CatWalk
New member
1926 yılında Paris’te doğmuş, İstanbul Taşkışla’da bir Cumhuriyet çocuğu olarak mimarlık okumuş, 50’lerde İtalya’da Rönesans mimarisi üzerine çalışarak doçent olmuş, 60’larda Amerika’da çeşitli üniversitelerde öğretim üyeliği yaparken profesör olmuş, daha sonraki senelerda milletlerarası ilgilerini bir yazıya sığdırılması mümkün olmayacak biçimde daima sürdürmüş, çeşitli ülkelerde, üniversitelerde konuk öğretim üyeliği yapmış, Ağa Han Mimarlık Mükafatı yürütme komitesinde yer almış, American Institute of Architects’e yabancı onur üyesi seçilmiş, fazlaca sayıda müdafaa heyetinde başkanlık yapmış, dört yabancı lisan bilen gerçek bir dünya insanı Doğan Kuban.
Onun 70’lerde dekanlık yaptığı senelerda ben de İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi’nde öğrenciydim. Fakültede “Mimarlık Tarihi ve Onarım Enstitüsü”nü kurmuştu. Mimarlık tarihi dersimizin de hocasıydı. O senelerda Divriği Külliyesi ile ilgili çalışmalarına da başlamıştı. (Divriği Külliyesi çabucak sonrasındaki senelerda UNESCO tarafınca muhafaza altına alınacak, eşsiz bezeme işçiliğine sahip taç kapıları olan bir Selçuklu yapıtıdır.) Benim Divriğili olduğumu derslerde öğrendikten daha sonra bana bu eşsiz yapıtın korunması ile ilgili çeşitli mesleksel öğretiler anlattı. Muhafaza öncelikli bakış açısından bir öğrenci olarak bu biçimde fazlaca etkilendiğimi hatırlıyorum.
Kentsel ve yapısal korumacılık
Uzun yıllar daha sonra 2007 yılında memleketim Divriği’ye mesleksel bir katkım olması isteğiyle kapısını çaldım. Divriği Külliyesi ile ilgili tutkuyla yaptığı çalışmaları yazdığı kitapları daima takip etmiştim. Ne yapabilirim diye ona sorduğumda “Bir sarsıntıda ya da öteki bir biçimde yapının hasar görmesi halinde elimizde kâfi doküman yok, yapıyı belgeleyelim” diye cevapladı. Özel tekniklerle, fotoğraf sanatkarı mimar Cemal Emden tarafınca fotoğraflanan, sonrasındasındasında ismini “Cennet’in Kapıları” olarak isimlendireceğimiz fotoğraf standı ve kitap (YEM Yayınları 2010) ortaya çıktı, bu vesilesiyle geçirdiğimiz tüm vakit içinderda, onca yıl daha sonra onunla öğrenci öğretmen münasebetimizi bir daha yaşama fırsatını elde ettim.
2011 yılında Unesco daveti ile Paris’e “Cennet’in Kapıları” standını açmak için bir arada gitmiştik. Doğan Kuban’ın Fransızca sunumuyla yapılan stant açılışından daha sonra onun doğduğu konuta gittik. Yolda giderken ‘ders’ bir daha devam ediyordu. Ortadan 85 yıl geçmiş bulunmasına karşın kapı numiçinden cephe renklerine kadar yapının birebir biçimde korunduğundan çabucak hemen görmese de emindi. “Giriş basamak mermeri tahminen biraz erimiştir fakat onu bile korumuşlardır” diyordu. Nitekim de öyleydi. İşte daima anlattığı kentsel ve yapısal ölçekte korumacılık tam da bu biçimde bir şey olmalıydı. Doğduğu kentin ve binanın bu müdafaacı anlayışa bu biçimdesine yeterli bir örnek teşkil ediyor olması hocayla ne kadar da bağdaşan, manalı bir durumdu.
Şuur ve birikim
Divriği Külliyesi’nin kuzey taç kapısının önünde korunamamış ve erimiş Selçuklu bezemelerini bana kederle anlatırken o gün 85 yaşında olan hocamın gözlerinin dolduğunu hiç unutmuyorum. O, kendi alanında dünyayı fazlaca âlâ bilen bir meslek adamı olarak bu şuur yardımıyla ülkesinde var olan bedeli hepimizden çok daha düzgün anlıyor ve gelinen noktadan hüzün duyuyor, duygulanıyordu. Demek ki ona “Osmanlı Mimarisi”, “Sinan’ın Sanatı ve Selimiye”, “Türk Hayatlı Evi”, “Selçuklu Çağında Anadolu Sanatı”, “Divriği Mucizesi”, “Cennetin Kapıları”, “İstanbul Bir Kent Tarihi” üzere saymakla bitmeyecek onlarca eşsiz kitabını yazdıran da daima bu şuur ve birikimdi.
O, hayatı boyunca kendisine sunulan memleketler arası tüm imkanları reddederek memleketinde kalmayı tercih etmiş ve ülkesi için kendi alanında üretmekten ve ayrıntılarını aktarmaktan, paylaşmaktan hiç vazgeçmemiş gerçek bir dünya insanıydı.
Bizler Doğan Hocamızı yapıtları ile daha âlâ anlayarak ve onu yeni kuşaklara aktararak ışığını taşımaya devam edeceğiz.
Onun 70’lerde dekanlık yaptığı senelerda ben de İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi’nde öğrenciydim. Fakültede “Mimarlık Tarihi ve Onarım Enstitüsü”nü kurmuştu. Mimarlık tarihi dersimizin de hocasıydı. O senelerda Divriği Külliyesi ile ilgili çalışmalarına da başlamıştı. (Divriği Külliyesi çabucak sonrasındaki senelerda UNESCO tarafınca muhafaza altına alınacak, eşsiz bezeme işçiliğine sahip taç kapıları olan bir Selçuklu yapıtıdır.) Benim Divriğili olduğumu derslerde öğrendikten daha sonra bana bu eşsiz yapıtın korunması ile ilgili çeşitli mesleksel öğretiler anlattı. Muhafaza öncelikli bakış açısından bir öğrenci olarak bu biçimde fazlaca etkilendiğimi hatırlıyorum.
Kentsel ve yapısal korumacılık
Uzun yıllar daha sonra 2007 yılında memleketim Divriği’ye mesleksel bir katkım olması isteğiyle kapısını çaldım. Divriği Külliyesi ile ilgili tutkuyla yaptığı çalışmaları yazdığı kitapları daima takip etmiştim. Ne yapabilirim diye ona sorduğumda “Bir sarsıntıda ya da öteki bir biçimde yapının hasar görmesi halinde elimizde kâfi doküman yok, yapıyı belgeleyelim” diye cevapladı. Özel tekniklerle, fotoğraf sanatkarı mimar Cemal Emden tarafınca fotoğraflanan, sonrasındasındasında ismini “Cennet’in Kapıları” olarak isimlendireceğimiz fotoğraf standı ve kitap (YEM Yayınları 2010) ortaya çıktı, bu vesilesiyle geçirdiğimiz tüm vakit içinderda, onca yıl daha sonra onunla öğrenci öğretmen münasebetimizi bir daha yaşama fırsatını elde ettim.
2011 yılında Unesco daveti ile Paris’e “Cennet’in Kapıları” standını açmak için bir arada gitmiştik. Doğan Kuban’ın Fransızca sunumuyla yapılan stant açılışından daha sonra onun doğduğu konuta gittik. Yolda giderken ‘ders’ bir daha devam ediyordu. Ortadan 85 yıl geçmiş bulunmasına karşın kapı numiçinden cephe renklerine kadar yapının birebir biçimde korunduğundan çabucak hemen görmese de emindi. “Giriş basamak mermeri tahminen biraz erimiştir fakat onu bile korumuşlardır” diyordu. Nitekim de öyleydi. İşte daima anlattığı kentsel ve yapısal ölçekte korumacılık tam da bu biçimde bir şey olmalıydı. Doğduğu kentin ve binanın bu müdafaacı anlayışa bu biçimdesine yeterli bir örnek teşkil ediyor olması hocayla ne kadar da bağdaşan, manalı bir durumdu.
Şuur ve birikim
Divriği Külliyesi’nin kuzey taç kapısının önünde korunamamış ve erimiş Selçuklu bezemelerini bana kederle anlatırken o gün 85 yaşında olan hocamın gözlerinin dolduğunu hiç unutmuyorum. O, kendi alanında dünyayı fazlaca âlâ bilen bir meslek adamı olarak bu şuur yardımıyla ülkesinde var olan bedeli hepimizden çok daha düzgün anlıyor ve gelinen noktadan hüzün duyuyor, duygulanıyordu. Demek ki ona “Osmanlı Mimarisi”, “Sinan’ın Sanatı ve Selimiye”, “Türk Hayatlı Evi”, “Selçuklu Çağında Anadolu Sanatı”, “Divriği Mucizesi”, “Cennetin Kapıları”, “İstanbul Bir Kent Tarihi” üzere saymakla bitmeyecek onlarca eşsiz kitabını yazdıran da daima bu şuur ve birikimdi.
O, hayatı boyunca kendisine sunulan memleketler arası tüm imkanları reddederek memleketinde kalmayı tercih etmiş ve ülkesi için kendi alanında üretmekten ve ayrıntılarını aktarmaktan, paylaşmaktan hiç vazgeçmemiş gerçek bir dünya insanıydı.
Bizler Doğan Hocamızı yapıtları ile daha âlâ anlayarak ve onu yeni kuşaklara aktararak ışığını taşımaya devam edeceğiz.