- Faiz siyaseti belirlenirken, iç borç kurgusunda yapılmış olan yanlışlığın model dışı bırakılması, fazlaca daha vahim bir yanlışlık olmuştur. Kamu iç borçlanma yapısının döviz ve enflasyona endekslenerek kurgulanmış olduğu realitesi dikkate alınmayıp siyaset faiz oranlarının inatla indirilmesi, döviz kurlarının ve genel fiyat seviyesinin artmasına ve iç borç faiz yükünün anaparayı aşmasına şahsen siyaset yapıcıları sebep olmuştur.
- Dövize endeksli tahvil çıkartarak enflasyonla çaba edilemeyeceği üzere, teşvik ve dayanak paketleri açıklamayla da enflasyonla gayret edilemez. Döviz kurlarının artışını dizginlemek için en tesirli yol olan faiz artırımından kaçınarak KKM uygulamasıyla oyalanan siyaset yapıcıları, artık de enflasyona endeksli tahvil çıkartmayı planlamayla oyalanmaktadır. Döviz, faiz, enflasyon, bütçe, ödemeler istikrarı, mali ve para siyasetinde devam eden bozulmalara karşın siyaset yapıcıların kısa-orta-uzun vade perspektifli planlamaları bulunmamaktadır. Makro ihtiyatı önlem olarak getirilen KKM ve enflasyona endeksli tahvil üzere uygulamaları orta ve uzun vadede ekonomiyi daha fazla tahrip edecek düzeneklerdir.
- Kamunun çıkaracağı enflasyona endeksli harika tahviller, bankalar açısından dışlanma (crowding out) tesiri yapacak ve finansal sistemi epey hırpalayacaktır. Negatif faiz sorunu sonlandırılmadan KKM ve enflasyona endeksli borçlanma araçları üzere uygulamalar yalnızca birkaç aylık müddetler için gerçek gelir kayıplarındaki hissiyatı öteleyecek lakin çözmeyip nihayetinde sorunu daha da büyütecektir. Bilhassa kamunun çıkaracağı enflasyona endeksli tahviller bankalar açısından crowding out tesiri yapacak ve finansal sistemi hırpalayacaktır. Merkez bankasının bankacılık sistemini düşük faizden fonlamaya devam etmesi bu crowding out tesirini bertaraf edemeyecektir.
- Enflasyonun maliyeti tüm toplumla paylaşılmalı, yalnızca korunmasız geniş yığınların üzerinde bırakılmamalıdır. Ortaya çıkan fakirleşme tesiri herkes tarafınca eşit oranda paylaşılmalıdır. Birtakım kısımların enflasyon yükünü sahip oldukları ayrıcalıklı pozisyonları gereği başkalarına aktarması önlenmelidir.
- Altı ay için öngörülen bütçe harcamalarının, KKM yükünün de tesiriyle yalnızca dört ayda tüketilmiş olması, gelecek için biçilen vizyonun içeriğini şimdiden boşaltmış ve yok etmiştir. 2021 yılının tamamı için geçerli olan harcamalar 2022 yılının birinci dört ayında harcanmıştır.
- Yılın geri kalanında bütçe açıklarının kar topu süratiyle büyüyeceği, Türk Lirasını daha fazla değersizleştireceği, enflasyonu daha fazla artıracağı ve hayat pahalılığını daha da katılaştıracağı kuvvetle olasıdır. Artırımlar, OTV artışları ve Merkez Bankası’ndan aktarılan gelirlere karşın hızlanan bütçe açıklarının yılın geri kalanında kar topu süratiyle büyüyeceği, TL’nin daha fazla değersizleşeceği ve enflasyonu daha fazla artıracağı herkes tarafınca beklenen yüksek olasılıktır. Ayrıyeten dahilde elde edilen KDV gelirlerinde son aylarda yaşanan düşüş eğilimi de bütçe açıklarını gelecek periyotlarda daha da artmasına katkı sunacaktır.
- 700bp seviyelerinde seyreden CDS primlerinin olağan üstü düzeyin yarattığı fonlama zorluklarının negatif gerçek faizlerle beslenmeye devam edilmesi, iktisadın uzun müddetli küçülme yaşayacağına işaret etmektedir. Fonlama zorluklarının aşılması Türk Lirasının faizlerinin yükseltilmesini gerektirmekle bir arada, Merkez Bankası’nın faiz artırma serbestisi maalesef bulunmamaktadır.
Başkan
TCMB Anketi: Yıl sonu TÜFE beklentisi Mayıs’ta yüzde 58
İtimat endeksi hizmet ve perakende ticaret kesimlerinde yükselirken inşaat bölümünde düştü
Doç.Dr. Baki Demirel ile Türkiye İktisadı