Rusya’nın Ukrayna’yı işgali tüm dünya ekonomilerini sarsmaya devam ediyor. Bilhassa güç, besin ve kıymetli madenlerde hem arz tarafında birebir vakitte fiyatlama tarafında önemli problemler yaşanıyor.
Hem Rusya tıpkı vakitte Ukrayna ile besin alanında kıymetli ölçüde ticaret yapan Türkiye de bu krizden etkilenen ülkeler içinde.
Dünyanın en büyük ayçiçeği ithalatçısı pozisyonunda bulunan Türkiye, bu muhtaçlığının büyük kısmını bir daha dünyanın en büyük ayçiçeği üreticilerinden olan Rusya ve Ukrayna’dan karşılıyordu.
Fakat Rusya Ukrayna işgali sırasında, Türkiye’nin yağ dolu gemilerinin Karadeniz limanlarından çıkmasına müsaade vermedi. 22 yağ dolu geminin bu türlü limanlarda beklemesi Türkiye’nin ayçiçeği yağında bir arz sorunu yaşayacağı telaşı yarattı.
Tüketiciler ise savaş niçiniyle uzun mühlet ayçiçeği yağına erişim sağlayamayacağını düşünerek panik havasıyla marketlere akın etti.
Bakanlık: Kâfi stok var
Tarım ve Orman BakanıVahit Kirişçi Türkiye’nin ayçiçek yağı konusunda kâfi stoğunun bulunduğunu söylese de her insanın bir anda marketlere koşması ile uzun müddettir yükseliş eğiliminde olan yağ fiyatları tepe yaptı.
Fiyatlar daima artıyor
Geçtiğimiz yıl birebir periyotta ayçiçek yağının litre fiyatı 19 liradan 2021 yılı sonunda 30 lira düzeyine çıkmıştı. İşgalin akabinde fiyatlar 40 liranın üzerini gördü.
Son olarak Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati de şu an Türkiye’nin ayçiçeği stoğunun Temmuz ayına kadar kâfi olduğunu söylemiş oldu.
DW Türkçe’ye değerlendirmelerde bulunan Bitkisel Yağ Sanayicileri Derneği Lideri Tahir Büyükhelvacıgil ve İstanbul Ticaret Odası (İTO) Hububat, Bakliyat Meclisi Üyesi Tevfik Dinçer de şu an yağ tedarikinde bir sorun olmadığını, piyasada kâfi ölçüde eser olduğunu, Karadeniz’deki gemilerin gelmesi ile önümüzdeki günlere dair de bir derdin yaşanmayacağını söylemiş oldu.
Üreticiye takviye daveti
Bölüm temsilcileri ve üreticilerin ortak olduğu en değerli nokta ise Türkiye’nin ithalat yerine kendi üreticisini sübvanse ederek rekabet gücünü muhafazası. Üreticiler, ekim yapmaktan vazgeçen çiftçilerin geri dönmesinin epeyce sıkıntı olduğunu belirtirken bu alanda da boş yerlerin büyüklüğüne dikkat çekiyor. Buna göre genç çiftçilerin bu manada desteklenmesi hem daha fazla tarım alanının ekilmesini sağlayacak birebir vakitte Türkiye’nin muhakkak eserlerde dışa bağımlılığını azaltacak.
Önümüzdeki yıl çiftçilerin büyük kısmının ayçiçeği ekmesi ise öteki mamüllerin arzında yeni problemler doğurabilir. Bu yüzden uzmanlar ziraî üretimde en az 5 yıllık bir acil üretim planın ortaya koyulması gerektiğini tabir ediyor.
Pekala Türkiye, niye bu biçimde bir sorun yaşadı?
Evvel bu mevzuda Tarım ve Orman Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı tarafınca hazırlanan Tarım Eserleri Piyasaları-Ayçiçeği başlıklı rapordaki istatistiklere bakalım.
Rapora göre Türkiye ayçiçeği pazarında 37’lik hisseyle başkan ithalatçı ülke pozisyonunda. Türkiye’yi yüzde 25’lik hisseyle AB ülkeleri takip ediyor. Öteki ülkelerin hisseleri çok az.
İthalatta yük Rusya’da
Türkiye bu ithalatın yüzde 65.5’ini Rusya’dan, yüzde 4.2’sini ise Ukrayna’dan yapıyor. Başka ülkeler ve hisseleri şöyleki: Moldova (yüzde 8.9), Bulgaristan (yüzde 8.2), Romanya (Yüzde 5.5), öteki (yüzde 7.6).
Ayrıyeten Türkiye kendi ürettiği ve ithal ettiği ayçiçeğinin kıymetli ölçüsünü da Cezayir ve Irak üzere ülkelere ihraç ediyor.
Türkiye’nin kendi üretimi tüketimine yetmiyor
Fakat buradaki asıl sorun Türkiye’nin kendi üretiminin iç tüketimine yetmemesi.
Rapora bakılırsa Türkiye’nin 2015/2016 döneminde 2.1 milyon ton olan iç tüketimi 5 yılda 3.3 milyon tona ulaştı. Birebir devirde üretim 1.6 milyon tondan 2.1 milyon tona çıktı.
1 milyon ton fazla üretim gerekli
Bu istatistiklerde 2020/2021 dönemi yok fakat Bitkisel Yağ Sanayicileri Derneği Lideri Tahir Büyükhelvacıgil: “Bizim bu husustaki yıllık tüketimimiz yıllık 2.7 milyon ton civarında. Üretimimiz ise 1.7 milyon ton. İç tüketimde bir sorun yaşamamamız için fazladan 1 milyon ton daha üretim yapmamız gerekiyor. Artık ayçiçeği ekim periyodu geldi. Umarım çiftçilerimiz bu mevzuda desteklenir” bilgisini paylaştı.
Pekala bugün tohumlar toprakla buluşsa Türkiye bu üretimini kâfi ölçüde arttırabilir mi?
Burada da değerlendirmeyi Türkiye’nin toplam ayçiçeği üretiminin yüzde 50.4’ünü gerçekleştiren Trakya Bölgesi’ndeki üreticilere bırakıyoruz.
“Bu sene fazladan ekim olamaz”
DW Türkçe’ye konuşan Tekirdağ Süleymanpaşa Ziraat Odası Lideri İmdat Hürmet, ekim periyodunun Nisan ayında başlayacağını fakat birçok bölgede buğday ve kanola ekimi yapıldığını bu yüzden ayçiçeği üretiminin geçen yıldan fazla olmayacağını söylemiş oldu. Yani buradaki üretim lakin gelecek ekim senelerından itibaren artabilir. Saygı’nın verdiği öbür bir bilgi ise kâfi yağışın toprakla buluşması halinde alınacak yüksek rekoltenin arz güvenliğine olumlu tesir etme ihtimali oluyor.
Ayçiçeğinde Tekirdağ önder
Türkiye’de üretilen ayçiçeğinin yüzde 21.9’u Tekirdağ, yüzde 14’ü Edirne, yüzde 12’si Kırklareli, yüzde 10.3’ü Konya, yüzde 9.3’ü Adana, yüzde 5.3’ü Çorum, yüzde 2.8 Çanakkale, yüzde 2.5 İstanbul, yüzde 2.5 Samsun ve yüzde 2.8’i Balıkesir’de üretiliyor.
Saygı’ya nazaran artan girdi ve sulama maliyetleri başta Konya olmak üzere fazlaca sayıdaki bölgede uzun bir devir ayçiçeği tarımını zorlaştırmaya devam edecek.
Yazının tamamı burada.
Emre Eser / Deutsche Welle Türkçe
Hem Rusya tıpkı vakitte Ukrayna ile besin alanında kıymetli ölçüde ticaret yapan Türkiye de bu krizden etkilenen ülkeler içinde.
Dünyanın en büyük ayçiçeği ithalatçısı pozisyonunda bulunan Türkiye, bu muhtaçlığının büyük kısmını bir daha dünyanın en büyük ayçiçeği üreticilerinden olan Rusya ve Ukrayna’dan karşılıyordu.
Fakat Rusya Ukrayna işgali sırasında, Türkiye’nin yağ dolu gemilerinin Karadeniz limanlarından çıkmasına müsaade vermedi. 22 yağ dolu geminin bu türlü limanlarda beklemesi Türkiye’nin ayçiçeği yağında bir arz sorunu yaşayacağı telaşı yarattı.
Tüketiciler ise savaş niçiniyle uzun mühlet ayçiçeği yağına erişim sağlayamayacağını düşünerek panik havasıyla marketlere akın etti.
Bakanlık: Kâfi stok var
Tarım ve Orman BakanıVahit Kirişçi Türkiye’nin ayçiçek yağı konusunda kâfi stoğunun bulunduğunu söylese de her insanın bir anda marketlere koşması ile uzun müddettir yükseliş eğiliminde olan yağ fiyatları tepe yaptı.
Fiyatlar daima artıyor
Geçtiğimiz yıl birebir periyotta ayçiçek yağının litre fiyatı 19 liradan 2021 yılı sonunda 30 lira düzeyine çıkmıştı. İşgalin akabinde fiyatlar 40 liranın üzerini gördü.
Son olarak Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati de şu an Türkiye’nin ayçiçeği stoğunun Temmuz ayına kadar kâfi olduğunu söylemiş oldu.
DW Türkçe’ye değerlendirmelerde bulunan Bitkisel Yağ Sanayicileri Derneği Lideri Tahir Büyükhelvacıgil ve İstanbul Ticaret Odası (İTO) Hububat, Bakliyat Meclisi Üyesi Tevfik Dinçer de şu an yağ tedarikinde bir sorun olmadığını, piyasada kâfi ölçüde eser olduğunu, Karadeniz’deki gemilerin gelmesi ile önümüzdeki günlere dair de bir derdin yaşanmayacağını söylemiş oldu.
Üreticiye takviye daveti
Bölüm temsilcileri ve üreticilerin ortak olduğu en değerli nokta ise Türkiye’nin ithalat yerine kendi üreticisini sübvanse ederek rekabet gücünü muhafazası. Üreticiler, ekim yapmaktan vazgeçen çiftçilerin geri dönmesinin epeyce sıkıntı olduğunu belirtirken bu alanda da boş yerlerin büyüklüğüne dikkat çekiyor. Buna göre genç çiftçilerin bu manada desteklenmesi hem daha fazla tarım alanının ekilmesini sağlayacak birebir vakitte Türkiye’nin muhakkak eserlerde dışa bağımlılığını azaltacak.
Önümüzdeki yıl çiftçilerin büyük kısmının ayçiçeği ekmesi ise öteki mamüllerin arzında yeni problemler doğurabilir. Bu yüzden uzmanlar ziraî üretimde en az 5 yıllık bir acil üretim planın ortaya koyulması gerektiğini tabir ediyor.
Pekala Türkiye, niye bu biçimde bir sorun yaşadı?
Evvel bu mevzuda Tarım ve Orman Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı tarafınca hazırlanan Tarım Eserleri Piyasaları-Ayçiçeği başlıklı rapordaki istatistiklere bakalım.
Rapora göre Türkiye ayçiçeği pazarında 37’lik hisseyle başkan ithalatçı ülke pozisyonunda. Türkiye’yi yüzde 25’lik hisseyle AB ülkeleri takip ediyor. Öteki ülkelerin hisseleri çok az.
İthalatta yük Rusya’da
Türkiye bu ithalatın yüzde 65.5’ini Rusya’dan, yüzde 4.2’sini ise Ukrayna’dan yapıyor. Başka ülkeler ve hisseleri şöyleki: Moldova (yüzde 8.9), Bulgaristan (yüzde 8.2), Romanya (Yüzde 5.5), öteki (yüzde 7.6).
Ayrıyeten Türkiye kendi ürettiği ve ithal ettiği ayçiçeğinin kıymetli ölçüsünü da Cezayir ve Irak üzere ülkelere ihraç ediyor.
Türkiye’nin kendi üretimi tüketimine yetmiyor
Fakat buradaki asıl sorun Türkiye’nin kendi üretiminin iç tüketimine yetmemesi.
Rapora bakılırsa Türkiye’nin 2015/2016 döneminde 2.1 milyon ton olan iç tüketimi 5 yılda 3.3 milyon tona ulaştı. Birebir devirde üretim 1.6 milyon tondan 2.1 milyon tona çıktı.
1 milyon ton fazla üretim gerekli
Bu istatistiklerde 2020/2021 dönemi yok fakat Bitkisel Yağ Sanayicileri Derneği Lideri Tahir Büyükhelvacıgil: “Bizim bu husustaki yıllık tüketimimiz yıllık 2.7 milyon ton civarında. Üretimimiz ise 1.7 milyon ton. İç tüketimde bir sorun yaşamamamız için fazladan 1 milyon ton daha üretim yapmamız gerekiyor. Artık ayçiçeği ekim periyodu geldi. Umarım çiftçilerimiz bu mevzuda desteklenir” bilgisini paylaştı.
Pekala bugün tohumlar toprakla buluşsa Türkiye bu üretimini kâfi ölçüde arttırabilir mi?
Burada da değerlendirmeyi Türkiye’nin toplam ayçiçeği üretiminin yüzde 50.4’ünü gerçekleştiren Trakya Bölgesi’ndeki üreticilere bırakıyoruz.
“Bu sene fazladan ekim olamaz”
DW Türkçe’ye konuşan Tekirdağ Süleymanpaşa Ziraat Odası Lideri İmdat Hürmet, ekim periyodunun Nisan ayında başlayacağını fakat birçok bölgede buğday ve kanola ekimi yapıldığını bu yüzden ayçiçeği üretiminin geçen yıldan fazla olmayacağını söylemiş oldu. Yani buradaki üretim lakin gelecek ekim senelerından itibaren artabilir. Saygı’nın verdiği öbür bir bilgi ise kâfi yağışın toprakla buluşması halinde alınacak yüksek rekoltenin arz güvenliğine olumlu tesir etme ihtimali oluyor.
Ayçiçeğinde Tekirdağ önder
Türkiye’de üretilen ayçiçeğinin yüzde 21.9’u Tekirdağ, yüzde 14’ü Edirne, yüzde 12’si Kırklareli, yüzde 10.3’ü Konya, yüzde 9.3’ü Adana, yüzde 5.3’ü Çorum, yüzde 2.8 Çanakkale, yüzde 2.5 İstanbul, yüzde 2.5 Samsun ve yüzde 2.8’i Balıkesir’de üretiliyor.
Saygı’ya nazaran artan girdi ve sulama maliyetleri başta Konya olmak üzere fazlaca sayıdaki bölgede uzun bir devir ayçiçeği tarımını zorlaştırmaya devam edecek.
Yazının tamamı burada.
Emre Eser / Deutsche Welle Türkçe