Murat Şenol : Devlet iktisattan çekildikçe gelir dağılımı bozuluyor

YodaUsta

Global Mod
Global Mod
1980’li senelerdan itibaren dünyada neo-liberal sağ siyasetler ile devletin iktisattaki varlığı azaltılarak hür piyasa iktisadının aktifliği artırılmaya başlanmıştır. bu biçimdece piyasa aktörleri iktisatta daha özgür bir biçimde hareket etmeye başlayarak sömürü sistemini hızlandırmış ve dünya üstündeki eşitsizlikler artmıştır. IMF ve Dünya Bankası üzere memleketler arası kuruluşların baskısı ile bilhassa bizim üzere gelişmekte olan ülkelerde özelleştirmeler süratle yapılırken, gelişmiş batı ülkelerinde özelleştirmeler birebir süratte yapılmamıştır. Bunun kararı kamu harcamalarının iktisat ortasındaki hissesi, gelişmiş batı ülkelerinde %50’ler civarında ve neredeyse bir çeşit karma iktisat modeli manzarası verirken, bu hisse ülkemiz üzere gelişmekte olan ve az gelişmiş ülkelerde nerdeyse ortalama % 30’lar düzeyindedir.

2020 yıl sonu OECD bilgilerine bakılırsa kamu harcamalarının Gayri Safi Yurtiçi Hasıla ortasındaki hisseleri aşağıdaki tablodadır.

Kaynak: veri.oecd.org

Gelişmiş ülkelerde nüfusun gelişmekte olan ülkelere nazaran daha yaşlı olması niçiniyle kamu harcamalarında aslan hissesi, toplumsal güvenlik harcamalarına gitmekte fakat ülkemizde toplumsal harcamalar kamunun hissesinde olduğu üzere gelişmiş ülkelerin neredeyse yarısından daha azdır. Nüfusumuz yaşlanıp, emekli sayısı ve yoksulluk ve açlık hududundaki kişi sayısı arttıkça ekonomide küçülmüş olan devlet, daha fazla gelir imkanı yaratmadığından ve daha fazlaca şahsa toplumsal yardımlar gerektiğinden toplumsal harcamaların gerçek karşılığı düşmektedir.

Kaynak: oecd.org, Social Expenditure database (socx)

Dünyadaki neo-liberalleşme siyasetleri kararı, 1980-2020 yılları ortası devirde özelleştirmelerle devletin iktisattaki hissesi küçültülürken bilhassa de sendikaların tesiri uygunca azaltılmış ve pazarlık güçleri yok edilmiş ve ötürüsıyla sabit gelirlilere daha az fiyat ödenerek gelirleri azaltılmış, bu biçimdece insanların büyük bir kısmı hayatlarını sürdürmeleri için gereken gereksinimlerini gidermekte zorlanmış, bilhassa 2000 li senelerda ülkemizde özelleştirmelere sürat verilmiş , gelir dağılımı bozuldukça sabit gelirliler adeta tüketici kredilerine ve kredi kartlarına bağımlı hale getirilmişlerdir.

Yakın periyoda baktığımızda, ücretlilerin net hasıla ortasındaki hissesi 2016 yılında %43.3 iken Cumhurbaşkanlığı sisteminin konuşulmaya başlaması ile bir arada bu hisse 2021 yılı sonunda %36.5 düşmüştür. Ulusal gelir 2016- 2021 ortası toplamda %27.2 büyürken sabit ücretlilerin hissesinin süratle düşmesi kararı yoksullaştıran büyüme konuşulmaya başlanmıştır. İktisat büyürken sabit ücretlilerin hissesi düşmekte, özellik de gelir ve servet dağılımında birinci %10 diliminde olanlar hem büyüyen pastadan daha epey hisse almış birebir vakitte gerçek olarak ücretlilerin hissesinden da hisse almışlardır.

Kaynak: 04.03.2022 Korkut Boratav haber.sol.org.tr yayınlanan yazı

2021 yılı sonlarından itibaren hızlanan TÜFE’yi, ENAG %142 açıklanırken, TÜİK % 61 olarak açıklamaktadır ve sabit gelirliler de TÜİK’in deklare ettiğı oranlara nazaran en çok % 50 civarında artırım almaktadırlar. bu biçimdece sabit gelirlilerin satın alma güçleri süratle düşmeye devam etmektedir. inşaat dalından örnek vermek gerekirse Şubat 2022 prestiji de gereç endeksi %113,27 artarken personellik endeksi % 41,38 artmıştır. Tek başına bu örnek bile enflasyondaki artışa rağmen ücretlilerin nasıl ezildiğini göstermektedir.

Ülkemizde Toplumsal Güvenlik kapsamında yaklaşık 25 milyon kişi ( fiyatlı yaklaşık 14 milyon kişi ), emekli yaklaşık 14 milyon kişi, çiftçi 500 bin kişi bulunmakta, onların eş ve çocuklarını dikkate aldığımızda 70-80 milyon kişi iktisat büyürken süratle yoksullaşmakta, eşitsizlikler artmakta ve gelir dağılımı bozulmaya devam etmektedir. Ülkenin %10 daha da zenginleşirken % 90 ise süratle yoksullaşmaya devam etmektedir.

1980’li yılların başından itibaren dünyayada yaygınlaşan neoliberal globalleşme siyasetler kararı; özelleştirmeler gelişmiş ülkelerde, gelişmekte olan ülkeler kadar yapılmamış ve kamunun iktisatta kamu hissesi yüksek olmuştur. Lakin bizim üzere gelişmekte olan ülkelerde özelleştirmelere sürat verilip iktisatta kamunun hissesi ve ötürüsıyla kamu harcamalarının hissesi azaltmış, Kamu bütçelerinde toplumsal harcamaların hissesi düşük kalmıştır. Öte yandan enflasyonist ortam ve sendikaların gücünün zayıflatılması ile sabit ücretlilerin ekonomik büyümeden aldıkları hissede düşük olunca eşitsizlikler artmış gelir dağılımı daha da bozulmuştur. Uygulanan siyasetlerde değişiklik olmadığı takdirde, gelir dağılımındaki bozulma devam edeceğinden önümüzdeki günlerde sabit gelirlileri fazlaca daha da güç günler beklemektedir.

Murat ŞENOL – Ekonomist www.bankavitrini.com
 
Üst