Aliya İzzetbegoviç kimdir? Aliya İzzetbegoviç ne vakit ve niye öldü? Aliya İzzetbegoviç hayatı ve biyografisi! Aliya İzzetbegoviç, Bosnalı devlet adamı ve bağımsız Bosna-Hersek’in birinci cumhurbaşkanıdır. Unutulmaz kişiliklerden biri olarak günümüzde hala ömrü merak edilmek olup, Aliya İzzetbegoviç kimdir? Aliya İzzetbegoviç ne vakit ve niye öldü? Aliya İzzetbegoviç hayatı ve biyografisi! soruları ile araştırılmaktadır.
ALİYA İZZETBEGOVİÇ KİMDİR?
Aliya İzzetbegoviç (8 Ağustos 1925 – ö. 19 Ekim 2003), Bosnalı devlet adamı ve bağımsız Bosna-Hersek’in birinci cumhurbaşkanıdır.
Doğumu ve yetişmesi
Aliya İzzetbegoviç, 1925’te bugün Bosna-Hersek’in kuzeybatısında bulunan Bosanski Šamac kasabasında Dünya’ya geldi. Ailesi İslâmî hassaslığa sahip bir aileydi. Lakin İzetbegovic, Müslümanları Avrupa’ya dışarıdan girmiş kimseler olarak bakılırsan bir etrafta yetişti. Saraybosna’da bir Alman lisesinde eğitim gördü. Bilime ehemmiyet veren ve disiplinle çalışan bir öğrenci olarak tanındı.
Lise çağında üstün kabiliyetleriyle ve İslamî bahislere ilgisiyle öne çıktı. O devirde kimi arkadaşlarıyla bir arada dinî bahisleri tartışmak gayesiyle Boşnakça: Mladi Muslimani (Müslüman Gençler Kulübü) ismini verdikleri bir kulüp kurdu. Bu kulübü kurduğunda çabucak hemen 16 yaşındaydı, lakin pek aktif ve üretken bir fikir kabiliyetine sahip olduğu gözleniyordu. Bu yüzden kurduğu kulüp bir niyet kulübü olmaktan çıkarak aktivite kulübüne dönüştü. ötürüsıyla birtakım eğitim ve hayır faaliyetlerine öncülük etmeye başladı. Ayrıyeten genç kızlar için de farklı bir ünite oluşturdu. II. Dünya Savaşı esnasında da gereksinim sahiplerine yardım etti.
II. Dünya Savaşı yılları
İzetbegovic’in kurduğu Müslüman Gençler Kulübü pek kıymetli faaliyetler gerçekleştirdi. İkinci Dünya Savaşı esnasındaki faaliyetleriyle de her insanın dikkatini çeken beğenilen bir oluşum hâline geldi. Fakat bu savaş esnasında tüm Yugoslavya Krallığı, Almanların işgaline uğramıştı. Bu savaş esnasında Sırp Örgütler, Alman askerlerinin de takviyesinden faydalanarak Bosna’da ?100.000 Müslüman Boşnağı öldürdüler.
Komünist Rejim
13 Ocak 1946’da Yugoslavya bir daha bağımsızlığına kavuştu. Fakat bu bağımsızlık hareketinde Komünist Parti yanlıları değerli bir rol üstlendiklerinden bağımsızlık daha sonrasında da ülkede idaresi ele geçirdiler. Ülkenin resmî statüsünü de federal cumhuriyetler birliği olarak belirlediler. Buna bakılırsa Yugoslavya SFC altı federal cumhuriyet ile iki özerk bölgeden oluşacak, cumhuriyetlerden biri de Bosna-Hersek Cumhuriyeti olacaktı.
Komünist rejimin ülke idaresini ele geçirmesiyle birlikte dinlerin toplumsal hayattaki varlığı giderek azaltıldı. İzetbegovic, politik İslamı savunduğundan ve ateizme karşı olduğundan komünist yöneticilerin en değerli gayelerinden bir tanesiydi. Bu sebeple 1949’da İslamcılık suçlamasıyla mahpusa girerek beş yıl mahpus cezası çekti.
İzetbegovic’in badireleri 1953’te iktidara gelen Titbu biçimdeında daha da arttı. Bu ortada sistemin Müslümanların problemleriyle ilgilenmesi üzere nazaranvlendirdiği Hasan Duzu ile münasebet kurarak onunla irtibat halinde çalışmalar yürütmeye başladı.
Tito’nun 1974’te yeni bir anayasa hazırlamasından daha sonra idare din üstündeki denetimini kısmen hafifçeleterek birtakım klasik İslamî kurumların bir daha fonksiyon kazanmasına imkân sağladı. Bu yumuşama üzerine birtakım mescitler ve medreseler bir daha açıldı. Küçük çapta da olsa bir yumuşamayla birtakım dinî kurumların bir daha hayata geçirilmesi Müslümanlar içinde süratli bir İslamî uzlaşıya yer hazırladı.
ALİYE İZZETBEGOVİÇ’İN ETKİLENDİĞİ DÜŞÜNÜRLER VE MÜELLİFLER
Bilhassa tarih, ideoloji ve edebiyat kitapları okuyan Aliya İzetbegovic, gençlik senelerında üç eser Bergson’un üç kitabından etkilenmiştir. Bunlar; ‘Yaratıcı Evrim’, Kant’ın ‘Saf Aklın Eleştirisi’ ve Spengler’in ‘Batı’nın Çöküşü’ isimli yapıtlardır. Kitaplarını okumayı sevdiği romancıların başında Hermann Hesse gelir. Jean Paul Sartre, Albert Camus üzere egzistansiyalist filozofların romanlarının, Dostoyevski ve Kafka’nın ideoloji akımlarını okumuştur. bununla birlikte Aliya İzetbegovic, Balzac, Tolstoy, Ivan Turgenyev, Gorki, Gogol, Puşkin, Stendhal, Victor Hugo, Edgar Allan Poe, Knut Hamsun, Goethe, Émile Zola, Charles Dickens, Günter Grass, Lawrence Durrell, Oscar Wilde, Thomas Mann, Guy de Maupassant, BertoltBrecht ve Ivo Andric okuduğu bilinmektedir. Aliya İzetbegovic; Aristoteles, Platon, Kant, Hegel, Nietzsche, Niccolo Machiavelli, Henri Bergson, Soren Kierkegaard, Karl Marks, Friedrich Engels, Martin Heidegger, Sigmund Freud, Eric Fromm, Max Weber, Jose Ortega y Gasset’yi okumayı bir düşünür olmuştur. Yapıtlarını okuyup fikirlerinden etkilendiği kimi Müslüman muharrir ve düşünürler ise İbn Sina, İmam Gazali, İbn Tufeyl, İbn Hazm, Katip Çelebi, Muhammed İkbal, Ebu’l-Hasen el-Eş’ari, Hakim Tirmizî, İbn Haldun, Firdevsî, Nizamî, Sadi-i Şirazî, Cemaleddin Afganî ve Muhammed Abduh’tır.
ALİYE İZZETBEGOVİÇ’İN İSLAMİ MANİFESTOSU
1980’de Tito ölünce federasyon cumhurbaşkanlığı konusunda bir uyuşmazlık ortaya çıktı. Bunun üzerine altı federal eyaletin her birinin cumhurbaşkanının sırayla bir yıl federasyon cumhurbaşkanlığı yapması üzere muahede sağlandı. Bu gelişmeyle bir arada ülkede kısmen bir demokratikleşme sürecine girilmiş oldu. Zira federal eyaletlerde idareye geçmek isteyenler siyasal partiler vasıtasıyla faaliyetler yürütebiliyorlardı. Buna bağlı olarak hürriyetlerde de bir genişleme oldu. İzetbegovic’in oğlu bu ortamdan yararlanarak babasının makalelerini bir kitapta toparlayıp, 1983’te “İslamî Manifesto” ismiyle yayınladı. İzetbegovic’in daha evvel 1970’te de bu isimle bir kitabı yayınlanmıştı. 1983’te kelam konusu kitabın yayınlanması hayli bir yankı uyandırdı. Hâkim sistem bu gelişmeye tahammül edemeyerek İzetbegovic’i Avrupa’nın ortasında radikal İslamî bir cumhuriyet kurmak için çalışmakla suçladı ve tutuklattı. İzetbegovic, mahkeme önüne çıkarılıp “hakim sistemi değiştirmek ve Bosna-Hersek’i İslamî devlete dönüştürmek için çalışmak”la itham edildi ve yargılamadan daha sonra 14 yıl mahpus cezasına mahkûm edildi. Ancak bu mahkûmiyet onun kitabının bütün Bosna’da duyulmasını ve etkisini göstermesini sağladı. Müslümanlar türlü yollarla onun kelam konusu kitabını temin etmeye çalışıyorlardı. Kitabın müellifinin bu kitaptan dolayı mahpusta olması okuyanların ruhlarındaki tesirinin daha da artmasına sebep oluyordu.
Mahpus yılları
Yargıtay sonucuyla sonrasındasında mahkûmiyet mühleti 11 yıla indirildi. 1988’de çıkarılan bir afla da özgür bırakıldı.
Beş yıllık mahpus mühleti (1983-1988) İzetbegovic’in ömründe kıymetli tesirler yaptı. Mahpusta düşünmeye, fikir üretmeye, daha evvel üretilmiş fikirlerden istifade etmeye oldukçaça fırsat buldu. Bunun yanı sıra kıymetli bir fikri kitabından dolayı mahpusa atılmış olması, onun fikirlerinin etrafta daha hayli yankı uyandırmasına sebep oldu. Ayrıyeten onun mahpusta olduğu periyotta yıllarını verdiği “Doğu ve Batı içinde İslam” isimli meşhur kitabı yayınlandı. Bu kitabını bir arkadaşı neşretti ve epey kısa vakitte geniş bir kitleye ulaşarak büyük yankı uyandırdı. İzetbegovic, bu kitabıyla İslam’ı sade ve öz bir formuyla yetişen kuşaklara kazandırmayı hedefliyordu.
Siyasi Gayret
İzetbegovic, mahpustan çıktığında Dünya’da komünist rejimler çöküş periyoduna girmişti. Yugoslavya’da da eski federatif yapının korunması konusunda hayli fazla bir hassaslık kalmamıştı. Bunun yerine bağımsızlık yanlısı fikirler tesirini göstermeye başlamıştı. Ayrıyeten eyaletlerde idareye geçme konusunda aktif siyasi yarışlar başlamıştı. Aliya İzzetbegoviç de Bosna-Hersek Özerk Cumhuriyeti’nde Demokratik Aksiyon Partisi (SDA) ismi verilen bir siyasi parti kurdu. Bu parti Bosna-Hersek’te 5 Aralık 1990’da gerçekleştirilen genel seçimleri kazanarak önderi Aliya İzzetbegoviç cumhurbaşkanı oldu. Bu seçim SDA’nın girdiği birinci seçim bulunmasına karşın büyük bir muvaffakiyet elde etti ve cumhurbaşkanlığını kazanmasının yanı sıra parlamentoda da 86 sandalye elde etti. Hastalık niçiniyle 14 Mart 1996 yılında Başkanlık bakılırsavini bırakmak zorunda kaldı.
Bağımsızlık Devri
1990’lı senelera girildiğinde Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti ortasında bir bağımsızlık hareketi baş gösterdi. Özerk cumhuriyetler birbiri akabinde bağımsızlıklarını ilan ediyor ya da bu tarafta niyetlerini ortaya koyuyorlardı. Bosna-Hersek de 1 Mart 1992’de gerçekleştirdiği referandum daha sonrasında bağımsızlığını ilan etti. Zira yapılan referandumda halkın % 62,8’i bağımsızlığı tercih etmişti. Fakat Sırplar çabucak gerisinden Bosna-Hersek idaresinde kelam sahibi olan Müslümanlara karşı savaş açarak yeni bir katliam hareketi başlattılar. Hırvatistan ve Slovenya’nın bağımsızlık çabasına dayanak olan Avrupa ülkeleri ve ABD ise Bosna-Hersek’i Sırp taarruzları karşısında yalnız bıraktılar. Bosna-Hersek Müslümanlarını en hayli düşünceye sokan da, Avrupa’nın üçüncü büyük ordusu Yugoslavya Federal Ordusu’nun Sırp çetnikleriyle bir arada hareket etmesi, onlara takviye vermesiydi. Müslümanlarsa rastgele bir askerî dayanaktan mahrum ve silah tarafından çok zayıftılar. Sonuçta Sırplar Bosna-Hersek’in kıymetli kentlerini işgal ettiler. Bu işgal hareketi bir milyona yakın Müslüman’ı göçe zorladı. Sırplar işgal ettikleri yerlerde hem katliam birebir vakitte yıkım gerçekleştiriyorlardı. Bilhassa mescitleri ve İslamî izler taşıyan tarihî yapıtları yıkmaya ihtimam gösteriyorlardı.
Bosna-Hersek probleminin tahlili için değişik tarihlerde gerçekleştirilen görüşmeler ve arabuluculuk çalışmaları da bir sonuç vermedi. 1994’ün sonuna gelindiğinde Bosna-Hersek’teki iç savaşın aldığı can sayısı 250.000’i, göçe zorladığı insan sayısı ise 1 milyonu aşmıştı.
Bosna-Hersek Cumhuriyeti cumhurbaşkanı Aliya İzzetbegoviç epeyce büyük askerî güce ve imkâna sahip olan Sırplarla, her türlü askeri imkândan mahrum ve hiç bir dış takviyeye sahip olmayan Bosna-Hersek halkını karşı karşıya getirmemek için evvel pek temkinli bir siyaset izledi.
ALİYA İZZETBEGOVİÇ’İN YAPITLARI
ALİYA İZZETBEGOVİÇ KİMDİR?
Aliya İzzetbegoviç (8 Ağustos 1925 – ö. 19 Ekim 2003), Bosnalı devlet adamı ve bağımsız Bosna-Hersek’in birinci cumhurbaşkanıdır.
Doğumu ve yetişmesi
Aliya İzzetbegoviç, 1925’te bugün Bosna-Hersek’in kuzeybatısında bulunan Bosanski Šamac kasabasında Dünya’ya geldi. Ailesi İslâmî hassaslığa sahip bir aileydi. Lakin İzetbegovic, Müslümanları Avrupa’ya dışarıdan girmiş kimseler olarak bakılırsan bir etrafta yetişti. Saraybosna’da bir Alman lisesinde eğitim gördü. Bilime ehemmiyet veren ve disiplinle çalışan bir öğrenci olarak tanındı.
Lise çağında üstün kabiliyetleriyle ve İslamî bahislere ilgisiyle öne çıktı. O devirde kimi arkadaşlarıyla bir arada dinî bahisleri tartışmak gayesiyle Boşnakça: Mladi Muslimani (Müslüman Gençler Kulübü) ismini verdikleri bir kulüp kurdu. Bu kulübü kurduğunda çabucak hemen 16 yaşındaydı, lakin pek aktif ve üretken bir fikir kabiliyetine sahip olduğu gözleniyordu. Bu yüzden kurduğu kulüp bir niyet kulübü olmaktan çıkarak aktivite kulübüne dönüştü. ötürüsıyla birtakım eğitim ve hayır faaliyetlerine öncülük etmeye başladı. Ayrıyeten genç kızlar için de farklı bir ünite oluşturdu. II. Dünya Savaşı esnasında da gereksinim sahiplerine yardım etti.
II. Dünya Savaşı yılları
İzetbegovic’in kurduğu Müslüman Gençler Kulübü pek kıymetli faaliyetler gerçekleştirdi. İkinci Dünya Savaşı esnasındaki faaliyetleriyle de her insanın dikkatini çeken beğenilen bir oluşum hâline geldi. Fakat bu savaş esnasında tüm Yugoslavya Krallığı, Almanların işgaline uğramıştı. Bu savaş esnasında Sırp Örgütler, Alman askerlerinin de takviyesinden faydalanarak Bosna’da ?100.000 Müslüman Boşnağı öldürdüler.
Komünist Rejim
13 Ocak 1946’da Yugoslavya bir daha bağımsızlığına kavuştu. Fakat bu bağımsızlık hareketinde Komünist Parti yanlıları değerli bir rol üstlendiklerinden bağımsızlık daha sonrasında da ülkede idaresi ele geçirdiler. Ülkenin resmî statüsünü de federal cumhuriyetler birliği olarak belirlediler. Buna bakılırsa Yugoslavya SFC altı federal cumhuriyet ile iki özerk bölgeden oluşacak, cumhuriyetlerden biri de Bosna-Hersek Cumhuriyeti olacaktı.
Komünist rejimin ülke idaresini ele geçirmesiyle birlikte dinlerin toplumsal hayattaki varlığı giderek azaltıldı. İzetbegovic, politik İslamı savunduğundan ve ateizme karşı olduğundan komünist yöneticilerin en değerli gayelerinden bir tanesiydi. Bu sebeple 1949’da İslamcılık suçlamasıyla mahpusa girerek beş yıl mahpus cezası çekti.
İzetbegovic’in badireleri 1953’te iktidara gelen Titbu biçimdeında daha da arttı. Bu ortada sistemin Müslümanların problemleriyle ilgilenmesi üzere nazaranvlendirdiği Hasan Duzu ile münasebet kurarak onunla irtibat halinde çalışmalar yürütmeye başladı.
Tito’nun 1974’te yeni bir anayasa hazırlamasından daha sonra idare din üstündeki denetimini kısmen hafifçeleterek birtakım klasik İslamî kurumların bir daha fonksiyon kazanmasına imkân sağladı. Bu yumuşama üzerine birtakım mescitler ve medreseler bir daha açıldı. Küçük çapta da olsa bir yumuşamayla birtakım dinî kurumların bir daha hayata geçirilmesi Müslümanlar içinde süratli bir İslamî uzlaşıya yer hazırladı.
ALİYE İZZETBEGOVİÇ’İN ETKİLENDİĞİ DÜŞÜNÜRLER VE MÜELLİFLER
Bilhassa tarih, ideoloji ve edebiyat kitapları okuyan Aliya İzetbegovic, gençlik senelerında üç eser Bergson’un üç kitabından etkilenmiştir. Bunlar; ‘Yaratıcı Evrim’, Kant’ın ‘Saf Aklın Eleştirisi’ ve Spengler’in ‘Batı’nın Çöküşü’ isimli yapıtlardır. Kitaplarını okumayı sevdiği romancıların başında Hermann Hesse gelir. Jean Paul Sartre, Albert Camus üzere egzistansiyalist filozofların romanlarının, Dostoyevski ve Kafka’nın ideoloji akımlarını okumuştur. bununla birlikte Aliya İzetbegovic, Balzac, Tolstoy, Ivan Turgenyev, Gorki, Gogol, Puşkin, Stendhal, Victor Hugo, Edgar Allan Poe, Knut Hamsun, Goethe, Émile Zola, Charles Dickens, Günter Grass, Lawrence Durrell, Oscar Wilde, Thomas Mann, Guy de Maupassant, BertoltBrecht ve Ivo Andric okuduğu bilinmektedir. Aliya İzetbegovic; Aristoteles, Platon, Kant, Hegel, Nietzsche, Niccolo Machiavelli, Henri Bergson, Soren Kierkegaard, Karl Marks, Friedrich Engels, Martin Heidegger, Sigmund Freud, Eric Fromm, Max Weber, Jose Ortega y Gasset’yi okumayı bir düşünür olmuştur. Yapıtlarını okuyup fikirlerinden etkilendiği kimi Müslüman muharrir ve düşünürler ise İbn Sina, İmam Gazali, İbn Tufeyl, İbn Hazm, Katip Çelebi, Muhammed İkbal, Ebu’l-Hasen el-Eş’ari, Hakim Tirmizî, İbn Haldun, Firdevsî, Nizamî, Sadi-i Şirazî, Cemaleddin Afganî ve Muhammed Abduh’tır.
ALİYE İZZETBEGOVİÇ’İN İSLAMİ MANİFESTOSU
1980’de Tito ölünce federasyon cumhurbaşkanlığı konusunda bir uyuşmazlık ortaya çıktı. Bunun üzerine altı federal eyaletin her birinin cumhurbaşkanının sırayla bir yıl federasyon cumhurbaşkanlığı yapması üzere muahede sağlandı. Bu gelişmeyle bir arada ülkede kısmen bir demokratikleşme sürecine girilmiş oldu. Zira federal eyaletlerde idareye geçmek isteyenler siyasal partiler vasıtasıyla faaliyetler yürütebiliyorlardı. Buna bağlı olarak hürriyetlerde de bir genişleme oldu. İzetbegovic’in oğlu bu ortamdan yararlanarak babasının makalelerini bir kitapta toparlayıp, 1983’te “İslamî Manifesto” ismiyle yayınladı. İzetbegovic’in daha evvel 1970’te de bu isimle bir kitabı yayınlanmıştı. 1983’te kelam konusu kitabın yayınlanması hayli bir yankı uyandırdı. Hâkim sistem bu gelişmeye tahammül edemeyerek İzetbegovic’i Avrupa’nın ortasında radikal İslamî bir cumhuriyet kurmak için çalışmakla suçladı ve tutuklattı. İzetbegovic, mahkeme önüne çıkarılıp “hakim sistemi değiştirmek ve Bosna-Hersek’i İslamî devlete dönüştürmek için çalışmak”la itham edildi ve yargılamadan daha sonra 14 yıl mahpus cezasına mahkûm edildi. Ancak bu mahkûmiyet onun kitabının bütün Bosna’da duyulmasını ve etkisini göstermesini sağladı. Müslümanlar türlü yollarla onun kelam konusu kitabını temin etmeye çalışıyorlardı. Kitabın müellifinin bu kitaptan dolayı mahpusta olması okuyanların ruhlarındaki tesirinin daha da artmasına sebep oluyordu.
Mahpus yılları
Yargıtay sonucuyla sonrasındasında mahkûmiyet mühleti 11 yıla indirildi. 1988’de çıkarılan bir afla da özgür bırakıldı.
Beş yıllık mahpus mühleti (1983-1988) İzetbegovic’in ömründe kıymetli tesirler yaptı. Mahpusta düşünmeye, fikir üretmeye, daha evvel üretilmiş fikirlerden istifade etmeye oldukçaça fırsat buldu. Bunun yanı sıra kıymetli bir fikri kitabından dolayı mahpusa atılmış olması, onun fikirlerinin etrafta daha hayli yankı uyandırmasına sebep oldu. Ayrıyeten onun mahpusta olduğu periyotta yıllarını verdiği “Doğu ve Batı içinde İslam” isimli meşhur kitabı yayınlandı. Bu kitabını bir arkadaşı neşretti ve epey kısa vakitte geniş bir kitleye ulaşarak büyük yankı uyandırdı. İzetbegovic, bu kitabıyla İslam’ı sade ve öz bir formuyla yetişen kuşaklara kazandırmayı hedefliyordu.
Siyasi Gayret
İzetbegovic, mahpustan çıktığında Dünya’da komünist rejimler çöküş periyoduna girmişti. Yugoslavya’da da eski federatif yapının korunması konusunda hayli fazla bir hassaslık kalmamıştı. Bunun yerine bağımsızlık yanlısı fikirler tesirini göstermeye başlamıştı. Ayrıyeten eyaletlerde idareye geçme konusunda aktif siyasi yarışlar başlamıştı. Aliya İzzetbegoviç de Bosna-Hersek Özerk Cumhuriyeti’nde Demokratik Aksiyon Partisi (SDA) ismi verilen bir siyasi parti kurdu. Bu parti Bosna-Hersek’te 5 Aralık 1990’da gerçekleştirilen genel seçimleri kazanarak önderi Aliya İzzetbegoviç cumhurbaşkanı oldu. Bu seçim SDA’nın girdiği birinci seçim bulunmasına karşın büyük bir muvaffakiyet elde etti ve cumhurbaşkanlığını kazanmasının yanı sıra parlamentoda da 86 sandalye elde etti. Hastalık niçiniyle 14 Mart 1996 yılında Başkanlık bakılırsavini bırakmak zorunda kaldı.
Bağımsızlık Devri
1990’lı senelera girildiğinde Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti ortasında bir bağımsızlık hareketi baş gösterdi. Özerk cumhuriyetler birbiri akabinde bağımsızlıklarını ilan ediyor ya da bu tarafta niyetlerini ortaya koyuyorlardı. Bosna-Hersek de 1 Mart 1992’de gerçekleştirdiği referandum daha sonrasında bağımsızlığını ilan etti. Zira yapılan referandumda halkın % 62,8’i bağımsızlığı tercih etmişti. Fakat Sırplar çabucak gerisinden Bosna-Hersek idaresinde kelam sahibi olan Müslümanlara karşı savaş açarak yeni bir katliam hareketi başlattılar. Hırvatistan ve Slovenya’nın bağımsızlık çabasına dayanak olan Avrupa ülkeleri ve ABD ise Bosna-Hersek’i Sırp taarruzları karşısında yalnız bıraktılar. Bosna-Hersek Müslümanlarını en hayli düşünceye sokan da, Avrupa’nın üçüncü büyük ordusu Yugoslavya Federal Ordusu’nun Sırp çetnikleriyle bir arada hareket etmesi, onlara takviye vermesiydi. Müslümanlarsa rastgele bir askerî dayanaktan mahrum ve silah tarafından çok zayıftılar. Sonuçta Sırplar Bosna-Hersek’in kıymetli kentlerini işgal ettiler. Bu işgal hareketi bir milyona yakın Müslüman’ı göçe zorladı. Sırplar işgal ettikleri yerlerde hem katliam birebir vakitte yıkım gerçekleştiriyorlardı. Bilhassa mescitleri ve İslamî izler taşıyan tarihî yapıtları yıkmaya ihtimam gösteriyorlardı.
Bosna-Hersek probleminin tahlili için değişik tarihlerde gerçekleştirilen görüşmeler ve arabuluculuk çalışmaları da bir sonuç vermedi. 1994’ün sonuna gelindiğinde Bosna-Hersek’teki iç savaşın aldığı can sayısı 250.000’i, göçe zorladığı insan sayısı ise 1 milyonu aşmıştı.
Bosna-Hersek Cumhuriyeti cumhurbaşkanı Aliya İzzetbegoviç epeyce büyük askerî güce ve imkâna sahip olan Sırplarla, her türlü askeri imkândan mahrum ve hiç bir dış takviyeye sahip olmayan Bosna-Hersek halkını karşı karşıya getirmemek için evvel pek temkinli bir siyaset izledi.
ALİYA İZZETBEGOVİÇ’İN YAPITLARI
- İslam Manifestosu
- İslam Deklarasyonu ve İslamî bir daha Doğuşun Sıkıntıları
- Doğu ve Batı içinde İslam
- Tarihe Tanıklığım
- Özgürlüğe Kaçışım: Zindandan Notlar
- Konuşmalar
- Köle Olmayacağız