Türk Sineması’ndaki ağa sinemalarını hatırlarsınız. Bugünün biraz mafyatik, bol silahlı, kelamda işadamı gösterilen ucuzluk akan zamane dizilerinden kelam etmiyorum. Nitekim toplumsal bir yaraya parmak basan, kırsalda yaşanan hikayeleri anlatan yapıtları hatırlatıyorum.
Türkiye’nin gerek sosyolojik, gerekse ekonomik manada en büyük sorununa işaret ediyorlardı. Hatta toplumsal şuur açısından da kesinlikle toprak reformuyla ortadan kaldırılması gereken bir sistemi anlatıyorlardı.
Pekala bu sistemde kurgu ne üzerine hayata geçiyor? Ağa-maraba temelli, lakin aslında borçlandırma ve köle olarak çalıştırırken, akıl şuurunu de elden alma üzerine oluşturulmuş bir yapı. Yani sömürülebilir ve yönetilebilir insanlar…
Artık bu üslup sinemaları fazla görmüyoruz. niye? Zira uğraş edilmesi gereken bu yapı, Türkiye’nin geneline yayıldı. birebir vakitte kredi verme reklamının gerisine gizlenerek… Kredi niçin alınır?
İş insanı iseniz, bir yatırım yapıp, işinizi geliştirmek ve ondan sonrasında elde edilecek katma kıymetle geri ödeyerek dış finansman kullanmak için… Bireyseniz bir edinimde bulunacaksınızdır; toplu paranız yoktur. Kredi kullanır ve geliriniz ortasında bu maliyeti bölüştürerek aslında günün sonunda elde ettiğinizle tasarruf etme talihine erişirsiniz.
Türkiye’de bu biçimde mi oluyor? Hayır… Kredi bir batışın temelini atıyor. Tıpkı sineması Osmanlı’da da gördük. İnsanlara refah yaratamayınca borçlandırıp, direktörün sistemi olarak kullanılıyor.
Yalnızca ağalar yerini bankalara ve ilgili kamu kurumları üzerinden iktidarlara bıraktı. Geldiğimiz noktada ya günlük gereksinimini gidermek ya da borcunu borçla çevirmek için krediye başvuran bir yapı oluştu.
Ekonomiyi bildiğini argüman edenlerin bir ülkeyi ve insanlarını felakete götürdüğü bu sistem hala sürdürülmeye çalışılıyor. Bu niçinle bankalar hacizli konut, traktör, fabrika, AVM üzere bir dizi başlığın bekçisi haline geldiler.
Bunun en açık ispatı tüketici borcu… 2002 yılında tüketicilerin tüm finans kesitine toplam borcu 6,5 milyar TL iken, günümüzde 950 milyar TL hududuna dayandı. Çiftçilerin 2003 yılındaki borçları 2,5 milyar iken, bugün 180 milyar TL’ye ulaştı.
Son 12 yılda çiftçi sayısı yüzde 48 azaldı. Ekilen tarım alanları 18 yılda yüzde 12,3 geriledi. Yılda 16 milyar dolarlık ziraî eser ithalatı yapar noktaya geldik. 4 milyon 300 bin esnaf ve KOBİ’nin borcu 939 miyar TL’ye ulaştı. 57,2 milyar TL’ye karşılık gelen borçla 280 bin KOBİ takipte…
Ülkede 22 milyon 98 bin icra belgesi bulunuyor. Türkiye Bankalar Birliği datalarına nazaran 2020 Mart – 2021 Mart içinde borç yüzde 36 arttı. Bankaların alacağının hatırı sayılır ölçüsünü muhtaçlık kredileri oluşturuyor.
Bu ortada yapılan özelleştirmeler, kullanılan fonların yerine konulmayan paralar ve hala satıp savarak günü kurtarma mantığı da olanca süratiyle devam ediyor. Sizce bunlardan ders aldık mı?
Memleketler arası Finans Enstitüsü’nün Türkiye Raporu bize gösteriyor ki, mayıs ayının ikinci yarısından itibaren ön datalar yeni bir kredi genişlemesinin sinyallerini ortaya koyuyor. Yani bir daha kredi ismi altında borca batmışı borçlandırmak. Elbet daha yüksek faiz oranlarıyla…
Bu yapının sürdürülemez olduğu işsizlikten enflasyona kadar her evrede karşımıza çıkıyor. Çıkmasın diye de TÜİK eliyle bilgiler makyajlanıyor. Daha berbatı bu tenkitler bile görmezden geliniyor.
Borç başının ders almazlığı olanca süratiyle devam ediyor ve bizi bir felakete sürüklüyor. Zira durum Türkiye’de yalnızca firmalardan ve vatandaştan ibaret değil. Kamu da tıpkı sistemle hayatını idame ettirmenin telaşına düşmüş vaziyette. Tırım tırım para arıyor.
Bu gidişat bizi güzel bir noktaya götürmüyor. Nereden mi biliyorum? Öncesi de var ya, siz Balta Limanı Anlaşması’nı milat kabul edip daha sonrasında yaşanan gelişmelere bakın. nazaranceksiniz…
[email protected]om
Ümit Özlale yazdı: Esencılıs’tan Maraş’a: Türkiye’de Emeğin Serencamı
FÖŞ anlattı: Her yanımızdan borç fışkırıyor
Kaya Özyürek: Hakikaten, Nerede Bu 10 Trilyon Dolar?