Cumhuriyet tarihinde bir birinci daha… Hazine’nin ödeyeceği iç borç faizi, birinci kere anaparayı geçti.
Ödenecek iç borç fiyatı dört ayda yüzde 13 artarken, faiz fiyatındaki artış yüzde 119’u buldu.
Bakalım daha neler yaşayacak ve neler goreceğiz… Geçen yılki faiz indiriminin “meyvelerini” bir bir toplamaya devam ediyoruz. Döviz kuru, enflasyon ve Hazine borçlanma faizleri eylülde başlayan indirimler daha sonrası tırmanmıştı, bunları esasen biliyoruz. Lakin Hazine faizindeki tırmanmanın inanılmaz bir istikrar değişimine yol açtığını yeni fark ettik.
Bu değişikliği fark etmemizi sağlayan eski Hazine Müsteşar Yardımcısı Hakan Özyıldız oldu. Özyıldız, internet sitesinde Hazine’nin iç ve dış borç ödeme projeksiyonuna yer verdi. Biz bugün sadece iç borçtaki gelişmeyi irdelemek istiyoruz. Hakan Özyıldız’ın ortaya koyduğu bilgiler, hayli çarpıcı bir dönüşüme işaret ediyordu.
Hazine’nin yapacağı iç borç faiz ödemesi, artık anaparadan daha fazlaydı.
Hazine, nisan ayındaki borç stokuna nazaran bundan daha sonra 1.5 trilyon lira anapara ödemesi gerçekleştirecek. Faiz ödemesi ise birinci sefer anaparanın üstüne çıkacak ve 1.7 trilyon liraya ulaşacak.
Bu fiyatların nisan ayı borç stokuna nazaran olduğunu, yani bundan daha sonra hiç borç alınmasa var iseyımına dayandığını bir defa daha vurgulayalım.
NİÇİN BU TÜRLÜ?
Evvel Hazine’nin iç borç ödeme projeksiyonuna ait dataların nasıl oluşturulduğunu hatırlatalım.
Anapara borcuna ait bilgileri derlemek kolay. Faize ait datalar ise biraz var iseyıma dayalı olarak hesaplanıyor. Zira iç borcun tümü sabit faizli değil. Değişken faizli kağıtlar var, dövize endeksli olanlar var. Bu yüzden bir var iseyımda bulunmak gerekiyor.
İç borçlanmanın ortalama vadesi 53 ay. İşte bu 53 ay için faiz ve kur iddiası yapılıyor ve “Yeni borç alınmazsa şu kadar faiz ödenecek” kararına varılıyor.
Mümkündür ki faiz ve kur iddiası yapılırken optimist bir yaklaşım da sergileniyor.
Gelelim son ay niye faizin anaparanın üstüne çıktığına…
Hani daima diyoruz ya geçen yıl eylülde birinci düğme yanlış iliklendi diye… İşte o yanlış adım bizi basamak aşama buraya getirdi.
Faiz indiriminin kur ve fiyatlar üzerindeki tesirini, tıpkı biçimde Hazine borçlanması üzerindeki tesirini çabucak gördük lakin daha uzun vadeli tesirler birkaç ay gecikmeyle ortaya çıkmaya başladı.
BU STRATEJİYLE OLACAĞI BU!
Bir diğer yazıda daha ayrıntılı olarak değiniriz; Hazine son senelerda iç borçlanmada değişken faizli ve dövize endeksli kağıtlara da büyük tartı verdiği için bu biçimde bir sonla karşılaşmak kaçınılmaz oldu.
Bu yılki tırmanışa bakar mısınız!
Aralık ayı prestijiyle Hazine’nin ödeyeceği iç borç 1.3 trilyon lira. Aydan aya sonlu artışlarla bu meblağ nisanda 1.5 trilyon lira olmuş. Artış oranı yüzde 13!
İç borç faizine ait ödeme meblağı ise tıpkı aylar prestijiyle 795 milyar liradan tam 1.7 trilyon liraya çıkmış. Artış oranı yüzde 119!
SAHİ BUNUN SORUMLUSU KİM?
Hazine, nisan ayı prestijiyle artık hiç borç almasa bile 1.7 trilyon lira iç borç faizi ödeyecek.
Dört aydaki artışın oranı yüzde 119!
Son bir yıldaki artışın oranı yüzde 174!
Borcumuz epey daha düşük oranda artıyorken, nasıl oluyor da faiz yükü bu biçimdesine tırmanıyor?
Hazine bürokratları mı kusur yapıyor?
Yüksek faizle ya da yanlış tercihlerle borçlanmak onların kabahati mi?
Yoksa siyasi otoritenin attığı adımlar mı Türkiye’yi ve Hazine’yi bu hale soktu?
“Ne var ki bunda” denilecek bir durumda değiliz. “Çok şey var bunda” çünkü!
Türkiye bir yıl evvel nisan prestijiyle 635 milyar lira faiz yükü altındayken, ortadan geçen bir yılda bu yükü ne yaptı da 1.1 trilyon lira artırıp 1.7 trilyona çıkardı?
Son bir yılda faiz yükü anapara borcu kadar büyüseydi 184 milyar lira ötüründa bir artış olacaktı. halbuki bizim borcumuzdaki artış 1.1 trilyon lira.
Yani atılan yanlış adımlar yüzünden iç borç faizi olağandan 925 milyar lira kadar daha fazla artmış. Üç beş milyar değil, 925 milyar!
Herkes otursun kendince bu parayla neler yapılabileceğini hesaplasın!
Ve bir daha herkes otursun “Acaba bir yanılgı mı yapıyoruz, yapıyorsak nerede yapıyoruz” diye düşünsün!
Yazının tamamı burada.
Ödenecek iç borç fiyatı dört ayda yüzde 13 artarken, faiz fiyatındaki artış yüzde 119’u buldu.
Bakalım daha neler yaşayacak ve neler goreceğiz… Geçen yılki faiz indiriminin “meyvelerini” bir bir toplamaya devam ediyoruz. Döviz kuru, enflasyon ve Hazine borçlanma faizleri eylülde başlayan indirimler daha sonrası tırmanmıştı, bunları esasen biliyoruz. Lakin Hazine faizindeki tırmanmanın inanılmaz bir istikrar değişimine yol açtığını yeni fark ettik.
Bu değişikliği fark etmemizi sağlayan eski Hazine Müsteşar Yardımcısı Hakan Özyıldız oldu. Özyıldız, internet sitesinde Hazine’nin iç ve dış borç ödeme projeksiyonuna yer verdi. Biz bugün sadece iç borçtaki gelişmeyi irdelemek istiyoruz. Hakan Özyıldız’ın ortaya koyduğu bilgiler, hayli çarpıcı bir dönüşüme işaret ediyordu.
Hazine’nin yapacağı iç borç faiz ödemesi, artık anaparadan daha fazlaydı.
Hazine, nisan ayındaki borç stokuna nazaran bundan daha sonra 1.5 trilyon lira anapara ödemesi gerçekleştirecek. Faiz ödemesi ise birinci sefer anaparanın üstüne çıkacak ve 1.7 trilyon liraya ulaşacak.
Bu fiyatların nisan ayı borç stokuna nazaran olduğunu, yani bundan daha sonra hiç borç alınmasa var iseyımına dayandığını bir defa daha vurgulayalım.
NİÇİN BU TÜRLÜ?
Evvel Hazine’nin iç borç ödeme projeksiyonuna ait dataların nasıl oluşturulduğunu hatırlatalım.
Anapara borcuna ait bilgileri derlemek kolay. Faize ait datalar ise biraz var iseyıma dayalı olarak hesaplanıyor. Zira iç borcun tümü sabit faizli değil. Değişken faizli kağıtlar var, dövize endeksli olanlar var. Bu yüzden bir var iseyımda bulunmak gerekiyor.
İç borçlanmanın ortalama vadesi 53 ay. İşte bu 53 ay için faiz ve kur iddiası yapılıyor ve “Yeni borç alınmazsa şu kadar faiz ödenecek” kararına varılıyor.
Mümkündür ki faiz ve kur iddiası yapılırken optimist bir yaklaşım da sergileniyor.
Gelelim son ay niye faizin anaparanın üstüne çıktığına…
Hani daima diyoruz ya geçen yıl eylülde birinci düğme yanlış iliklendi diye… İşte o yanlış adım bizi basamak aşama buraya getirdi.
Faiz indiriminin kur ve fiyatlar üzerindeki tesirini, tıpkı biçimde Hazine borçlanması üzerindeki tesirini çabucak gördük lakin daha uzun vadeli tesirler birkaç ay gecikmeyle ortaya çıkmaya başladı.
BU STRATEJİYLE OLACAĞI BU!
Bir diğer yazıda daha ayrıntılı olarak değiniriz; Hazine son senelerda iç borçlanmada değişken faizli ve dövize endeksli kağıtlara da büyük tartı verdiği için bu biçimde bir sonla karşılaşmak kaçınılmaz oldu.
Bu yılki tırmanışa bakar mısınız!
Aralık ayı prestijiyle Hazine’nin ödeyeceği iç borç 1.3 trilyon lira. Aydan aya sonlu artışlarla bu meblağ nisanda 1.5 trilyon lira olmuş. Artış oranı yüzde 13!
İç borç faizine ait ödeme meblağı ise tıpkı aylar prestijiyle 795 milyar liradan tam 1.7 trilyon liraya çıkmış. Artış oranı yüzde 119!
SAHİ BUNUN SORUMLUSU KİM?
Hazine, nisan ayı prestijiyle artık hiç borç almasa bile 1.7 trilyon lira iç borç faizi ödeyecek.
Dört aydaki artışın oranı yüzde 119!
Son bir yıldaki artışın oranı yüzde 174!
Borcumuz epey daha düşük oranda artıyorken, nasıl oluyor da faiz yükü bu biçimdesine tırmanıyor?
Hazine bürokratları mı kusur yapıyor?
Yüksek faizle ya da yanlış tercihlerle borçlanmak onların kabahati mi?
Yoksa siyasi otoritenin attığı adımlar mı Türkiye’yi ve Hazine’yi bu hale soktu?
“Ne var ki bunda” denilecek bir durumda değiliz. “Çok şey var bunda” çünkü!
Türkiye bir yıl evvel nisan prestijiyle 635 milyar lira faiz yükü altındayken, ortadan geçen bir yılda bu yükü ne yaptı da 1.1 trilyon lira artırıp 1.7 trilyona çıkardı?
Son bir yılda faiz yükü anapara borcu kadar büyüseydi 184 milyar lira ötüründa bir artış olacaktı. halbuki bizim borcumuzdaki artış 1.1 trilyon lira.
Yani atılan yanlış adımlar yüzünden iç borç faizi olağandan 925 milyar lira kadar daha fazla artmış. Üç beş milyar değil, 925 milyar!
Herkes otursun kendince bu parayla neler yapılabileceğini hesaplasın!
Ve bir daha herkes otursun “Acaba bir yanılgı mı yapıyoruz, yapıyorsak nerede yapıyoruz” diye düşünsün!
Yazının tamamı burada.