Hafta başından beri izlediğimiz Türki Lirası’ndaki yeni çeşit bedel kaybının ardında olağan olarak en kıymetli faktör TCMB’nin para siyaseti. Yüzde 50’yi aşan negatif gerçek faiz verirken TL’yi aşikâr bir düzeyde tutmak için daima örtülü rezerv satışları yapılması ki bunu bankanın swap hariç net rezervlerinin eksi 47,6 milyar dolarda takılmasından anlıyoruz.
Kur Muhafazalı mevduat, reeskont oranı değişimleri, ihracat gelirlerinin yüzde 40’ının zarurî TL’ye dönüştürülmesi, bankalara, şirketlere üstü kapalı ikazlar eşliğinde döviz alımlarına hudut getirme uğraşı, döviz süreç saatlerini benzeri biçimde sonlandırma telkinleri…
Bir noktadan daha sonra işe yaramaz hale dönüşmüş durumda.
TL’ye kıymet kaybettirip daima hayli artacak ihracat hayalleriyle döviz bolluğu yaşayacağımızı; bu plan uygulamaya sokulduğunda yüzde 20 olan TÜFE enflasyonun da döviz bolluğunun yarattığı TL’de kıymet artışı ile düşeceğini sav eden AKP iktisat idaresi bu gayelerinin hiç birine ulaşamadı.
Enflasyon bugün yüzde 70, iki ay daha sonra yüzde 80 ve sene sonu yüzde 100 civarı üç haneye varmış olacak.
İhracat artış suratı kuvvetli, lakin geçen yılın altında. Daha da fecisi ihracatta kırılan rekorlar manşetlere taşınırken, ithalatta kırılan muazzam rekorlar sumen altı edilmekte açıklamalarda. halbuki sene sonu cari açık yaklaşık 40 milyar dolarla GSMH’nin yüzde 5,7’sine ulaşacak ve TL için çalan tehlike çanlarının sesini yükseltecek.
Mevcut bozuk ekonomik istikrarın süratlice daha da bozulmasını engellemek ismine hükümetin iktisat kurmaylarının ellerinde kalan tek “hedef TL’nin pahasını daha fazla düşürmemek.
Ancak aylardır ekonomistlerin faiz artırarak tedbir alınması konusunda uyardığı, ikazları kararı en hafifçeinden “mandacı” olmakla suçlandığı global gerçekler artık tüm yüküyle TL’nin üzerine binmiş durumda.
ABD nisan enflasyon verisi Fed’in yola sert devam fişeği
Çarşamba günü ABD’de nisan tüketici meblağları enflasyonu belirtildi. Martaki yüzde 8,5 düzeyinden yüzde 8,3’e gerilemesi tepeden geriye dönüşün başlangıcı olarak yorumlandı. Ama optimistlik hala buraya kadar. Açıklanan sayı beklentilerin üzerinde. ABD iktisadında artan doğalgaz meblağları, güç fiyatlarının kısa ve orta vadede gerilemeyeceği beklentileri ABD ve global enflasyonu uzun mühlet beslemeye devam edecek.
Bu da ABD iktisadı ismine tepeden dönülmüş olsa bile olağanlaşma uzun vakit alacak. Bu uzun vakti 2022’nin geri kalanı, 2023’ün tamamı ve 2024’ün değerli bir kısmı olarak tanımlamak mümkün.
Mevcut toplantı planları dahilinde en az üç görüşmede daha Fed’in 50’şer baz puan faiz artışı ortak kanı. Nisan verisi üzere süprizli enflasyon sayıları ile müsabakaya devam edilirse msaya 75 baz puanlık faiz artışı da gelebilecek. Her ne kadar Fed Lideri Powell şimdilik 75 baz puan artışın gündemlerinde olmadığını açıklasa da. 2022 sonundan öteye 2023 ortalarında genel beklenti Fed siyaset faizinin bugünkü yüzde 0,75-1,00 düzeyinden 2023’te yüzde 3,25’e ve 2024’te de 3,5-4,0 aralığına yükseleceği öngörülmekte.
Bankanın planlarına göre bu süreçte önden yüklemeli olarak (522 milyar doları 2022 sonuna kadar) Fed’in 9 trilyon dolara varan bilançosu da en az 2 trilyon dolar küçültülecek. Bu kadar ölçü doların piyasalardan çekilmesi doların kıymetini artırırken, varlık piyasalarında da sarsıntılar yaratacak.
Beklentilere ilişkin bu sayılar şu an için temel senaryo olarak değerlendirilmeli. Bir de yeni bir güç fiyatı sıçraması yaratacak öngörülemez gelişmeler olur, ya da ABD’de enflasyonun tüm kademelere inmesiyle yapışkanlığı artarsa siyaset faiz oranının yüzde 4-5 aralığına, bilanço küçültme işinin de 3-4 trilyon dolara çekilmesi mümkünlüğü var.
Bu sene kasımda kritik bir orta seçimden kısmen güç kaybı ile başkanlık seçimine ilerleyecek Demokratlar açısından bu sene manalı ölçekte ve 2024’e kadar maksada yakınsayan düzeyde enflasyonu düşürmek fazlaca kıymetli. Biden bu hafta Fed’in yanlışsız adımları atacağına güvendiğini açıklarken para siyasetinin büyümeden ödün vererek sıkılaşmasına da dayanak atmış oldu.
Fed’in 2008 Global Finansal Kriz’den pandemi dahil bugüne kadar yarattığı trilyonlarca doları piyasadan çekmesinin başta pay senedi piyasası olmak üzere sert düşüşler yaratacağı ve bu niçinle mümkün olmayacağı beklentileri de bu biçimdece noş çıkmış oldu. O denli bir enflasyon dalgası ile karşı karşıya ki ABD, büyümenin yavaşlaması ve buna bağlı olarak işsizliğin artması dahi ikincil bahisler halinde.
Avrupa Merkez Bankası da ikinci yarıda sahne alacak
Fed’in planlarını açıklamasını ve adımlarını atmasını aralık ile seyreden Avrupa Merkez Bankası için de hareket vakti başlıyor. Avrupa için genellersek tüketici meblağları enflasyonu yüzde 7,5-8 aralığında 40 yılın tepesinde. Almanya-Bundesbank üzere esaslı merkez bankaları olanlar oldukcatan AMB Başkanı’na geç kalınmış olabileceği konusunda ihtarlarda bulunmaya başladılar.
AMB de artık haziran ayında tahvil alımlarını sonlandırmasının akabinde temmuz sonu yapacağı görüşmede 25 baz puanla faiz artırmaya başlayacak. Faiz artışlarında 2022 için beklenen toplam 25’erden en az üç adım. 2023 içine hakikat devam edecek biçimde. Ukrayna işgalinin yarattığı ekonomik sakinlik tehlikesi de şimdilik ikinci plana ertelenmekte. Bu da bir yandan doların bir yandan euronun maliyetini artırırken global finans piyasaları açısından iki para ünitesinde de ölçünün azalmasını birlikteinde getirecek.
Türkiye’ye bakınca birinci göze çarpan TL’nin pahası
Enflasyonun yüzde 70’e vardığı ve üç haneye ilerlediği, para siyasetinin bertaraf edilerek anlamsız büyüklükte bir negatif gerçek faiz verilerek TL’nin muhafaza duvarlarının indirildiği ve her gün açıklanan yeni düzenlemelerle kurun baskı düzeyinin artırılmaya çalışılması ülke risk primini 700’ün üzerine taşıdı bu hafta. 800-900 aralığı alarm zilleri manasına gelecek 700’den epeyce daha sert biçimde TL üzerinde tesirli olacak.
AKP iktisat idaresinin ise elinde kalan son ateş yakın vakitte açıklanması beklenen “enflasyona endeksli tahvil”.
Geçmiş vakit içinderın muhteşem bonosu gibisi bir eserin devreye sokulması son kozların oynandığını anlatıyor. bu biçimdesi bir tahvil iktisat idaresine güvenmeyerek dövizinden vazgeçmeyen ferdî tasarrufçunun direncini kırmak gayeli. Vadesi üzerine tartışmaların devam ettiği anlaşılan bu biçimdesi bir tahvili alan ferdî döviz mevduat sahibi bu sayede yüzde 70 ve üzerine giden enflasyona karşı kendini korumuş olacak. Lakin resmi enflasyon verisinin tartışmalı olduğu yeni AKP Türkiye’sinde ne kadar cazip olacağını izleyeceğiz. TL’nin baskı altında tutulmasının akabinde izlediğimiz bedel kaybı KKM sahiplerinin ikinci devir getirilerinin yüzde 70-80 bandında kalmasıyla sonuçlanacak üzere görünüyor. Bu da KKM’ye olan talebi azaltırken, enflasyona endeksli tahvile olan talebi destekleyecek.
Lakin döviz hesaplarında manalı bir çözülme uman hükümet açısından maksada ulaşılıp ulaşılmadığını izleyeceğiz.
Hele ki son açıklanan konut finansmanı paketten yüzde 70 enflasyon ortamında kamu bankaları marifetiyle aylık yüzde 0,99 kredi verilecek olması, işi yarım kalan müteahhitlere vergilerimizden kaynak aktarılacak olması enflasyona akaryakıt dökmekle eş manaya gelerek döviz sahibini daha da ürkütebilir.
Türkiye haricindeki ekonomik gelişmelerle Türkiye ortasındaki yanlış iktisat siyasetleri birleşince ortaya çıkan gerçek Türk Lirası üstündeki baskıların giderek artacağı. Dış borçlanma maliyetleri dolar bazında yüzde 10’a dayanan şirketler açısından ise dış borç ödemeleri kaynaklı yük olayın bir başka boyutu.
Mandacılıkla, manipülasyonla, hatta vatan hainliğiyle suçlanan ekonomistlerin aylardır uyardığı mevzular 2022 ikinci yarısından itibaren süratle gerçekleşmekte. Tüm ikazlara kulak tıkayan, uyguladıkları iktisat modeli deneyinin daha mart ayında çöktüğünün anlaşılmasına karşın yanlıştan geri adım atmayan hükümet ismine denizin bittiği kademeye süratle ilerliyoruz.
Borç olarak aldığı döviz rezervlerini satmaya devam eden, enflasyona endeksli tahville TL’ye talep lakin Hazine’ye büyük yük yaratarak vakit kazanmaya çalışan AKP hükümeti açısından önümüzdeki aylar çok can sıkıcı geçecek.
Eldeki son ateş gücünü kullanırken, dünya iktisadında süratle değişen yer eşliğinde TL’de azar azar fakat daima kıymet kaybı yaşandığına şahit olacak.
Sabit ve düşük gelirle yaşama savaşı veren vatandaşlar açısından hayat kuralları giderek ağırlaşacak. AKP’nin özel ihtimam göstermeye devam ettiği sermaye sahibi kesim bile yanlış iktisat siyasetlerinin TL’de yarattığı erozyonun tesirlerini bozulan iş sistemlerinde hissedecek.
Ve bu durum artan olasılıkla 2022 son çeyrekte bir erken seçimi gündeme taşıyacak.
artıgerçek
Kur Muhafazalı mevduat, reeskont oranı değişimleri, ihracat gelirlerinin yüzde 40’ının zarurî TL’ye dönüştürülmesi, bankalara, şirketlere üstü kapalı ikazlar eşliğinde döviz alımlarına hudut getirme uğraşı, döviz süreç saatlerini benzeri biçimde sonlandırma telkinleri…
Bir noktadan daha sonra işe yaramaz hale dönüşmüş durumda.
TL’ye kıymet kaybettirip daima hayli artacak ihracat hayalleriyle döviz bolluğu yaşayacağımızı; bu plan uygulamaya sokulduğunda yüzde 20 olan TÜFE enflasyonun da döviz bolluğunun yarattığı TL’de kıymet artışı ile düşeceğini sav eden AKP iktisat idaresi bu gayelerinin hiç birine ulaşamadı.
Enflasyon bugün yüzde 70, iki ay daha sonra yüzde 80 ve sene sonu yüzde 100 civarı üç haneye varmış olacak.
İhracat artış suratı kuvvetli, lakin geçen yılın altında. Daha da fecisi ihracatta kırılan rekorlar manşetlere taşınırken, ithalatta kırılan muazzam rekorlar sumen altı edilmekte açıklamalarda. halbuki sene sonu cari açık yaklaşık 40 milyar dolarla GSMH’nin yüzde 5,7’sine ulaşacak ve TL için çalan tehlike çanlarının sesini yükseltecek.
Mevcut bozuk ekonomik istikrarın süratlice daha da bozulmasını engellemek ismine hükümetin iktisat kurmaylarının ellerinde kalan tek “hedef TL’nin pahasını daha fazla düşürmemek.
Ancak aylardır ekonomistlerin faiz artırarak tedbir alınması konusunda uyardığı, ikazları kararı en hafifçeinden “mandacı” olmakla suçlandığı global gerçekler artık tüm yüküyle TL’nin üzerine binmiş durumda.
ABD nisan enflasyon verisi Fed’in yola sert devam fişeği
Çarşamba günü ABD’de nisan tüketici meblağları enflasyonu belirtildi. Martaki yüzde 8,5 düzeyinden yüzde 8,3’e gerilemesi tepeden geriye dönüşün başlangıcı olarak yorumlandı. Ama optimistlik hala buraya kadar. Açıklanan sayı beklentilerin üzerinde. ABD iktisadında artan doğalgaz meblağları, güç fiyatlarının kısa ve orta vadede gerilemeyeceği beklentileri ABD ve global enflasyonu uzun mühlet beslemeye devam edecek.
Bu da ABD iktisadı ismine tepeden dönülmüş olsa bile olağanlaşma uzun vakit alacak. Bu uzun vakti 2022’nin geri kalanı, 2023’ün tamamı ve 2024’ün değerli bir kısmı olarak tanımlamak mümkün.
Mevcut toplantı planları dahilinde en az üç görüşmede daha Fed’in 50’şer baz puan faiz artışı ortak kanı. Nisan verisi üzere süprizli enflasyon sayıları ile müsabakaya devam edilirse msaya 75 baz puanlık faiz artışı da gelebilecek. Her ne kadar Fed Lideri Powell şimdilik 75 baz puan artışın gündemlerinde olmadığını açıklasa da. 2022 sonundan öteye 2023 ortalarında genel beklenti Fed siyaset faizinin bugünkü yüzde 0,75-1,00 düzeyinden 2023’te yüzde 3,25’e ve 2024’te de 3,5-4,0 aralığına yükseleceği öngörülmekte.
Bankanın planlarına göre bu süreçte önden yüklemeli olarak (522 milyar doları 2022 sonuna kadar) Fed’in 9 trilyon dolara varan bilançosu da en az 2 trilyon dolar küçültülecek. Bu kadar ölçü doların piyasalardan çekilmesi doların kıymetini artırırken, varlık piyasalarında da sarsıntılar yaratacak.
Beklentilere ilişkin bu sayılar şu an için temel senaryo olarak değerlendirilmeli. Bir de yeni bir güç fiyatı sıçraması yaratacak öngörülemez gelişmeler olur, ya da ABD’de enflasyonun tüm kademelere inmesiyle yapışkanlığı artarsa siyaset faiz oranının yüzde 4-5 aralığına, bilanço küçültme işinin de 3-4 trilyon dolara çekilmesi mümkünlüğü var.
Bu sene kasımda kritik bir orta seçimden kısmen güç kaybı ile başkanlık seçimine ilerleyecek Demokratlar açısından bu sene manalı ölçekte ve 2024’e kadar maksada yakınsayan düzeyde enflasyonu düşürmek fazlaca kıymetli. Biden bu hafta Fed’in yanlışsız adımları atacağına güvendiğini açıklarken para siyasetinin büyümeden ödün vererek sıkılaşmasına da dayanak atmış oldu.
Fed’in 2008 Global Finansal Kriz’den pandemi dahil bugüne kadar yarattığı trilyonlarca doları piyasadan çekmesinin başta pay senedi piyasası olmak üzere sert düşüşler yaratacağı ve bu niçinle mümkün olmayacağı beklentileri de bu biçimdece noş çıkmış oldu. O denli bir enflasyon dalgası ile karşı karşıya ki ABD, büyümenin yavaşlaması ve buna bağlı olarak işsizliğin artması dahi ikincil bahisler halinde.
Avrupa Merkez Bankası da ikinci yarıda sahne alacak
Fed’in planlarını açıklamasını ve adımlarını atmasını aralık ile seyreden Avrupa Merkez Bankası için de hareket vakti başlıyor. Avrupa için genellersek tüketici meblağları enflasyonu yüzde 7,5-8 aralığında 40 yılın tepesinde. Almanya-Bundesbank üzere esaslı merkez bankaları olanlar oldukcatan AMB Başkanı’na geç kalınmış olabileceği konusunda ihtarlarda bulunmaya başladılar.
AMB de artık haziran ayında tahvil alımlarını sonlandırmasının akabinde temmuz sonu yapacağı görüşmede 25 baz puanla faiz artırmaya başlayacak. Faiz artışlarında 2022 için beklenen toplam 25’erden en az üç adım. 2023 içine hakikat devam edecek biçimde. Ukrayna işgalinin yarattığı ekonomik sakinlik tehlikesi de şimdilik ikinci plana ertelenmekte. Bu da bir yandan doların bir yandan euronun maliyetini artırırken global finans piyasaları açısından iki para ünitesinde de ölçünün azalmasını birlikteinde getirecek.
Türkiye’ye bakınca birinci göze çarpan TL’nin pahası
Enflasyonun yüzde 70’e vardığı ve üç haneye ilerlediği, para siyasetinin bertaraf edilerek anlamsız büyüklükte bir negatif gerçek faiz verilerek TL’nin muhafaza duvarlarının indirildiği ve her gün açıklanan yeni düzenlemelerle kurun baskı düzeyinin artırılmaya çalışılması ülke risk primini 700’ün üzerine taşıdı bu hafta. 800-900 aralığı alarm zilleri manasına gelecek 700’den epeyce daha sert biçimde TL üzerinde tesirli olacak.
AKP iktisat idaresinin ise elinde kalan son ateş yakın vakitte açıklanması beklenen “enflasyona endeksli tahvil”.
Geçmiş vakit içinderın muhteşem bonosu gibisi bir eserin devreye sokulması son kozların oynandığını anlatıyor. bu biçimdesi bir tahvil iktisat idaresine güvenmeyerek dövizinden vazgeçmeyen ferdî tasarrufçunun direncini kırmak gayeli. Vadesi üzerine tartışmaların devam ettiği anlaşılan bu biçimdesi bir tahvili alan ferdî döviz mevduat sahibi bu sayede yüzde 70 ve üzerine giden enflasyona karşı kendini korumuş olacak. Lakin resmi enflasyon verisinin tartışmalı olduğu yeni AKP Türkiye’sinde ne kadar cazip olacağını izleyeceğiz. TL’nin baskı altında tutulmasının akabinde izlediğimiz bedel kaybı KKM sahiplerinin ikinci devir getirilerinin yüzde 70-80 bandında kalmasıyla sonuçlanacak üzere görünüyor. Bu da KKM’ye olan talebi azaltırken, enflasyona endeksli tahvile olan talebi destekleyecek.
Lakin döviz hesaplarında manalı bir çözülme uman hükümet açısından maksada ulaşılıp ulaşılmadığını izleyeceğiz.
Hele ki son açıklanan konut finansmanı paketten yüzde 70 enflasyon ortamında kamu bankaları marifetiyle aylık yüzde 0,99 kredi verilecek olması, işi yarım kalan müteahhitlere vergilerimizden kaynak aktarılacak olması enflasyona akaryakıt dökmekle eş manaya gelerek döviz sahibini daha da ürkütebilir.
Türkiye haricindeki ekonomik gelişmelerle Türkiye ortasındaki yanlış iktisat siyasetleri birleşince ortaya çıkan gerçek Türk Lirası üstündeki baskıların giderek artacağı. Dış borçlanma maliyetleri dolar bazında yüzde 10’a dayanan şirketler açısından ise dış borç ödemeleri kaynaklı yük olayın bir başka boyutu.
Mandacılıkla, manipülasyonla, hatta vatan hainliğiyle suçlanan ekonomistlerin aylardır uyardığı mevzular 2022 ikinci yarısından itibaren süratle gerçekleşmekte. Tüm ikazlara kulak tıkayan, uyguladıkları iktisat modeli deneyinin daha mart ayında çöktüğünün anlaşılmasına karşın yanlıştan geri adım atmayan hükümet ismine denizin bittiği kademeye süratle ilerliyoruz.
Borç olarak aldığı döviz rezervlerini satmaya devam eden, enflasyona endeksli tahville TL’ye talep lakin Hazine’ye büyük yük yaratarak vakit kazanmaya çalışan AKP hükümeti açısından önümüzdeki aylar çok can sıkıcı geçecek.
Eldeki son ateş gücünü kullanırken, dünya iktisadında süratle değişen yer eşliğinde TL’de azar azar fakat daima kıymet kaybı yaşandığına şahit olacak.
Sabit ve düşük gelirle yaşama savaşı veren vatandaşlar açısından hayat kuralları giderek ağırlaşacak. AKP’nin özel ihtimam göstermeye devam ettiği sermaye sahibi kesim bile yanlış iktisat siyasetlerinin TL’de yarattığı erozyonun tesirlerini bozulan iş sistemlerinde hissedecek.
Ve bu durum artan olasılıkla 2022 son çeyrekte bir erken seçimi gündeme taşıyacak.
artıgerçek