOK”

Türkçe’nin vakit bildirme konusunda hiç bir eksiğinin olmadığını söz eden Feyza Hepçilingirler, “Toplam otuz hareket çekim imkanına sahip bir lisanda meramını anlatacak kip bulamayıp İngilizce’ye özenmek ihanet sayılmayacaksa en azından ayıptır” diyerek lisandaki yanlış kullanımlara dikkat çekti.

Sorunun özünde nesiller içindeki farkla ilgili bir sorun olup olmadığı istikametindeki sorumuza ise ünlü muharrir, “Bundan elli yıl evvel yaşlı nesil, gençlerin Fransızca sözcükler kullanmaya özenmeleri ve Türkçe’yi mana inceliklerine dikkat etmeden konuşup yazmalarını eleştiriyordu” diyerek aslında benzeri tartışmaların geçmişte de yaşandığını belirtti.


‘BİLGİSAYAR’ ÖRNEĞİ

Sonuç olarak, Türkçe muadili bulunan sözlerin yanı sıra otuz hareket çekimine sahip Türkçe’nin, hem toplumsal medyada tıpkı vakitte iş yeri üzere ortamlarda daha dikkatli bir halde kullanılması gerekliliği uzmanların birleştiği nokta olarak karşımıza çıkıyor. Sorunun en değerli tahlil yollarından biri de Türk Lisan Kurumu’nun bilhassa süratli bir biçimde ilerleyen teknolojik gelişmeler karşısında ortaya koyduğu, Türkçe karşılık tekliflerinin toplum nezdinde de benimsenmesi.

‘Bilgisayar’ bu husustaki en dikkate kıymet örneklerin başında geliyor. Dünyanın neredeyse tamamında ‘computer’ sözünün farklılaşmış çeşitleriyle karşılık bulan kavram Türkçe’de öteki lisanlarda gibisi olmayacak bir halde “bilgisayar” halinde isimlendirilmiş ve uzun müddettir de benimsenerek kullanılmaya devam etmekte. Buna benzeri daha bir fazlaca mesela yanı sıra bilhassa toplumsal medyadaki süratli tüketim döngüsüyle bir arada Türkçe karşılıklarının önerilmesi, lisanın korunması açısından büyük kıymete sahip.
 
Üst