CatWalk
New member
Müjde Işıl – Sinema sanat kolları ortasında devinimi en süratli olanı kuşkusuz… Birinci senelerında “ömrü uzun olmayacak bir eğlence” diye tanımlanan, sesliye geçildiğinde Chaplin başta olmak üzere bir hayli sinemacının “bu biçimde sinema olmaz” diye itiraz ettiği, akabinde renkliye geçip türlü teknolojik eklemelerle biçimlenen uzunca bir gelişme devrinden bahsediyoruz. ‘70’lerde etkinleşip ‘90’lardan itibaren uygunca profesyonelleşen bilgisayar efekti kullanması derken üç boyutlu ve IMAX versiyonlar hâkim oldu. Gelişmeye kapalılık olarak algılanmasın lakin bilhassa üç boyutlu’nin gözümüze gözümüze soktuğu imajlar, sıklıkla baş ağrısıyla sonuçlanan gösteriş tecrübesine dönüştü nihayetinde. Sinemanın görsel bir sanat olması, ona roller coaster muamelesi yapılmasını da birlikteinde getirdi. Zira sürat çağındayız ve her sinema bundan evvelkinden daha farklı, hızlı, şaşırtan vs. olmalı… Bu beklenti o kadar suistimal edildi ki bir hafta evvel izlediğimiz sinemanın bugün tek karesini bile hatırlamıyoruz. “İzle ve unut” isimli sinema tipi, resmîleşti artık sinemada. İzliyoruz, anlık keyif alıyoruz, tahminen onu da almıyoruz ve zihnimizden süratlice siliyoruz. meğer sinemayı bunun için bağrımıza basmamıştık! Siyah beyaz sinemalar işte bu noktada bizi sorgulamaya davet ediyor.
Her bölümün klasiği
Bu yılki Oscar’ın kuvvetli adaylarından Coen Kardeşler’den Joel’in yazıp yönettiği “The Tragedy of Macbeth”, Bruno Delbonnel’in imaj direktörlüğünde başarılı bir Shakespeare uyarlaması kadar siyah beyaz bir şaheser de. Delbonnel’in bir röportajında sinemanın niye siyah beyaz olduğu sorusuna verdiği yanıtta, bu seçimin zorunluluktan doğduğunu öğrenmek biraz can sıkıcı olsa da sonuç, yeterli ki işler karşıt gitmiş dedirtiyor. Joel Coen aslında İskoçya’nın Skye kentinde çekim yapmayı planlamış lakin pandemi niçiniyle bunu gerçekleştiremeyince kapalı yere yönelmiş. “Bu kurallarda neyi, nasıl inşa edecektik? Ve birden siyah beyaz çekmek baskın hâle geldi. Zira bu biçimde beşerler hiç bir şeyle, hiç bir renkle ilgilenmeyecekti. Duvar yalnızca duvar olacaktı” diyor Delbonnel.
“The Tragedy of Macbeth”in usta işi imajları; sinemanın renklendiğinde neleri kaybettiğini, siyah beyazdaki ışık ve karanlığın zıtlığı ve ahenginin aslında sinemanın kalbi olduğunu hatırlatıyor bizlere. Daha eğlenceli olsun, renkler daha parlak görünsün, durağan olmasın vs. derken sinemanın özünün unutulduğunu hissettiriyor. İmaj idaresinin tabiattan hoş görüntüler kadrajlamaya indirgendiği günümüz sinemasında ışık ve gölgenin kıymeti, siyah beyaz sinemaları izleyince zihnimize nakşediyor. Yer kullanmasından karakterin ruh hâlini vurgulamaya dek sinemanın tüm inceliği ve gücü, siyah beyazın ustalıkla kullanmasında bir ortaya geliyor.
Vaktin ruhu
Her şeyi yalnızca manzaraya indirgemek de yanlışsız olmayabilir. Charlie Chaplin’in, Buster Keaton’ın siyah beyaz güldürülerini de hasretle anıyoruz örneğin. O mizah hiç eskimiyor. Şimdinin güldürü anlayışına şaşkınlıkla bakarken 90-100 yıl öncesinin insanlarıyla birebir şeylere gülebiliyoruz. Online platformlarda ya da televizyonda siyah beyaz devirden yadigâr sinemaları izlediğimizde şimdinin hayli övülen üretimlerinin aslında yıllar öncesini örnek aldığını, şimdinin dâhi muamelesi yapılan fikirlerinin bu biçimdeların kıt imkanlarıyla mükemmelce anlatıldığına şahit oluyoruz.
Tahminen bunların hepsine nostalji düşkünlüğü deyip kolaylıkla geçebiliriz lakin aslında şikâyet ettiğimizin sıradanlik ve taklit; özlediğimizin ise nitelik ve saf dokunuş olduğu aşikâr. Her şey geçmişte kaldı deyip hayıflanmanın da âlemi yok. Sinema tarihinin o altın siyah beyaz senelerından neler keşfedebilirsek, şimdiye bakış açımız da o kadar genişleyecek, zenginleşecek. Bu, hasretimizi daha da katmerleyecek lakin olsun. Hâlâ siyah beyazdan vazgeçmeyen sinemacıların varlığını bilmek, yüreğimize daima su serpecek.
Her bölümün klasiği
Bu yılki Oscar’ın kuvvetli adaylarından Coen Kardeşler’den Joel’in yazıp yönettiği “The Tragedy of Macbeth”, Bruno Delbonnel’in imaj direktörlüğünde başarılı bir Shakespeare uyarlaması kadar siyah beyaz bir şaheser de. Delbonnel’in bir röportajında sinemanın niye siyah beyaz olduğu sorusuna verdiği yanıtta, bu seçimin zorunluluktan doğduğunu öğrenmek biraz can sıkıcı olsa da sonuç, yeterli ki işler karşıt gitmiş dedirtiyor. Joel Coen aslında İskoçya’nın Skye kentinde çekim yapmayı planlamış lakin pandemi niçiniyle bunu gerçekleştiremeyince kapalı yere yönelmiş. “Bu kurallarda neyi, nasıl inşa edecektik? Ve birden siyah beyaz çekmek baskın hâle geldi. Zira bu biçimde beşerler hiç bir şeyle, hiç bir renkle ilgilenmeyecekti. Duvar yalnızca duvar olacaktı” diyor Delbonnel.
“The Tragedy of Macbeth”in usta işi imajları; sinemanın renklendiğinde neleri kaybettiğini, siyah beyazdaki ışık ve karanlığın zıtlığı ve ahenginin aslında sinemanın kalbi olduğunu hatırlatıyor bizlere. Daha eğlenceli olsun, renkler daha parlak görünsün, durağan olmasın vs. derken sinemanın özünün unutulduğunu hissettiriyor. İmaj idaresinin tabiattan hoş görüntüler kadrajlamaya indirgendiği günümüz sinemasında ışık ve gölgenin kıymeti, siyah beyaz sinemaları izleyince zihnimize nakşediyor. Yer kullanmasından karakterin ruh hâlini vurgulamaya dek sinemanın tüm inceliği ve gücü, siyah beyazın ustalıkla kullanmasında bir ortaya geliyor.
Vaktin ruhu
Her şeyi yalnızca manzaraya indirgemek de yanlışsız olmayabilir. Charlie Chaplin’in, Buster Keaton’ın siyah beyaz güldürülerini de hasretle anıyoruz örneğin. O mizah hiç eskimiyor. Şimdinin güldürü anlayışına şaşkınlıkla bakarken 90-100 yıl öncesinin insanlarıyla birebir şeylere gülebiliyoruz. Online platformlarda ya da televizyonda siyah beyaz devirden yadigâr sinemaları izlediğimizde şimdinin hayli övülen üretimlerinin aslında yıllar öncesini örnek aldığını, şimdinin dâhi muamelesi yapılan fikirlerinin bu biçimdeların kıt imkanlarıyla mükemmelce anlatıldığına şahit oluyoruz.
Tahminen bunların hepsine nostalji düşkünlüğü deyip kolaylıkla geçebiliriz lakin aslında şikâyet ettiğimizin sıradanlik ve taklit; özlediğimizin ise nitelik ve saf dokunuş olduğu aşikâr. Her şey geçmişte kaldı deyip hayıflanmanın da âlemi yok. Sinema tarihinin o altın siyah beyaz senelerından neler keşfedebilirsek, şimdiye bakış açımız da o kadar genişleyecek, zenginleşecek. Bu, hasretimizi daha da katmerleyecek lakin olsun. Hâlâ siyah beyazdan vazgeçmeyen sinemacıların varlığını bilmek, yüreğimize daima su serpecek.