Açlık enflasyonu: 90’ları arar olduk

YodaUsta

Global Mod
Global Mod
TÜİK’in deklare ettiğı resmi enflasyon dahi yüzde 70’e, besin enflasyonu ise yüzde 90’a dayandı. Dünyada bir yılda hissedilen gelir erimesi 85 milyonun cüzdanına, sofrasına artık her ay yansır hale geldi. Ekonomistler “Türkiye süratle fakirleşiyor, kayıp yıllar denilen 90’ları arar olduk” dedi.


Enflasyon nisanda yüzde 7.25 arttı, yıllık yüzde 69.97 oldu. Ulaştırma 105, besin 89, mesken eşyası yüzde 77 değerlendi. Üretici fiyatları da üç ay üst üste üç haneyi nazaranrek yüzde 121’i buldu. ENAG çarşı-pazardaki enflasyonun yüzde 156 olduğunu deklare etti. DİSK-AR’a göre de emeklilerin besin enflasyonu yüzde 113, en fakir yüzde 20’lik gelir kümesinin hissettiği ise yüzde 131 oldu. Muhalefet, TÜİK’in ‘kuyumcu hassasiyetiyle’ enflasyonu yüzde 70’in altında tuttuğuna dikkat çekti.

Ekonomistler de Türkiye’nin günden güne yoksullaştığını vurguladı. MB eski başekonomisti Hakan Kara, durumun 1990’lı senelerdan berbat olduğunu belirtti. Ekonomist İris Cibre “Global etkenler yaratılan yoksulluğun epey küçük bir kısmı. Tüm ülkeyi taban fiyatlı, yoksulluk ve açlık sonu altında yaşamaya mahkûm ediyorlar” dedi. Gelecek Partili Kerim Rota da “Enflasyonda dünyada altıncı sıraya çıktık. Kredi kullanabilene servet transferi sağlayan negatif faizde ise lideriz” sözünü kullandı.

İktisat idareleri pandemi ve savaş tesiriyle artan enflasyona karşı faiz silahını kullanıyor. Son olarak ABD Merkez Bankası, 22 yıl daha sonra birinci sefer 50 baz puanlık artışa gitti. Prof. Dr. Yalçın Karatepe “Yoksa ‘faiz sebep, enflasyon netice’ kozmik bir kuram değil mi?” eleştirisi yöneltti.

TÜİK bilgilerine göre, Nisan 2022’de yıllık enflasyon yüzde 69,97 düzeyine ulaştı. ENAG ise son 12 aylık artışı yüzde 156,86 olarak hesapladı. Durdurulamayan fiyat artışları karşısında, sabit gelirli bu ay açlık sonuna bir adım daha yaklaştı. Besin enflasyonu bile TÜİK’e göre, yüzde 90’a ulaşırken İTO ve Türk-İş bilgileri besin için yapılan harcamanın yüzde 85’e ulaştığını paylaştı. Ekonomistler, orta sınıfın bile perişan olduğunu söylemiş oldu.

Türkiye’de fiyat artışları her geçen gün vatandaşın alım gücünü eritiyor. Bilhassa yaşanan ve gerçekleşen enflasyon içinde büyük sepet farkları oluşurken ülke yüksek enflasyon tarafında süratle ilerliyor. bu biçimdece açlık hududu da mevcut çalışanın gelirini yok ediyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) bilgilerine nazaran, Nisan 2022’de yıllık enflasyon yüzde 69,97 düzeyine ulaştı. Aylık enflasyon ise yüzde 7,25 olarak kaydedildi. Nisan ayında çekirdek enflasyonun yüzde 50 üstündeki seyri sürdü. Datalar yıllık çekirdek enflasyonun yüzde 52,37 olarak gerçekleştiğini gösterdi. Açlık oranları her geçen gün artış gösterdi. Besin enflasyonu yüzde 90 sonuna yaklaştı. Nisan 2022’de, endekste kapsanan 409 husustan, 27 unsurun ortalama fiyatında düşüş gerçekleşirken, 45 unsurun ortalama fiyatında değişim olmadı. 337 unsurun ortalama fiyatı ise arttı. Ana harcama kümeleri prestijiyle nisan ayında en az artış gösteren ana kümeler yüzde 0,93 ile çeşitli mal ve hizmetler, yüzde 1,31 ile sıhhat ve yüzde 2,87 ile haberleşme oldu. Buna karşılık, 2022 yılı Nisan ayında artışın yüksek olduğu ana kümeler ise sırasıyla, yüzde 13,38 ile besin ve alkolsüz içecekler, yüzde 7,43 ile konut, yüzde 6,96 ile giysi ve ayakkabı oldu.

Datalara bakılırsa bundan evvelki yılın tıpkı ayına bakılırsa artışın yüksek olduğu ana kümeler ise sırasıyla, yüzde 105,86 ile ulaştırma, yüzde 89,10 ile besin ve alkolsüz içecekler, yüzde 77,64 ile mesken eşyası oldu. Yıllık en düşük artış yüzde 18,71 ile haberleşme ana kümesinde gerçekleşti. bundan evvelki yılın tıpkı ayına göre artışın düşük olduğu öteki ana kümeler sırasıyla yüzde 26,23 ile giysi ve ayakkabı, yüzde 27,73 ile eğitim ve yüzde 35,95 ile sıhhat oldu. Akademisyenlerin ve ekonomistlerin bağımsız halde oluşturduğu Enflasyon Araştırma Kümesi (ENAG), Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıklamasından evvel, hesapladığı nisan enflasyonunu paylaştı. ENAG’a göre, Tüketici Fiyat Fiyat Endeksi (E-TÜFE) nisan ayında yüzde 8,68 arttı. E-TÜFE’nin son 12 aylık artışı ise yüzde 156,86 olarak gerçekleşti.

Durumu özetleyen ekonomist İris Cibre “TÜİK yüzde 70, ENAG yüzde 157 enflasyon deklare etti. Gerçek faiz – yüzde 56. İktisat idaresi zengini daha güçlü yoksulu daha yoksul yapmakta kararlı. Gidişat ise birebir idarenin baz tesiri memnunluğunu yaşayamayacağını gösteriyor. TÜİK de bile 3 haneli yıllık enflasyona hakikat gidiyoruz” diye konuştu. Ekonomist Emrah Lafçı da “Nisan enflasyonu aylık yüzde 7,25 yıllık yüzde 69,97 geldi. ABD’nin yıllık enflasyonunu biz ayda üretiyoruz. Fakat sorarlarsa enflasyon global dersiniz! Eyyy ABD, sizin huzursuz olduğunuz, tedbir aldığınız enflasyonu biz kulağımıza damlatıyoruz” dedi. Ekonomist Murat Kubilay ise TL’nin bedelinden bahsederek şu yorumu yaptı: “1 aylık enflasyon yüzde 7,25. 12 aylık enflasyon yüzde 69,97. 19 yıllık enflasyon yüzde 881. 1 Ocak 2003’teki 100 TL’nin bugünkü bedeli 10 TL.”

Karar müellifi ekonomist Oğuz Demir de “Ücretler resmi enflasyona göre alım gücü dört ayda yüzde 31,71 eridi. Minimum ücretlinin kaybı 1350 TL! Emekli en düşük kaybı 790 TL! Fiyatlar artarsa enflasyon daha da artacak diyenlere bir not: Fiyatlar artmasa da enflasyon aslına bakarsanız yanlış işler yüzünden aslına bakarsan artıyor” dedi. Analist Tunç Şatıroğlu da “TÜİK tarafınca açıklanan yıllık enflasyon yüzde 70’e dayanmıştır. ‘Fiyatlar, şunlar bunlar’ artmaya devam etmektedir. SİHA, TOGG, kur muhafazalı mevduat, hurda altıncılık, timler, KDV indirimleri enflasyonu düşürmekte işe yaramamıştır. Artık yeni şeyler söylenmesi lazım.”

Piri Reis Üniversitesi Öğretim bakılırsavlisi Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu, enflasyondaki dinamiğin Mayıs ayında da süreceğini öngördü. Aslanoğlu “Beklentilerin üzerinde gelen bir enflasyon var. Bu ay besinin tesirli olmasını bekliyorduk. Bu tesir ziyadesiyle gerçekleşmiş üzere duruyor. Alt dallarda giysi de kıymetli bir artış faktörü olmuş olabilir fakat döviz kurlarının pek sakin seyrettiği periyotta ÜFE’nin çok yüksek gelmesi hammadde ve güç meblağlarının önemli yansımalarının ve fazlaca süratli bir biçimde ÜFE’ye yansımaya devam ettiğini gösteriyor. Talep enflasyonu da üst hakikat hareket ediyor. Oranlar, tüketicinin yüklü olarak hissettiği enflasyona işaret ediyor. Bilgiler Mayıs ayında da tıpkı dinamiğin devam edeceğine işaret ediyor. bir süre yüzde 70’li sayılarda dolanacağını ve üzerinin olup olmayacağını izleyeceğiz lakin maalesef şu an üst gözüküyor” değerlendirmesini yaptı.

meblağların artışa geçmesiyle birlikte her insanın eser ve hizmetlere artırım yapmaya başlayacağını paylaşan ekonomist Taner Özarslan “Bu durum, maç sırasında ön sırada oturanlar ayağa kalkınca tüm sıraların ayağa kalması üzeredir. Maçta bundan en hayli ziyan gorenler kısa boylulardır. Birebir; geliri enflasyon kadar artamayan vatandaş gibi” dedi. Analist Alaattin Aktaş ise “Vatandaş, ‘enflasyonu düşük ölçüyor’ diye TÜİK’e yüklendiğinin yarısı kadar ‘enflasyonu bu duruma getirenlere’ yüklenseydi, sorun büyük ölçüde hallolurdu. Enflasyonu tırmandıranlar gerçek yapıyor, tüm yanılgı ölçende, o denli mi?” yorumunu yaptı.

Türkiye yüksek enflasyonda dünyada birinci 6’da. Dünyada tüketici enflasyonunun en yüksek olduğu ülkeler kümesinde Türkiye’nin yükselişi devam ediyor. Venezuela, Sudan, Lübnan, Suriye, Zimbave’nin akabinde Türkiye geliyor. IMF WEO yıl sonu varsayımı paylaşan ekonomist Ali Hakan Kara “Enflasyonda dünya sıralamasında dördüncüyüz. ‘Kayıp seneler’ sayılan 90’larda bile sıralamamız daha iyiydi” dedi. Analist Nezih Onur Kuru ise: “Türkiye yüzde 70 enflasyonla dünyada Arjantin, İran üzere istikrarsız ülkeleri geçti, 6’ncı sıraya yükseldi. Türkiye’nin önünde Suriye, Libya üzere iktisadı çöken ülkeler kaldı. Türkiye enflasyonda açık orta Avrupa başkanı. Türkiye savaştaki Rusya ve Ukrayna’yı bile 4 ve 5’e katlıyor” sözlerini kullandı.

Faiz ve enflasyon tezine de değinen ekonomistler gelinen durumu yorumladı. Ekonomist Mahfi Eğilmez “Yıllık enflasyon yüzde 70’e dayandı. Demek ki faizi biraz daha düşürmek gerekecek” dedi. Analist Özgür Demirtaş da TÜİK enflasyonunu şu biçimde yorumladı: “Geçmiş olsun! Yıllık enflasyon yüzde 156. Yanlış okumadınız yüzde 156. Faizi indirince, enflasyona ne olduğu göze soka soka gösterilmiş oldu.”

Enflasyon açısından öncü göstergeler olarak bilinen İTO ve Türk-İş dataları de enflasyonun artış ivmesinde olduğuna işaret etti. İstanbul Ticaret Odası’nın (İTO) deklare ettiğı Ücretliler Geçinme İndeksi’ne bakılırsa İstanbul’da perakende fiyatlar, nisan ayında bundan evvelki yılın tıpkı periyoduna bakılırsa yüzde 79,97 artış kaydetti. Perakende fiyatlar nisanda aylık bazda yüzde 11,36 arttı. Toptan fiyat hareketlerini yansıtan Toptan Eşya meblağları indeksindeki artış ise aylık yüzde 5,33, yıllık yüzde 73,21 oldu. Perakende fiyatlar aylık bazda giyside yüzde 29,82, ulaştırma ve haberleşmede yüzde 23,95, besinde yüzde 11,49, konutta yüzde 10,19 arttı. Türk-İş’in besin enflasyonu verisinde de yüzde 80’in üzerini görülmüştü. Konfederasyonun bilgilerine göre, Ankara’da yaşayan 4 kişilik ailenin besin için yapması gereken minimum harcama fiyatı, bundan evvelki aya nazaran yüzde 8,02 artarken, son 12 ay prestijiyle artış oranı yüzde 85,02 oldu.

Nisan’da aylık yüzde 7,67 oranında artan üretici meblağları, yıllık yüzde 121,82 oranında artarak 1995 yılı daha sonrası doruğa çıktı. Üretici tarafında endüstrinin dört dalının aylık değişimlerine baktığımızda; madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 12,77, imalatta yüzde 7,35, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 7,99 ve su temininde yüzde 14,95 oranında yükseliş görüldü. Kesimde yıllık bazda en çok artış yüzde 249,55 ile kok ve rafine petrol eserleri, yüzde 247,50 ile elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme ve yüzde 243,52 oranında artışla ham petrol ve doğal gaz kümesinde yaşandı.
 
Üst