Mart 2022 genel bütçe neticelerina nazaran aylık açık 68,9 milyar TL ile geçen yılın tıpkı ayındaki 23,7 milyar TL fazlaya göre kıymetli bir bozulmaya işaret ediyor. Birinci üç ayın sonuçları karşılaştırıldığında bütçe istikrarı 30,8 milyar TL ile geçen yılki 22,8 milyar TL’nin yalnızca %35 üzerinde, ki bu da enflasyonun kabaca yarısına denk gelmekte.
Mart ayında bütçe sarfiyatlarında izlenen %102,3 artışın büyük ölçüde kaynağı faiz hariç masraflarda kaydedilen %104,3 genişleme. Bu genişlemenin kökenindeyse KİT’lere verilen borçlarda %1033’lük olağanüstü artış yatmakta. cari transfer harcamaları %85,7 ile dikkat cazip oranda artarken, faiz masraflarında yalnızca Mart 2022’de elde edilen %89,3 oranındaki sıçrama faiz düşürerek ekonomiyi dengelemeye çalışan bir idarenin ne derece yanlış bir yolda ilerlemekte olduğunu netleştirmekte.
Birinci üç aylık harcama bilgilerinda da fotoğraf hayli farklı değil. Toplam masraflardaki sıçrama %78 ve kaynağı bir daha değerli ölçüde KİT’lere yönelik borç verme kalemindeki %691 düzeyindeki büyük sıçrama. Siyaset faizini indirerek ekonomiyi yönetme, enflasyonu düşürme ve büyüme elde etmeyi isteyen AKP hükümetinin gayesi tam aykırı tepmiş bir imgede. Birinci üç ayın faiz harcamalarındaki artışı %73,4 üzere olağanüstü bir sayı.
Gelirler tarafında da sıra dışı bir tablo var. Mart ayında toplam bütçe gelirlerindeki artış yalnızca %15,6. TCMB’den aktarılan kaynaklardaki aylık oynamalar bunun sebebi olsa da birinci üç ayın toplam gelir artışının %75 ile toplam masraflardaki artışın altında kalması değerli. Hele ki aylık toplam harcamalardaki artışın %102,3 olduğu hesaba katıldığında.
Öbür yandan vergi gelirlerinin mart ayında %64,5 ve birinci üç ayda %78,4 oranında büyümesi ekonomik aktivite ismine olumlu. Lakin yüksek enflasyonun cirolar ve vergi geliri tesirini vurgulamak gerek. Öbür yandan dahilde alınan KDV’de mart ayında artışın yalnızca %38,3 ve birinci üç ayda %44,7 olması iç talep tarafında yavaşlamanın habercisi. Emsal biçimde ÖTV gelirlerinde de performans düşük: mart artışı %38,9 ve birinci üç ay performansında artış yalnızca %37,2.
İthalat tarafı ise ödemeler istikrarı datalarından de izlendiği üzere sürat kesmiyor ve bütçe açısından kıymetli gelir kaynağı olmaya mart ayında izlenen %112,1 ve birinci ayda elde edilen %117,2 artışla devam ediyor.
Ancak birleşimden öıkan sonuç olumsuz. Mart ayında bütçe açığı 68,9 milyar TL olurken faiz dışı istikrarın de geçen yılki 37,9 milyar TL fazladan bu sene martta 42,0 milyar TL açığa döndüğünü izliyoruz. Birinci iki ayın performansı birinci çeyreği bu kalemde de kurtarıyor. 1Ç21 faiz dışı fazla %61,3 artışla bu sene 1Ç’de 115,6 milyar TL.
Bütçe datalarından anlaşılması gereken iç talepteki yavaşlama, artan enflasyon ve artan kamu harcamalarının bütçe açığını artırmaya başladığı periyoda girmiş olmamız. Seçimler yaklaştıkça (2023 Haziran) harcama disiplininin güzelce bozulmasını izlerken gelir performasının enflasyonun ötesinde artamama eğilimine girişini de bakılırsaceğiz. Bütçenin genişlemeci yapısı ise enflasyonu körükler nitelikte olmaya devam ediyor.
KKM masrafı: faiz harcanması mı “Ekonomik emelli transfer” mi?
Bütçe harcama bilgileri ortasında Mart 2022’de “Ekonomik/Mali Gayeli Transferler” başlığı altında ” Mevduat ve İştirak Hesaplarının Kur artışından Korunmasına Ait Giderler” diye bir kalemin eklendiğini, bu kalemin de 11,7 milyar TL’lik bir masraf kaydettiğini izliyoruz.
TL’de yapay denetimin kaybedilmesiyle harcama olarak getireceği yük olarak KKM’ye getirilen tenkitler bir yana, bu sarfiyatın gerçekte faiz sarfiyatı iken bu kalem altında kategori edilmeyişi de farklı bir aymazlık.
11,7 milyar TL’yi mart ayına ilişkin faiz sarfiyatları kalemine koyduğumuzda yıllık faiz sarfiyatı artışı mart için %89,3’ten %171 düzeyine, birinci üç ay için ise %97 düzeyine fırlamakta.
KKM için daha başlangıç harcamalarının martta yapıldığına dikkat çekersek, faiz masrafları açısından bütçeye verdiği zararın boyutu sayı olarak da dehşetli bir biçimde ortaya çıkmakta.
Mart ayında bütçe sarfiyatlarında izlenen %102,3 artışın büyük ölçüde kaynağı faiz hariç masraflarda kaydedilen %104,3 genişleme. Bu genişlemenin kökenindeyse KİT’lere verilen borçlarda %1033’lük olağanüstü artış yatmakta. cari transfer harcamaları %85,7 ile dikkat cazip oranda artarken, faiz masraflarında yalnızca Mart 2022’de elde edilen %89,3 oranındaki sıçrama faiz düşürerek ekonomiyi dengelemeye çalışan bir idarenin ne derece yanlış bir yolda ilerlemekte olduğunu netleştirmekte.
Birinci üç aylık harcama bilgilerinda da fotoğraf hayli farklı değil. Toplam masraflardaki sıçrama %78 ve kaynağı bir daha değerli ölçüde KİT’lere yönelik borç verme kalemindeki %691 düzeyindeki büyük sıçrama. Siyaset faizini indirerek ekonomiyi yönetme, enflasyonu düşürme ve büyüme elde etmeyi isteyen AKP hükümetinin gayesi tam aykırı tepmiş bir imgede. Birinci üç ayın faiz harcamalarındaki artışı %73,4 üzere olağanüstü bir sayı.
Gelirler tarafında da sıra dışı bir tablo var. Mart ayında toplam bütçe gelirlerindeki artış yalnızca %15,6. TCMB’den aktarılan kaynaklardaki aylık oynamalar bunun sebebi olsa da birinci üç ayın toplam gelir artışının %75 ile toplam masraflardaki artışın altında kalması değerli. Hele ki aylık toplam harcamalardaki artışın %102,3 olduğu hesaba katıldığında.
Öbür yandan vergi gelirlerinin mart ayında %64,5 ve birinci üç ayda %78,4 oranında büyümesi ekonomik aktivite ismine olumlu. Lakin yüksek enflasyonun cirolar ve vergi geliri tesirini vurgulamak gerek. Öbür yandan dahilde alınan KDV’de mart ayında artışın yalnızca %38,3 ve birinci üç ayda %44,7 olması iç talep tarafında yavaşlamanın habercisi. Emsal biçimde ÖTV gelirlerinde de performans düşük: mart artışı %38,9 ve birinci üç ay performansında artış yalnızca %37,2.
İthalat tarafı ise ödemeler istikrarı datalarından de izlendiği üzere sürat kesmiyor ve bütçe açısından kıymetli gelir kaynağı olmaya mart ayında izlenen %112,1 ve birinci ayda elde edilen %117,2 artışla devam ediyor.
Ancak birleşimden öıkan sonuç olumsuz. Mart ayında bütçe açığı 68,9 milyar TL olurken faiz dışı istikrarın de geçen yılki 37,9 milyar TL fazladan bu sene martta 42,0 milyar TL açığa döndüğünü izliyoruz. Birinci iki ayın performansı birinci çeyreği bu kalemde de kurtarıyor. 1Ç21 faiz dışı fazla %61,3 artışla bu sene 1Ç’de 115,6 milyar TL.
Bütçe datalarından anlaşılması gereken iç talepteki yavaşlama, artan enflasyon ve artan kamu harcamalarının bütçe açığını artırmaya başladığı periyoda girmiş olmamız. Seçimler yaklaştıkça (2023 Haziran) harcama disiplininin güzelce bozulmasını izlerken gelir performasının enflasyonun ötesinde artamama eğilimine girişini de bakılırsaceğiz. Bütçenin genişlemeci yapısı ise enflasyonu körükler nitelikte olmaya devam ediyor.
KKM masrafı: faiz harcanması mı “Ekonomik emelli transfer” mi?
Bütçe harcama bilgileri ortasında Mart 2022’de “Ekonomik/Mali Gayeli Transferler” başlığı altında ” Mevduat ve İştirak Hesaplarının Kur artışından Korunmasına Ait Giderler” diye bir kalemin eklendiğini, bu kalemin de 11,7 milyar TL’lik bir masraf kaydettiğini izliyoruz.
TL’de yapay denetimin kaybedilmesiyle harcama olarak getireceği yük olarak KKM’ye getirilen tenkitler bir yana, bu sarfiyatın gerçekte faiz sarfiyatı iken bu kalem altında kategori edilmeyişi de farklı bir aymazlık.
11,7 milyar TL’yi mart ayına ilişkin faiz sarfiyatları kalemine koyduğumuzda yıllık faiz sarfiyatı artışı mart için %89,3’ten %171 düzeyine, birinci üç ay için ise %97 düzeyine fırlamakta.
KKM için daha başlangıç harcamalarının martta yapıldığına dikkat çekersek, faiz masrafları açısından bütçeye verdiği zararın boyutu sayı olarak da dehşetli bir biçimde ortaya çıkmakta.