CatWalk
New member
Seray Şahinler – Türk sinemasının usta direktörlerinden Ali Özgentürk’ün, arşivinde kalan ‘sesler’ yıllar daha sonra hayat buldu. Çabucak kıssaya başlayalım… 1995 yılında Fransız bir sinema imalcisi, Özgentürk’e Nâzım Hikmet hakkında bir sinema yapmasını önerir. Teklifi kabul eden direktör, İspanyol roman muharriri Jorge Semprun ile senaryo çalışmalarına başlar. Özgentürk, Nâzım’ın dünyasını daha düzgün aktarabilmek için onu yakından tanıyanlarla görüşmelere başlar. Başta Nâzım’ın büyük aşkı Vera olmak üzere Müzehher Va-Nu, Mehmet Ali Aybar, Avni Arbaş, Andrey Voznesenksi ve Nail Çakırhan üzere isimlerle görüşür ve onların Nâzım hakkında anlattıklarını kaydeder. Bu kıssanın üzücü yanı ise sinemanın çeşitli sebeplerle hayata geçirilememesi olur.
Sohbetlerin tamamı Detay Yayınları’ndan çıkan “Sessizliklerin Dokunuşu” kitabında yer buldu. Bu kitap, Nâzım’ı yakından tanıyanların anıları eşliğinde çıkacağımız yepisyeni bir seyahat .
Nâzım Hikmet hakkında sinema süreci nasıl başladı?
1974 yılında bir emekçi sineması yaptım. Bu sineması Moskova Sinema Festivali’ne gönderdim. Kısa sinemada yarıştı. Kubrick heyet lideriydi hatta, ödül aldı. Orada Nâzım’ın en yakın arkadaşı Ekber Babayev ve karısı Vera’yla tanıştık. Bir arkadaşlık tüneline girdik. Ben lise senelerımda tanışmıştım. “Kurtuluş Savaşı Destanı”nı okumuş ve allak bullak olmuştum. Oradan itibaren Nâzım’ın hayatının daima izlenmesi gerektiğini düşündüm. Kaynak ve bilgi aramakla geçti yıllarım. Nâzım’ın ömrünü sinema yapma fikri beni bu biçimdelarda yakaladı. Hâlâ da yakamı bırakmadı.
Nâzım Hikmet’in çalışma odası
Vera’yla sohbetiniz epeyce değerli. Nâzım’ı Vera’dan dinleme talihi buluyoruz.
Vera bize birinci tanıştığımız vakit hayli yardımcı oldu. Doğal duvarların yıkılmasından evvelki bir periyottu ve ortalık hayli sertti. Sinemanın büyük kısmını Moskova’da çekecektik. Vera, “Burada sinema çekecekler, Fransız takımı ağırlayalım’ dedi oradakilere. Büyük bir rüşvet istemişler. esasen sinemanın bütçesi için üretimciler Fransız devletinden yüzde 70’ini almışlardı. Yüzde 30’unu da Rusya’da hallederiz diye düşünülmüştü ancak proje gerçekleşemedi.
Nasıl bir sinema olacaktı?
Nâzım her gün kalkar, kapıdan gazetesini alır ve okurmuş. Ben sineması de bu biçimde düşünmüştüm. Sabah kapıyı açıyor, gazetesini alıyor. Bu yürüyüşü sırasında bir flashback yaşanacaktı. Ve hayatını bir yürüyüş üzere anlatacaktım.
Kitabın sürprizlerinden biri Tarık Akan… O da eşlik ediyor size söyleşilerde…
Tarık büyük bir stardı. Zeki Ökten, Yavuz Özkan ve benim üzere sosyalist sinemacıların Yeşilçam’da olduğu periyotta, arkadaşlığımız başladı. Her gün buluşurduk. Tarık bu sohbetlerden etkilenmeye başladı. vakit içinde politik tarafı ortaya çıktı. Ben Nâzım sineması işine girişince “Ben de sizinle geleyim, bu beşerlerle tanışmak istiyorum” dedi. Ben aslına bakarsanız sinemada Tarık’la da çalışacaktım.
Vera Tulyakova ile Ali Özgentürk, Nâzım’ın Moskova’daki konutunda
Picasso’nun ikram ettiği kazak
Ali Özgentürk, Vera’ya yaptığı ziyaretlerde Nâzım Hikmet’in şahsî eşyalarına da şahit olmuş. Kitapta da Nâzım’ın konutundan kesitler sunuluyor. Bilhassa çalışma odasında yer alan Anadolu sedirinde uzun vakit içinder geçirdiğini anlıyoruz. Vera, Nâzım’ın kıyafetlerinden birini, hatıra olsun diye Ali Özgentürk’e vermiş. Bu kazak, Picasso’nun Nâzım’a ikramı: “Nâzım, Paris’e gittiği vakit Abidin Dino onu Picasso’yla tanıştırır. Picasso ona bir tişört armağan ediyor. İspanya’nın bir köyü var, Picasso orayı fazlaca severmiş, balıkçılar balık yağlarından ipler yaparmış. Ondan yapılan tişörtü Nâzım’a ikram etmiş. Vera da bana ikram etti. İhtimamla saklıyorum.
Vera Tulyakova
Vera, Nâzım’a “sakin ol” kederi
Nâzım Hikmet, 1951’de Moskova’ya gitti, 1955’te Vera Tulyakova ile tanıştı, 1959 yılında evlendiler. Vera’nın aşkı hayatının sonuna dek sürdü. Ali Özgentürk, Vera hakkında şunları söylüyor: “Çok sıkı bir aşkı vardı. Mahrem şeyler ve sırlar da vardı elbette bantlarda. Çok özel detayları vermem hakikat olmazdı. Vera, hastalığını bildiği için bir tıp anneye dönüştü. Nâzım alışılmış kimi vakit Vera’nın hem anne hem bayan tarafıyla tartışırdı. Vera ona daima “Sakin ol” dermiş. Bana Rusçasını da öğretmişti. Ayrıyeten ‘Nâzım’ın Moskova’da Türk olmasıyla iliglili rahatsızlıklar da vardı’ sıkıntısı.”
Baklava kutusunda saklanan şiirler
Va-Nu’nun eşi Müzehher Va-Nu, kitapta Nâzım’ın şiirlerini baklava kutusuyla bahçeye gömüp nasıl sakladıklarını anlatıyor. Nâzım’ın Sabahattin Ali’nin mevt haberini nasıl aldığı, polis takibi sırasında yaşananları, açlık grevini en ince detayına kadar paylaşıyor. Vera ise Nâzım’ın Moskova’da yaşadığı yerleri, sevdiği yerleri, otomobildeki sürat tutkusunu, Boris Pasternak’ın kült romanı “Doktor Jivago”yu bitirdiğinde Nâzım’a anlattıklarını kaydediyor.
Fotoğraf: Hüseyin Özdemir Milliyet
Sohbetlerin tamamı Detay Yayınları’ndan çıkan “Sessizliklerin Dokunuşu” kitabında yer buldu. Bu kitap, Nâzım’ı yakından tanıyanların anıları eşliğinde çıkacağımız yepisyeni bir seyahat .
Nâzım Hikmet hakkında sinema süreci nasıl başladı?
1974 yılında bir emekçi sineması yaptım. Bu sineması Moskova Sinema Festivali’ne gönderdim. Kısa sinemada yarıştı. Kubrick heyet lideriydi hatta, ödül aldı. Orada Nâzım’ın en yakın arkadaşı Ekber Babayev ve karısı Vera’yla tanıştık. Bir arkadaşlık tüneline girdik. Ben lise senelerımda tanışmıştım. “Kurtuluş Savaşı Destanı”nı okumuş ve allak bullak olmuştum. Oradan itibaren Nâzım’ın hayatının daima izlenmesi gerektiğini düşündüm. Kaynak ve bilgi aramakla geçti yıllarım. Nâzım’ın ömrünü sinema yapma fikri beni bu biçimdelarda yakaladı. Hâlâ da yakamı bırakmadı.
Nâzım Hikmet’in çalışma odası
Vera’yla sohbetiniz epeyce değerli. Nâzım’ı Vera’dan dinleme talihi buluyoruz.
Vera bize birinci tanıştığımız vakit hayli yardımcı oldu. Doğal duvarların yıkılmasından evvelki bir periyottu ve ortalık hayli sertti. Sinemanın büyük kısmını Moskova’da çekecektik. Vera, “Burada sinema çekecekler, Fransız takımı ağırlayalım’ dedi oradakilere. Büyük bir rüşvet istemişler. esasen sinemanın bütçesi için üretimciler Fransız devletinden yüzde 70’ini almışlardı. Yüzde 30’unu da Rusya’da hallederiz diye düşünülmüştü ancak proje gerçekleşemedi.
Nasıl bir sinema olacaktı?
Nâzım her gün kalkar, kapıdan gazetesini alır ve okurmuş. Ben sineması de bu biçimde düşünmüştüm. Sabah kapıyı açıyor, gazetesini alıyor. Bu yürüyüşü sırasında bir flashback yaşanacaktı. Ve hayatını bir yürüyüş üzere anlatacaktım.
Kitabın sürprizlerinden biri Tarık Akan… O da eşlik ediyor size söyleşilerde…
Tarık büyük bir stardı. Zeki Ökten, Yavuz Özkan ve benim üzere sosyalist sinemacıların Yeşilçam’da olduğu periyotta, arkadaşlığımız başladı. Her gün buluşurduk. Tarık bu sohbetlerden etkilenmeye başladı. vakit içinde politik tarafı ortaya çıktı. Ben Nâzım sineması işine girişince “Ben de sizinle geleyim, bu beşerlerle tanışmak istiyorum” dedi. Ben aslına bakarsanız sinemada Tarık’la da çalışacaktım.
Vera Tulyakova ile Ali Özgentürk, Nâzım’ın Moskova’daki konutunda
Picasso’nun ikram ettiği kazak
Ali Özgentürk, Vera’ya yaptığı ziyaretlerde Nâzım Hikmet’in şahsî eşyalarına da şahit olmuş. Kitapta da Nâzım’ın konutundan kesitler sunuluyor. Bilhassa çalışma odasında yer alan Anadolu sedirinde uzun vakit içinder geçirdiğini anlıyoruz. Vera, Nâzım’ın kıyafetlerinden birini, hatıra olsun diye Ali Özgentürk’e vermiş. Bu kazak, Picasso’nun Nâzım’a ikramı: “Nâzım, Paris’e gittiği vakit Abidin Dino onu Picasso’yla tanıştırır. Picasso ona bir tişört armağan ediyor. İspanya’nın bir köyü var, Picasso orayı fazlaca severmiş, balıkçılar balık yağlarından ipler yaparmış. Ondan yapılan tişörtü Nâzım’a ikram etmiş. Vera da bana ikram etti. İhtimamla saklıyorum.
Vera Tulyakova
Vera, Nâzım’a “sakin ol” kederi
Nâzım Hikmet, 1951’de Moskova’ya gitti, 1955’te Vera Tulyakova ile tanıştı, 1959 yılında evlendiler. Vera’nın aşkı hayatının sonuna dek sürdü. Ali Özgentürk, Vera hakkında şunları söylüyor: “Çok sıkı bir aşkı vardı. Mahrem şeyler ve sırlar da vardı elbette bantlarda. Çok özel detayları vermem hakikat olmazdı. Vera, hastalığını bildiği için bir tıp anneye dönüştü. Nâzım alışılmış kimi vakit Vera’nın hem anne hem bayan tarafıyla tartışırdı. Vera ona daima “Sakin ol” dermiş. Bana Rusçasını da öğretmişti. Ayrıyeten ‘Nâzım’ın Moskova’da Türk olmasıyla iliglili rahatsızlıklar da vardı’ sıkıntısı.”
Baklava kutusunda saklanan şiirler
Va-Nu’nun eşi Müzehher Va-Nu, kitapta Nâzım’ın şiirlerini baklava kutusuyla bahçeye gömüp nasıl sakladıklarını anlatıyor. Nâzım’ın Sabahattin Ali’nin mevt haberini nasıl aldığı, polis takibi sırasında yaşananları, açlık grevini en ince detayına kadar paylaşıyor. Vera ise Nâzım’ın Moskova’da yaşadığı yerleri, sevdiği yerleri, otomobildeki sürat tutkusunu, Boris Pasternak’ın kült romanı “Doktor Jivago”yu bitirdiğinde Nâzım’a anlattıklarını kaydediyor.
Fotoğraf: Hüseyin Özdemir Milliyet