Merkez Bankası’nın eski başekonomisti Prof. Dr. Hakan Kara ve Hazine’nin eski yöneticisi Coşkun Cangöz, vatandaşa yönelik hazırlandığı söylenen enflasyona endeksli tahvilin döviz kurları, borsa ve faiz faturasına muhtemel tesirlerini sozcu.com.tr’ye kıymetlendirdi.
Piyasa, Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin üç hafta evvel “tasarım çalışmalarının tamamlandığını” duyurduğu enflasyona endeksli tahvili bekliyor.
Kur muhafazalı mevduata (KKM), örtülü rezerv satışlarına ve başka tedbirlere karşın son günlerde döviz kurlarındaki artış hızlanırken, vatandaşa yönelik olacağı belirtilen lakin vadesi ve öbür bilgileri çabucak hemen açıklanmayan enflasyona endeksli tahvilin, mevcut durumu nasıl etkileyeceği tartışılıyor.
Merkez Bankası (TCMB) Eski Başekonomisti ve Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hakan Kara ve eski Hazine Müsteşarlığı Kamu Finansmanı Genel Müdürü Coşkun Cangöz, kelam konusu tahvilin mümkün tesirlerini sozcu.com.tr’ye kıymetlendirdi.
‘VATANDAŞ MEVDUAT YERİNE TAHVİLİ TERCİH EDER’
“Enflasyona endeksli tahvil esasen halihazırda var ama erişimi nispeten hudutlu ve eser standardize olmadığı için halk nezdinde kullanması epey yaygın değil” diyen Kara, “Hazine’nin bu biçimde bir tahvili tabana yaymak istiyorsa kısa vadeli, anlaşılır ve erişilebilir bir eser tasarlaması gerekiyor. Bu yapıldığı taktirde ilgi olacaktır” değerlendirmesinde bulundu.
Vatandaşın yüzde 17-20 civarında faiz veren TL mevduat yerine enflasyona endeksli tahvil tutmayı tercih edeceğine dikkat çeken Kara, “KKM’den geçişler ise daha hudutlu olabilir zira enflasyona endeksli tahvil döviz mevduatın ikamesi değil. Buradan bir geçiş olursa muhtemelen bu talep daha fazlaca önce TL’den KKM’ye geçmiş olanlardan gelecektir” dedi.
‘FAİZLERDE SONLU YÜKSELİŞ OLUR’
Bu eser çıktığında bankalardaki mevduatların akıbetinin ne olacağı da tartışılıyor. Enflasyona endeksli tahvil çıktığında birinci planda bankalardan bir ölçü mevduat çekilişi olacağını ama Hazine bu tahviller ile elde ettiği kaynağı harcadığında yeniden mevduata dönüşeceğini belirten Kara, şu değerlendirmede bulundu:
“İlk başta natürel ki bankalar içinde mevduat rekabetini artırarak genel faizler üzerinde üst istikametli baskı yapabilir ama TCMB yüzde 14’ten bankaları fonladığı sürece mevduat faizlerindeki yükseliş sonlu olur. Bankaların bu borçlanmayı TCMB’den sağlamak için teminat stoku kâfi görünüyor.”
Enflasyona endeksli tahvilin uygun bir biçimde tasarlanması halinde bankacılık sistemi açısından bir düşünce yaratacağını sanmadığını belirten Kara, “Sadece genel faizlerde bir ölçü üst taraflı harekete sebep olur” dedi.
‘KURLARDA SÜREKSİZ RAHATLAMA OLUR’
Bir öbür merak edilen mevzu da, kelam konusu eserin, döviz kurlarını nasıl etkileyeceği. Kara’ya göre, enflasyona endeksli tahvil birinci çıktığında döviz piyasasında kısmi bir rahatlama yaratır lakin ülkeye dış finansman girmeden cari açık sorunu devam ettiği sürece bu rahatlama süreksiz olur.
Kara, bu tahvillerin Borsa İstanbul üstündeki etkisinin ise nette negatif olacağını zira son periyotta pay senetlerine olan talebin bir kısmının enflasyona karşı korunma gereksiniminden kaynaklandığını lisana getirdi.
‘HAZİNE’NİN FAİZ ÖDEMELERİNİ ARTIRACAK’
Kelam konusu tahvilin Hazine’ye getireceği faiz yüküne de değinen Kara, “Bu tahville olağan olarak Hazine’nin nominal faiz ödemeleri artacaktır zira mevcut durumda Hazine tahvile yüzde 26 faiz ödüyor. ötürüsıyla enflasyonun yüzde 70-80 olduğu bir dünyada Hazine’nin enflasyona endeksli tahvil üzerinden faiz ödemeleri artacaktır” dedi.
Ama kur muhafazalı mevduatta da kur artınca Hazine üzerine dolaylı olarak yük bindiğini hatırlatan Kara, “ötürüsıyla bu yeni tahvil KKM’nin bir kısmının enflasyona endeksli tahvile dönüşeceği biçimde tasarlanırsa, orta vadede Hazine’ye toplam maliyetinin sonlu olacağını düşünüyorum” tabirlerini kullandı.
“Şunu da söylemeden bitirmeyeyim” diyen Kara, “Bütün bunlar sıkıntıları çözmek yerine öteliyor, hatta ötelerken daha da büyütüyor. Bana bakılırsa Hazine borcu tarafında asıl sorun risk primindeki artıştan dolayı ilerde bir noktadan daha sonra ödenmesi gereken yüksek gerçek faizden gelecek” ihtarında bulundu.
‘TEMEL SORUN NEGATİF GERÇEK FAİZ’
Tansu Çiller’in başbakanlığı devrinde 1994 yılında Hazine’nin vatandaşlara üç ay vadeli ‘süper bono’ ihraç ettiğini ve bu eserde yıllık faizin yüzde 200’e denk geldiğini hatırlatan Coşkun Cangöz, o periyotta faizlerin baskılandığını ve Hazine’nin borçlanmasında sorun olduğu için bu yola gittiğini belirtti.
Şu anki temel sorunun negatif gerçek faiz niçiniyle vatandaşın TL’den kaçışı olduğunu ve iktisat idaresinin alternatif yollar aradığını belirten Cangöz, mevcut enflasyona endeksli tahvilleri bankaların alıp portföylerinde tuttuklarını ve vatandaşın erişemediğini, vatandaşa yönelik enflasyona endeksli tahvilin iki mümkün tesiri olacağını vurguladı.
‘PİYASA İÇİN BOZUCU TESİRİ OLABİLİR’
Birinci tesirin bankaların mevduat faizlerinde artış olarak görülebileceğini belirten Cangöz, “Bankalar yüzde 17’lik mevduat faizini artıracaklar. Bu durumda, iktisat idaresinin ‘faizi düşük tutuyoruz krediler ucuz olsun’ tezi ortadan kalkacak” dedi.
Hazine’nin tahville topladığı kaynağı şirketlere ucuz kredi olarak dağıtabileceğini belirten Cangöz, ikinci tesir olarak “Mevduatı Hazine’ye alalım, farklı yollarla sübvanse edilmiş kredileri kullandıralım derseniz finansal bölümü dışlayıp piyasayı bozucu tesirleri olabilir” ihtarında bulundu.
Kelam konusu eserin Hazine’nin faiz masraflarını daha da artıracağını ve durumu kötüleştireceğini de belirten Cangöz, “Halihazırda iç borç faizleri iç borç stokunu geçti. ötürüsıyla bardak dolmuş taşıyor. Kur arttıkça bütçede KKM yükü artıyor, enflasyon arttıkça da faiz yükü” artacak dedi.
FAİZ FATURASI 2 TRİLYON TL’Yİ AŞTI
Öte yandan, hükümetin faiz indirimi operasyonu kararı ortaya çıkan faiz faturası giderek büyüyor.
Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın dün yayımladığı datalara nazaran, 2021 yılı Ağustos ayı sonunda 722 milyar TL olan iç borçlar için ilerideki ödenecek faizlerin toplamı, Nisan 2022’de 2 trilyon 53 milyar TL’ye yükseldi.
bu biçimdece, Hazine’nin vatandaşlardan toplayacağı vergilerle ödeyeceği faiz yükü, yalnızca 8 ayda 1 trilyon 331 milyar TL artmış oldu.
TEMEL niçinİ ENFLASYONA ENDEKSLİ TAHVİLLER
Tecrübeli bankacı Kerim Rota, bu artışın en değerli niçininin, bankaların sahipliğinde olan enflasyona endeksli tahvillerin yarattığı faiz yükü olduğunu anlatmıştı.
TCMB siyaset faizini yüzde 19’dan yüzde 14’e indirirken, TÜİK’in deklare ettiğı tüketici enflasyonu da yüzde 19,25’ten yüzde 70’e yükseldi. Bu yükseliş, yalnızca sabit faizli tahvil faizlerini değil, enflasyona endeksli tahviller için ödenecek faiz yükünün de süratle tırmanmasına niye oldu.
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçiş öncesinde Haziran 2018’de 348 milyar TL olan Hazine’nin iç borç faiz yükü, ortadan geçen dört yıldan kısa müddette altıya katlanmış oldu.
Kelam konusu dört yılda, merkezi idare borç stoku da 970 milyar TL’den 3 trilyon 125 milyar TL’ye yükseldi.
Sözcü
Piyasa, Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin üç hafta evvel “tasarım çalışmalarının tamamlandığını” duyurduğu enflasyona endeksli tahvili bekliyor.
Kur muhafazalı mevduata (KKM), örtülü rezerv satışlarına ve başka tedbirlere karşın son günlerde döviz kurlarındaki artış hızlanırken, vatandaşa yönelik olacağı belirtilen lakin vadesi ve öbür bilgileri çabucak hemen açıklanmayan enflasyona endeksli tahvilin, mevcut durumu nasıl etkileyeceği tartışılıyor.
Merkez Bankası (TCMB) Eski Başekonomisti ve Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hakan Kara ve eski Hazine Müsteşarlığı Kamu Finansmanı Genel Müdürü Coşkun Cangöz, kelam konusu tahvilin mümkün tesirlerini sozcu.com.tr’ye kıymetlendirdi.
‘VATANDAŞ MEVDUAT YERİNE TAHVİLİ TERCİH EDER’
“Enflasyona endeksli tahvil esasen halihazırda var ama erişimi nispeten hudutlu ve eser standardize olmadığı için halk nezdinde kullanması epey yaygın değil” diyen Kara, “Hazine’nin bu biçimde bir tahvili tabana yaymak istiyorsa kısa vadeli, anlaşılır ve erişilebilir bir eser tasarlaması gerekiyor. Bu yapıldığı taktirde ilgi olacaktır” değerlendirmesinde bulundu.
Vatandaşın yüzde 17-20 civarında faiz veren TL mevduat yerine enflasyona endeksli tahvil tutmayı tercih edeceğine dikkat çeken Kara, “KKM’den geçişler ise daha hudutlu olabilir zira enflasyona endeksli tahvil döviz mevduatın ikamesi değil. Buradan bir geçiş olursa muhtemelen bu talep daha fazlaca önce TL’den KKM’ye geçmiş olanlardan gelecektir” dedi.
‘FAİZLERDE SONLU YÜKSELİŞ OLUR’
Bu eser çıktığında bankalardaki mevduatların akıbetinin ne olacağı da tartışılıyor. Enflasyona endeksli tahvil çıktığında birinci planda bankalardan bir ölçü mevduat çekilişi olacağını ama Hazine bu tahviller ile elde ettiği kaynağı harcadığında yeniden mevduata dönüşeceğini belirten Kara, şu değerlendirmede bulundu:
“İlk başta natürel ki bankalar içinde mevduat rekabetini artırarak genel faizler üzerinde üst istikametli baskı yapabilir ama TCMB yüzde 14’ten bankaları fonladığı sürece mevduat faizlerindeki yükseliş sonlu olur. Bankaların bu borçlanmayı TCMB’den sağlamak için teminat stoku kâfi görünüyor.”
Enflasyona endeksli tahvilin uygun bir biçimde tasarlanması halinde bankacılık sistemi açısından bir düşünce yaratacağını sanmadığını belirten Kara, “Sadece genel faizlerde bir ölçü üst taraflı harekete sebep olur” dedi.
‘KURLARDA SÜREKSİZ RAHATLAMA OLUR’
Bir öbür merak edilen mevzu da, kelam konusu eserin, döviz kurlarını nasıl etkileyeceği. Kara’ya göre, enflasyona endeksli tahvil birinci çıktığında döviz piyasasında kısmi bir rahatlama yaratır lakin ülkeye dış finansman girmeden cari açık sorunu devam ettiği sürece bu rahatlama süreksiz olur.
Kara, bu tahvillerin Borsa İstanbul üstündeki etkisinin ise nette negatif olacağını zira son periyotta pay senetlerine olan talebin bir kısmının enflasyona karşı korunma gereksiniminden kaynaklandığını lisana getirdi.
‘HAZİNE’NİN FAİZ ÖDEMELERİNİ ARTIRACAK’
Kelam konusu tahvilin Hazine’ye getireceği faiz yüküne de değinen Kara, “Bu tahville olağan olarak Hazine’nin nominal faiz ödemeleri artacaktır zira mevcut durumda Hazine tahvile yüzde 26 faiz ödüyor. ötürüsıyla enflasyonun yüzde 70-80 olduğu bir dünyada Hazine’nin enflasyona endeksli tahvil üzerinden faiz ödemeleri artacaktır” dedi.
Ama kur muhafazalı mevduatta da kur artınca Hazine üzerine dolaylı olarak yük bindiğini hatırlatan Kara, “ötürüsıyla bu yeni tahvil KKM’nin bir kısmının enflasyona endeksli tahvile dönüşeceği biçimde tasarlanırsa, orta vadede Hazine’ye toplam maliyetinin sonlu olacağını düşünüyorum” tabirlerini kullandı.
“Şunu da söylemeden bitirmeyeyim” diyen Kara, “Bütün bunlar sıkıntıları çözmek yerine öteliyor, hatta ötelerken daha da büyütüyor. Bana bakılırsa Hazine borcu tarafında asıl sorun risk primindeki artıştan dolayı ilerde bir noktadan daha sonra ödenmesi gereken yüksek gerçek faizden gelecek” ihtarında bulundu.
‘TEMEL SORUN NEGATİF GERÇEK FAİZ’
Tansu Çiller’in başbakanlığı devrinde 1994 yılında Hazine’nin vatandaşlara üç ay vadeli ‘süper bono’ ihraç ettiğini ve bu eserde yıllık faizin yüzde 200’e denk geldiğini hatırlatan Coşkun Cangöz, o periyotta faizlerin baskılandığını ve Hazine’nin borçlanmasında sorun olduğu için bu yola gittiğini belirtti.
Şu anki temel sorunun negatif gerçek faiz niçiniyle vatandaşın TL’den kaçışı olduğunu ve iktisat idaresinin alternatif yollar aradığını belirten Cangöz, mevcut enflasyona endeksli tahvilleri bankaların alıp portföylerinde tuttuklarını ve vatandaşın erişemediğini, vatandaşa yönelik enflasyona endeksli tahvilin iki mümkün tesiri olacağını vurguladı.
‘PİYASA İÇİN BOZUCU TESİRİ OLABİLİR’
Birinci tesirin bankaların mevduat faizlerinde artış olarak görülebileceğini belirten Cangöz, “Bankalar yüzde 17’lik mevduat faizini artıracaklar. Bu durumda, iktisat idaresinin ‘faizi düşük tutuyoruz krediler ucuz olsun’ tezi ortadan kalkacak” dedi.
Hazine’nin tahville topladığı kaynağı şirketlere ucuz kredi olarak dağıtabileceğini belirten Cangöz, ikinci tesir olarak “Mevduatı Hazine’ye alalım, farklı yollarla sübvanse edilmiş kredileri kullandıralım derseniz finansal bölümü dışlayıp piyasayı bozucu tesirleri olabilir” ihtarında bulundu.
Kelam konusu eserin Hazine’nin faiz masraflarını daha da artıracağını ve durumu kötüleştireceğini de belirten Cangöz, “Halihazırda iç borç faizleri iç borç stokunu geçti. ötürüsıyla bardak dolmuş taşıyor. Kur arttıkça bütçede KKM yükü artıyor, enflasyon arttıkça da faiz yükü” artacak dedi.
FAİZ FATURASI 2 TRİLYON TL’Yİ AŞTI
Öte yandan, hükümetin faiz indirimi operasyonu kararı ortaya çıkan faiz faturası giderek büyüyor.
Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın dün yayımladığı datalara nazaran, 2021 yılı Ağustos ayı sonunda 722 milyar TL olan iç borçlar için ilerideki ödenecek faizlerin toplamı, Nisan 2022’de 2 trilyon 53 milyar TL’ye yükseldi.
bu biçimdece, Hazine’nin vatandaşlardan toplayacağı vergilerle ödeyeceği faiz yükü, yalnızca 8 ayda 1 trilyon 331 milyar TL artmış oldu.
TEMEL niçinİ ENFLASYONA ENDEKSLİ TAHVİLLER
Tecrübeli bankacı Kerim Rota, bu artışın en değerli niçininin, bankaların sahipliğinde olan enflasyona endeksli tahvillerin yarattığı faiz yükü olduğunu anlatmıştı.
TCMB siyaset faizini yüzde 19’dan yüzde 14’e indirirken, TÜİK’in deklare ettiğı tüketici enflasyonu da yüzde 19,25’ten yüzde 70’e yükseldi. Bu yükseliş, yalnızca sabit faizli tahvil faizlerini değil, enflasyona endeksli tahviller için ödenecek faiz yükünün de süratle tırmanmasına niye oldu.
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçiş öncesinde Haziran 2018’de 348 milyar TL olan Hazine’nin iç borç faiz yükü, ortadan geçen dört yıldan kısa müddette altıya katlanmış oldu.
Kelam konusu dört yılda, merkezi idare borç stoku da 970 milyar TL’den 3 trilyon 125 milyar TL’ye yükseldi.
Sözcü