Hükümet her gün Yeni İktisat Modeli’ni ayakta tutmak için iktisada yeni bir müdahale açıklıyor. Serbest piyasanın kamu müdahalesi ve kontrolü olmadan toplum menfaatine sonuçlar ürettiği yanlışına katılmıyoruz.
Adam Smith’in sıraladığı niçinler haricinde (altyapı, mülkiyet hakkının korunması, yargı ve kolluk hizmetleri, sonların korunması), kalkınmayı hızlandırmak için parlak gelecek vadeden işkollarına kamu takviyesi (sanayi politikası) ve iklim değişikliği – etraf kirliliğinin engellenmesi gayesiyle da kamu iktisada müdahale etmeli.
En değerlisi, özerk kontrol kurumları ve yargı yoluyla kusursuz rekabet görülmeyen bölümlerde şirketlerin inhisar karı elde etmesinin önlenmesi gerekir.
Ancak müdahaleler hür piyasa iktisadının ruhu olan kaynak dağılımında aktiflik, dışsallıkların bertaraf edilmesi, çıktıyı azamiye çıkartma ve kar güdüsünü olumsuz etkiliyorsa, devlet bunlardan kaçınmalı. Ek olarak, hür piyasa iktisadına müdahale paydaş tüm kamu kurumlarının ortaklaşması ile yapılmalı ki, uyum ve tutarsızlık sorunları asgariye indirilsin.
Hükümetin son aldığı kararlar iktisada müdahalede günü kurtarmak haricinde hedef gözetilmediğinin işareti. Örneği menkullerde dövizle ödemenin durdurulması ihracatçıya büyük kayıplar yaşatırken, yeni iktisatta parlayıp da sermaye gereksiniminden kavrulan şirketler varken, emlakçıya yurtharicinde konut pazarlama dayanağı vermek, ekonomik akıldan uzak. Enflasyonu artırım yapana ceza keserek engelleme kanısı de kökünden sakat. Hükümet epey sayıda tutarsız gerekçeyle özel bölümün aktif faaliyet gösterdiği alanlara müdahaleyi sürdürürse, iktisatta çöküş hızlanacak.
Bu mevzuda görüşlerimize dayanak olarak, Fikret Bila’nın Halk TV haber sitesinde çıkan makalesinden kimi alıntılar yapalım:
Emir-komuta iktisadı
AK Parti iktidarı hür piyasanın şampiyonluğunu yapıyor ancak ülkeyi soktuğu krizden buyruk komuta iktisadıyla çıkarmaya çalışıyor.
Aldığı yanlış ekonomik kararlarla krizi her gün biraz daha derinleştirirken günü birlik kısıtlamalarla tahlil arıyor.
Arıyor ancak bulamıyor.
Son karar, dövizle alış verişin yasaklanması.
Hükümet bir kararnameyle “iki taraf da Türkiye’de yerleşikse dövizle kontrat imzalayabilecekler ancak ödemeler lirayla yapılacak” diye emir-komuta iktisadında olabilecek bir yasağı getirdi.
Dövizle ticaret, alışveriş yasak.
Pekala ne oldu hür piyasa iktisadına?
Türkiye Turgut Özal periyodu öncesine mi dönüyor?
70 sente muhtaç olduğu için vatandaşın döviz taşımasının hata olduğu periyoda?
Cüzdanınızda 1 dolar bile olsa “döviz kaçakçısı” muamelesi gördüğünüz senelera mı dönüyoruz?
Hani düşük faiz ve düşük fiyat yardımıyla Türkiye ihracat patlaması yapacaktı? Kulaklarımızdan dolar akacaktı? Cari fazla ile gereksinimi olan ülkelere kredi açacaktık? Faizle birlikte döviz, dövizle birlikte enflasyon düşecekti? Hür piyasasının görünmez eli her şeyi düzenleyecekti?
Ne oldu da, dövizle ticaret, dövizle ödeme yasaklandı?
Hani “Kur Muhafazalı Mevduat” fevkalade buluşu doları düşürecekti? Türkiye rahatlayacaktı. Bütün ülkeler Türkiye’den mal almak için sıraya girecekti?
Hani düşük faiz her şeyi halledecekti?
Düşük faiz doları düşürecek enflasyonu aşağı çekecek ve “Türk Tipi İktisat Tezi”ne bütün dünya hayran kalacaktı? Nasıl başardınız diye Türkiye’nin kapısını çalacaklardı?
O denli olmadı.
İktidar dövizi tutabilmek için 128 milyar dolar harcadı. Tutamadı.
Kur Muhafazalı Mevduat hesabı uydurup, kur farkını ödemeye başladı. Bu birinci devirde Hazine’ye 11,5 milyar liraya mâl oldu. Dövizi bir daha tutamadı. Düşük faiz, düşük kur, düşük enflasyon hayal oldu.
Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminde geldiğimiz seviye Barış Soydan’ın vurguladığı üzere 1970’ler Türkiye’sini andırıyor. Özgür piyasada belirlenmesi ve serbestçe kullanılması gereken dövize yasak getirildi.
Türkiye’yi kurtarması için bel bağlanan ihracat da buyruk komuta iktisadına bağlandı. İhracatçılar, turizmciler kazandıkları dövizin yüzde 40’nı Merkez Bankası’na vermek zorundalar. Kazandığı dövizin yüzde 40’nı Merkez Bankası’na vermek zorunda olan ihracatçı bir daha piyasadan döviz almayacak mı? Öbür türlü işini nasıl sürdürecek? Dövizini Merkez Bankası’na teslim edecek ve piyasadan daha değerli alacak olan ihracatçı nasıl patlama yapacak? Üretimi ithal edeceği orta malına bağlı olan üretici maliyetini nasıl düşürecek de Türkiye yabancılar için ithalat cennetine dönüşecek?
Bu mümkün değil.
İktidar da bunun mümkün olmadığını bildiği için yasaklar getirerek ticarette döviz denetimine geçti. İhracatçı dövizinin yüzde 40’nı Merkez Bankası’na getirecek, ticaret erbabı dövizle alış veriş yapamayacak. Yaparsa fazlaca ağır ceza yiyecek.
Yalnızca faizi gerektiği üzere artırmamak için günübirlik, üzerinde çalışılmamış, yol açacağı meselelere baş yorulmamış kararlarla düze çıkacağını sanan, aslında debelendikçe batan bir iktisat idaresi var.
Doç Dr Cihan Bolgün: İktisatçı Düzenlemelerin Düzensizliği
TCMB rezervlerini eriten hükümetin döviz arayışları devam ediyor: Döviz gelirini mecburî ülkeye getirme limiti düşürüldü
Mustafa Morgil: Konut meblağları Niçin Yükseliyor?
Adam Smith’in sıraladığı niçinler haricinde (altyapı, mülkiyet hakkının korunması, yargı ve kolluk hizmetleri, sonların korunması), kalkınmayı hızlandırmak için parlak gelecek vadeden işkollarına kamu takviyesi (sanayi politikası) ve iklim değişikliği – etraf kirliliğinin engellenmesi gayesiyle da kamu iktisada müdahale etmeli.
En değerlisi, özerk kontrol kurumları ve yargı yoluyla kusursuz rekabet görülmeyen bölümlerde şirketlerin inhisar karı elde etmesinin önlenmesi gerekir.
Ancak müdahaleler hür piyasa iktisadının ruhu olan kaynak dağılımında aktiflik, dışsallıkların bertaraf edilmesi, çıktıyı azamiye çıkartma ve kar güdüsünü olumsuz etkiliyorsa, devlet bunlardan kaçınmalı. Ek olarak, hür piyasa iktisadına müdahale paydaş tüm kamu kurumlarının ortaklaşması ile yapılmalı ki, uyum ve tutarsızlık sorunları asgariye indirilsin.
Hükümetin son aldığı kararlar iktisada müdahalede günü kurtarmak haricinde hedef gözetilmediğinin işareti. Örneği menkullerde dövizle ödemenin durdurulması ihracatçıya büyük kayıplar yaşatırken, yeni iktisatta parlayıp da sermaye gereksiniminden kavrulan şirketler varken, emlakçıya yurtharicinde konut pazarlama dayanağı vermek, ekonomik akıldan uzak. Enflasyonu artırım yapana ceza keserek engelleme kanısı de kökünden sakat. Hükümet epey sayıda tutarsız gerekçeyle özel bölümün aktif faaliyet gösterdiği alanlara müdahaleyi sürdürürse, iktisatta çöküş hızlanacak.
Bu mevzuda görüşlerimize dayanak olarak, Fikret Bila’nın Halk TV haber sitesinde çıkan makalesinden kimi alıntılar yapalım:
Emir-komuta iktisadı
AK Parti iktidarı hür piyasanın şampiyonluğunu yapıyor ancak ülkeyi soktuğu krizden buyruk komuta iktisadıyla çıkarmaya çalışıyor.
Aldığı yanlış ekonomik kararlarla krizi her gün biraz daha derinleştirirken günü birlik kısıtlamalarla tahlil arıyor.
Arıyor ancak bulamıyor.
Son karar, dövizle alış verişin yasaklanması.
Hükümet bir kararnameyle “iki taraf da Türkiye’de yerleşikse dövizle kontrat imzalayabilecekler ancak ödemeler lirayla yapılacak” diye emir-komuta iktisadında olabilecek bir yasağı getirdi.
Dövizle ticaret, alışveriş yasak.
Pekala ne oldu hür piyasa iktisadına?
Türkiye Turgut Özal periyodu öncesine mi dönüyor?
70 sente muhtaç olduğu için vatandaşın döviz taşımasının hata olduğu periyoda?
Cüzdanınızda 1 dolar bile olsa “döviz kaçakçısı” muamelesi gördüğünüz senelera mı dönüyoruz?
Hani düşük faiz ve düşük fiyat yardımıyla Türkiye ihracat patlaması yapacaktı? Kulaklarımızdan dolar akacaktı? Cari fazla ile gereksinimi olan ülkelere kredi açacaktık? Faizle birlikte döviz, dövizle birlikte enflasyon düşecekti? Hür piyasasının görünmez eli her şeyi düzenleyecekti?
Ne oldu da, dövizle ticaret, dövizle ödeme yasaklandı?
Hani “Kur Muhafazalı Mevduat” fevkalade buluşu doları düşürecekti? Türkiye rahatlayacaktı. Bütün ülkeler Türkiye’den mal almak için sıraya girecekti?
Hani düşük faiz her şeyi halledecekti?
Düşük faiz doları düşürecek enflasyonu aşağı çekecek ve “Türk Tipi İktisat Tezi”ne bütün dünya hayran kalacaktı? Nasıl başardınız diye Türkiye’nin kapısını çalacaklardı?
O denli olmadı.
İktidar dövizi tutabilmek için 128 milyar dolar harcadı. Tutamadı.
Kur Muhafazalı Mevduat hesabı uydurup, kur farkını ödemeye başladı. Bu birinci devirde Hazine’ye 11,5 milyar liraya mâl oldu. Dövizi bir daha tutamadı. Düşük faiz, düşük kur, düşük enflasyon hayal oldu.
Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminde geldiğimiz seviye Barış Soydan’ın vurguladığı üzere 1970’ler Türkiye’sini andırıyor. Özgür piyasada belirlenmesi ve serbestçe kullanılması gereken dövize yasak getirildi.
Türkiye’yi kurtarması için bel bağlanan ihracat da buyruk komuta iktisadına bağlandı. İhracatçılar, turizmciler kazandıkları dövizin yüzde 40’nı Merkez Bankası’na vermek zorundalar. Kazandığı dövizin yüzde 40’nı Merkez Bankası’na vermek zorunda olan ihracatçı bir daha piyasadan döviz almayacak mı? Öbür türlü işini nasıl sürdürecek? Dövizini Merkez Bankası’na teslim edecek ve piyasadan daha değerli alacak olan ihracatçı nasıl patlama yapacak? Üretimi ithal edeceği orta malına bağlı olan üretici maliyetini nasıl düşürecek de Türkiye yabancılar için ithalat cennetine dönüşecek?
Bu mümkün değil.
İktidar da bunun mümkün olmadığını bildiği için yasaklar getirerek ticarette döviz denetimine geçti. İhracatçı dövizinin yüzde 40’nı Merkez Bankası’na getirecek, ticaret erbabı dövizle alış veriş yapamayacak. Yaparsa fazlaca ağır ceza yiyecek.
Yalnızca faizi gerektiği üzere artırmamak için günübirlik, üzerinde çalışılmamış, yol açacağı meselelere baş yorulmamış kararlarla düze çıkacağını sanan, aslında debelendikçe batan bir iktisat idaresi var.
Doç Dr Cihan Bolgün: İktisatçı Düzenlemelerin Düzensizliği
TCMB rezervlerini eriten hükümetin döviz arayışları devam ediyor: Döviz gelirini mecburî ülkeye getirme limiti düşürüldü
Mustafa Morgil: Konut meblağları Niçin Yükseliyor?