niye Kaygılanıyoruz? Hislerimiz bizi biz yapar. Onlarla görür, onlarla yolumuzu buluruz. Her hissimizin bizi götürdüğü bir yer vardır, bizi korur, olgunlaştırır, düzgünleştirir. Hangi duyguyu yaşıyorsak ona evvel olduğu üzere kabul etmeli, değer vermeli, daha sonra da hakkını vermeliyiz. Onu tanımalı, niye geldiğini bilmeli ve nereye gideceğini öğrenmeliyiz.
“Bugünlerde biraz dehşet ortasındayım.” Öyleyse endişeyi tanıyalım. Korkunca ne oluyor, ne olmasını istiyoruz? Karşımıza neler çıksın, hayatta neler olsun istiyoruz? niye artık ortaya çıktı bu his? Bitsin gitsin istiyoruz tahminen fakat anlayabiliyor muyuz?
Kaygı bizim güvenliğimizden sorumlu hissimiz. Emniyet müdürümüz. Şayet korkmasaydık neler olurdu düşünsenize… bir hayli tehlikeye atılabilir, inançlı olmayan şeyler yapar, başımızı kaygıya sokabilirdik. Bir kesim korkmak yeterlidir, insanı inançta fiyat…
Bir tehlike algıladığımızda kaygıya kapılırız ve inançta hissettiğimiz âna kadar bu his bize eşlik eder. Bilmediğimiz, tanımadığımız durumlar, şeyler, beşerler da bizde tehlike algısı oluşturabilir. Karanlıktır zira, goremiyoruzdur. Bilgi ve tecrübemiz arttıkça endişelerimiz azalır. Bundandır yeni tanıştıklarımızı isimlendirme, yeni durumları tanımlama, bir şeylere benzetme, tanıdık geldiyse bir rahatlama hissi… Yeni durumları denetim altında tutabilir, gücün bizde olduğunu hissedebilirsek içimiz rahatlar. Bu, mesela denetim edemeyeceğimiz bir tabiat olayıysa, bize denetim edemeyeceğimiz, ne vakit geleceğini bilmediğimiz vefatı hatırlatıyorsa telaşlar artar da artar. Tasa bulaşıcıdır.
Ebeveyn kaygılıysa bu çocuğa geçer. Zira olan biteni anlatan ses/üslup/form kaygılıysa bu, dinleyen bireydeki tasayı besler. Dert dehşetten bir ölçü farklıdır. Endişenin karşısında açık, somut, objektif bir tehdit varken telaş büsbütün bireye özeldir. Bedenimize hissettirdikleri dehşetle benzerken zihnimizdeki hayat biçimi son derece farklıdır.
Çocuklar hislerini regüle edemez yani düzenleyemezler. Endişelendiklerinde bunu çığlıklar, ağlamalar, huysuzluklar üzere (pek hoşlanmadığımız) biçimlerde gösterirler. Ebeveynler de kimi vakit buna “sus”, “ağlama”, “huysuzlanma”, “sakin ol” üzere yok sayma yansıları gösterir. Pekala çocuğun yaşadığı bu his ne olacak? Bu hisle ne yapacak? Doğrusu bir yetişkin kendi hislerini regüle edebilir. Yani hissini sağlıklı halde yaşar ve kimseye ziyan vermeden söz edebilir. kimi vakit yetişkinlerin de hislerini denetim edemediğini görüyoruz. Bu sıkça oluyorsa önemli sorunlara yol açabilir. Küçük bir çocuk, kendisi telaş ortasındayken bir de ebeveyninin telaşı üzerine boca edilirse ne olur? Erken çocukluk devrinde tasa bozukluğu yaşayan, hislerini regüle edemeyen ya da çoğunlukla tutarsız davranışlar gösteren bir ebeveyni olan çocuklar bunun bedelini ağır öder. Reddedici ve küçük düşürücü davranışlar, konutta ne olacağı aşikâr olmayan bir ortam çocuğun şaşkınlığa düşmesine ve tasa geliştirmesine yol açar. hayatının toprağından gelir bu his ve nesiller uzunluğu aktarılır. Hayat mucizelere değil kaygılara hamiledir ve kaygılar çaresizliği getirir. Dış dünyaya güvenmez, kötülük beklentisi ortasındadır ve düşmanca hisler geliştirir. Bununla başedebilmek için kaçınma yansısı geliştirebilir; tasa oluşturan durumlardan kaçınır. Bir öbür başedebilme usulü ise görmezden gelmektir. Güya her şey yolundaymış üzere seçici halde telaş verici durumları görmezden gelir. Dışarıdan epey sakin görünen biri aslında ortasında epey büyük tasalar yaşıyor olabilir.
“Bugünlerde biraz dehşet ortasındayım.” Öyleyse endişeyi tanıyalım. Korkunca ne oluyor, ne olmasını istiyoruz? Karşımıza neler çıksın, hayatta neler olsun istiyoruz? niye artık ortaya çıktı bu his? Bitsin gitsin istiyoruz tahminen fakat anlayabiliyor muyuz?
Kaygı bizim güvenliğimizden sorumlu hissimiz. Emniyet müdürümüz. Şayet korkmasaydık neler olurdu düşünsenize… bir hayli tehlikeye atılabilir, inançlı olmayan şeyler yapar, başımızı kaygıya sokabilirdik. Bir kesim korkmak yeterlidir, insanı inançta fiyat…
Bir tehlike algıladığımızda kaygıya kapılırız ve inançta hissettiğimiz âna kadar bu his bize eşlik eder. Bilmediğimiz, tanımadığımız durumlar, şeyler, beşerler da bizde tehlike algısı oluşturabilir. Karanlıktır zira, goremiyoruzdur. Bilgi ve tecrübemiz arttıkça endişelerimiz azalır. Bundandır yeni tanıştıklarımızı isimlendirme, yeni durumları tanımlama, bir şeylere benzetme, tanıdık geldiyse bir rahatlama hissi… Yeni durumları denetim altında tutabilir, gücün bizde olduğunu hissedebilirsek içimiz rahatlar. Bu, mesela denetim edemeyeceğimiz bir tabiat olayıysa, bize denetim edemeyeceğimiz, ne vakit geleceğini bilmediğimiz vefatı hatırlatıyorsa telaşlar artar da artar. Tasa bulaşıcıdır.
Ebeveyn kaygılıysa bu çocuğa geçer. Zira olan biteni anlatan ses/üslup/form kaygılıysa bu, dinleyen bireydeki tasayı besler. Dert dehşetten bir ölçü farklıdır. Endişenin karşısında açık, somut, objektif bir tehdit varken telaş büsbütün bireye özeldir. Bedenimize hissettirdikleri dehşetle benzerken zihnimizdeki hayat biçimi son derece farklıdır.
Çocuklar hislerini regüle edemez yani düzenleyemezler. Endişelendiklerinde bunu çığlıklar, ağlamalar, huysuzluklar üzere (pek hoşlanmadığımız) biçimlerde gösterirler. Ebeveynler de kimi vakit buna “sus”, “ağlama”, “huysuzlanma”, “sakin ol” üzere yok sayma yansıları gösterir. Pekala çocuğun yaşadığı bu his ne olacak? Bu hisle ne yapacak? Doğrusu bir yetişkin kendi hislerini regüle edebilir. Yani hissini sağlıklı halde yaşar ve kimseye ziyan vermeden söz edebilir. kimi vakit yetişkinlerin de hislerini denetim edemediğini görüyoruz. Bu sıkça oluyorsa önemli sorunlara yol açabilir. Küçük bir çocuk, kendisi telaş ortasındayken bir de ebeveyninin telaşı üzerine boca edilirse ne olur? Erken çocukluk devrinde tasa bozukluğu yaşayan, hislerini regüle edemeyen ya da çoğunlukla tutarsız davranışlar gösteren bir ebeveyni olan çocuklar bunun bedelini ağır öder. Reddedici ve küçük düşürücü davranışlar, konutta ne olacağı aşikâr olmayan bir ortam çocuğun şaşkınlığa düşmesine ve tasa geliştirmesine yol açar. hayatının toprağından gelir bu his ve nesiller uzunluğu aktarılır. Hayat mucizelere değil kaygılara hamiledir ve kaygılar çaresizliği getirir. Dış dünyaya güvenmez, kötülük beklentisi ortasındadır ve düşmanca hisler geliştirir. Bununla başedebilmek için kaçınma yansısı geliştirebilir; tasa oluşturan durumlardan kaçınır. Bir öbür başedebilme usulü ise görmezden gelmektir. Güya her şey yolundaymış üzere seçici halde telaş verici durumları görmezden gelir. Dışarıdan epey sakin görünen biri aslında ortasında epey büyük tasalar yaşıyor olabilir.