Yalova Üniversitesinden Arda Meriç, IMF tarafınca yayımlanan yeni CBDC makalesinin özetini çıkardı.
Merkez bankası dijital para ünitesi (CBDC), sabit paralar(stable coins), ödeme hizmeti sağlayıcılarında dahil olduğu yeni ve tavsiye edilen mali araçların yükselişi ile perakende ve toptan ödeme sistemleri açısından da bir değişikliği söz etmektedir. CBDCler merkez bankaları ve altyapı sağlayıcıları, toptan ödeme platformları içinde kıymet transferini kolaylaştırmanın yeni yollarını araştırmakta ve merkez bankaları açısından bu durumda bu yeniliklerin para siyasetinin rolünü ve uygulamasını ne ölçüde artırdığı konusunda kıymetli bir soru taşımaktadır.
Farklı bir bakış açısında ise; nakdî sistemlerin geçirmekte olduğu değişimler süratli olsa da geçmişte görülen değişikliklerden daha kapsamlı olmadığı söylenebilir. Öte yandan, birkaç gözlemci ve yorumcu, değişim suratının, süratle gelişen teknolojinin bir ödeme düzenlemesinden başkasına süratli ve muhtemelen denetimsiz iletimi gerçekleştirme yeteneğinin ve yeni banka dışı ve düzenlemeye tabi olmayanların artan çekiciliğinin olduğunu savunmuşlardır, merkez bankalarının sistemleri üstündeki ekstra gerilimi ve ilgisizlik tehdidini hesaba katmaları gerektiği manası da taşımaktadır.
Bu tehdide ek olarak, öteki yorumcular tarafınca not edilen potansiyel bir fırsat olduğudur. Yeni mali araçların eklenmesi, merkez bankasının ek boyutlar üzerinde çalışmasını sağlayabilir, fazlacalu faiz oranlarının yahut mali büyüklüklerin ayarlanması yoluyla daha maksatlı siyaset reaksiyonları için yeni yollar bulma eğilimindedir.
Alternatif ödeme düzenlemelerinin ortaya çıkışının kıymeti, para otoritesinin genel gerçek faiz oranlarını etkilemeyi amaçlayan klâsik bir politikayı mı yoksa iki farklı varlık kategorisinin getirileri içindeki farkı değiştirmeye odaklanan niceliksel bir gevşeme yahut sıkılaştırma mı yürüttüğüne bağlı olarak farklılık gösterecektir. Bu yazıda, ilgili faiz oranlarını denetim etmenin para otoritesinin makroekonomik amacı olduğu ve mali büyüklüklerin, faiz oranlarını gözlemlemenin yahut vaktinde direkt denetim etmenin güç olduğunu kabul eden otorite tarafınca bir amaç olarak kullanıldığı perspektifi ile ele almaktadır. Ayrıyeten merkez bankalarının makroekonomik bir gayeye ulaşmanın yanı sıra diğer gayeleri de vardır.
Yeni ödeme sistemleri finansal istikrarsızlık kaynağı olabilir bundan dolayı bu riskleri doğuran siyasetlerden kaçınmak gerekir. Yeni paranın farklı biçimleri, farklı senyoraj gelirleri sağlayacak ve şayet bu gelirler merkez bankasının yetki alanının içerisinde olursa, iktisatta seçilen ödeme düzenlemeler karmasını değiştirecek siyasetler oluşturması gerekebilecektir.
Dijital paranın piyasaya sürülmesinden merkez bankası operasyonları için birfazlaca farklı sonuç doğursa da makalede bu üç soruya odaklanılmıştır;
İki temel nakdî yenilik çeşidi ele alındığında;
Merkez bankası dijital para ünitesi (CBDC),banka elektronik parası ve fintech tarafınca verilen elektronik para, sırf mevcut para ile değişim oranı “sabit” olması amaçlanan paraları dikkate almakta, ve bu durumda CBDC için garanti ise: Banka dışı ödeme varlıkları sağlayıcılarının ortaya çıkmasından kaynaklanan meselelerin birçoklarının, e-paranın yaygın olarak kullanıldığı ülkelerde halihazırdaki oluşumudur.
Mevcut parayı iki biçimde çeşitlendirdiğimizde; bireyler tarafınca fizikî para ünitesi biçiminde kullanılan ve bir merkez bankasının borcu olduğudur bu biçimdece, onu ihraç edenler, ödeme emeliyle onu dilek eden iktisattaki aracılara sağlayarak kar elde edebilirler.
Merkez bankası mali varlığını nakdî olmayan varlıklarla (mesela Hazine bonoları) takas eder ve tahvillere ödenecek faiz ile ödediği faiz maliyeti içindeki farktan elde edilen karlar, verdiği kredilerden aldığı faiz ve ödeme emeliyle mevduatı elinde bulunduran şahıslara ödediği faiz, gerekli rezerv maliyetleri düşüldükten daha sonra, dayanak emeli ile mevduatlara tahakkuk ettirmesidir
İki temel mali yenilik çeşidi ise;
CBDC nin garanti edilmesinin altında yatan sebepler ise;
Para siyasetinin makroekonomik tesirlerinin en temel yolu faiz kanalıdır. Örneğin, devlet tahvillerinin faiz oranı, makroekonomik siyasetlerde iktisattaki yatırım düzeyini değiştirir, bu biçimdece ekonomik aktivite ve enflasyon düzeylerini ayarlanır.
Yeni ödeme araçlarının getirilmesinin ekonomik faaliyet üzerinde tesirleri olsa da bunların bu şartlarda para siyaseti üzerinde kıymetli bir tesir oluşturacak kadar birinci dereceden değere sahip olmaları yahut gereğince süratli olmaları mümkünlük dışıdır. Bu niçinle, ülkedeki gerçek yatırım için maksat faiz oranlarının, ödeme yeniliklerinin bir kararı olarak değişmesi olanaksızdır.
Genel olarak, merkez bankaları, bankalar ortası piyasada faiz oranlarını maksatlar, bankalar için fonlama maliyetini değiştiren para siyasetleri, bankalara karşılık olarak borç verme faaliyetlerini genişlettikçe yahut daralttıkça genel ekonomik faaliyetleri tesirler.
birebir vakitte, yeni ödeme biçimlerinin, finansal kurumların davranışları üzerinde, faaliyetlerini teşvik eden yahut caydıran direkt tesirleri de olabilir. Bir ödeme yeniliğinin mümkün bir kararı, ya banka ödeme sistemleriyle rekabet eden ödeme düzenlemelerinin getirilmesi yoluyla fonların maliyetini artırarak yahut bu sistemlerin verimliliği ödeme sistemindeki değişiklikler ile para otoritesi tarafınca belirlenen oranlar, ile bankaların halka borç verdiği oranlar içindeki farkın ortalama düzeyini değiştir.
Para otoritesi nakdî büyüklükleri hedefliyorsa, tesirler daha da kıymet kazanmaktadır. Yeni ve çeşitli ödeme ortamları için para çarpanları, mevcut para çarpanlarından farklı olacaktır ve muhtemelen farklı dış şoklara bakılırsa değişiklik gösterecektir.
Yeni bir ödeme varlığının tanıtılması, ödeme yapmak için mevcut seçenekleri artıracağından ve bu artan seçeneklerden dolayı genel olarak ekonomik verimlilik artışı gözlemlenir, fakat yeni ödeme varlığının mevcut ödeme varlıklarının yerine geçtiği ölçüde mevcut varlıkların arzını değiştirme teşebbüslerinin aktifliğini de azaltabilecektir.
CBDC’nin piyasaya sürülmesi, bu biçimde bir zorluğa yol açmaz niçini ise; CBDC, merkez bankası tarafınca ödemeler için kullanılabilen öteki bir varlık oluşudur.
CBDC teğe bir mevcut para ünitesi cinsinden tabir edildiğinde ve başka para ünitesi yahut varlıklar karşılığında edinilen para siyasetinin yürütülmesinde temel bir değişiklik yapmaz; CBDC ile dış para arzı, sıradançe dolanımdaki CBDC ve nakit toplamı halinde oluşacaktır.
CBDC’nin merkez bankası parasının kullanışlılığını artırdığı ve talebi öbür nakdî varlıklarından uzaklaştırdığı durumdaysa merkez bankasının para siyaseti üstündeki denetimini ve senyorajdan yararlanma yeteneğini artırma potansiyeline sahip olacağıdır.
Lakin daha öncelikli bir durumda CBDC’lerin kullanması paranın suratını artırabilir; birtakım süreçler sadece elektronik olarak daha uygun olmakla birlikte hem de daha tasarruflu olacaktır. Bir süreç ile bir daha sonraki süreç içinde paranın bir kişinin mülkiyetinde kalması için gereksinim duyduğu mühlet düşecektir. Diğer bir deyişle, tıpkı süreç pahasını elde etmek için toplamda daha az paraya muhtaçlık duyulacaktır. Makroekonomik siyasetin maksadı, iktisattaki optimal toplam ile ekonomik faaliyet seviyesi ile dengeli bir yatırım faiz oranı belirlemektir.
Bir mali toplam hedeflendiğinde, iktisadın likidite priminin boyutunun yahut ödeme varlıklarının arzının sıkılığına yararlı bir biçimde hizmet etmelidir. Ülkü toplamda, yakın ikame olarak hareket eden kamu ve özel tüm ödeme varlıklarının toplamını ölçülmesidir. Kurumlarda düzenlenmemiş süreç varlıklarının büyüklüğünü ölçemediği durumda bu tedbirde kusurludur. Bu kuruluşlar tarafınca rezerv olarak kullanılan varlıkların ölçülmesi ve tabandan toplamlara geçiş için bir para çarpanı ile ayarlanması kısmi bir tahlil olarak görülmektedir.
YENİ ARAÇLAR İÇİN BAŞKA MAKSATLAR:
Kimi maksatlar ekseriyetle merkez bankalarına atfedilir bu gayeler; Fiyat istikrarı, Finansal istikrar ve Senyoraj yoluyla devlet geliri elde etmektir. Yeni ve farklı para üniteleri de senyoraj yoluyla devlet gelirlerini arttıracaktır. Son kredi mercii fonksiyonunda olan merkez bankaları ilgili faiz oranları ve likidite siyasetleri, finansal istikrarın güzelleştirilmesi için tasarlanmıştır.
Yeni ödeme imkanlarının istikrarsızlık kaynakları olduğu durumda, bunlara yönelik farklı araçlara sahip olmak uygun olabilmektedir. tıpkı vakitte, her iki durumda da, yeni araçlar, sadece çeşitli ödeme bölümleri içinde, hem müşterilerin araçlara yönelik talep tarafında tıpkı vakitte tedarik tarafında hudutlu ikame edilebilirlik olduğu ölçüde mana kazanacaktır. Güvenlik ve sağlamlık düzenlemesi olarak Yeni ödeme araçları sağlayan kurumlar düzenlendiği ve sigortalandığı sürece, birebir iş kısmında değerli bir değişiklik olmaksızın devam edebilir.
Finansal istikrar tasası, düzenlemeye tabi olmayan yahut yetersiz düzenlemeye sahip ödeme kuruluşlarından kaynaklanacaktır. Bankacılık krizinde olduğu üzere sorun, düzenleme maliyetlerinin kurumları düzenleyici arbitraj yapmaya, kurumlar yahut kurumların hizmetlerini kullananlar tarafınca tam olarak karşılanmayan sistemik riskler almaya yönlendirmesinden kaynaklanmaktadır.
Fintech ödeme kurumları geniş çapta tanınan hale gelmiş olsa da bu tıp sıkıntılar kolaylıkla yeniden ortaya çıkabilir. Buna karşı en kıymetli müdafaa, düzenlenen dala katılmanın faydalarının, düzenleme maliyetlerini dengelemek için gereğince büyük olmasını sağlamaktır. Örneğin, ödeme sistemleri kelam konusu olduğunda, düzenlemelerin maliyetlerinin ödeme düzenlemesi tarafınca dayatılan risklere makul bir biçimde ayarlanması şartıyla ödemelere ilişkin yapıya erişim son derece büyüyecektir. Borç verenler ise, sırf ödeme fonksiyonuna uygun düzenlemelere sahip olacaklardır. Farklı ödeme düzenlemeleri ortaya çıktığında, düzenlemeler içinde makul bir karışımı teşvik etmek için merkez bankası düzenlemelerini kullanmanın bir pahası olup olmadığını düşünmek faydalı olur. Örneğin, senyoraj gelirleri bir CBDC’den özel bir ödeme kuruluşundaki tıpkı ölçüdeki ödeme faaliyetinden daha fazla olacaktır ve merkez bankası rezervlerine olan talebin esnekliği muhtemelen kurum tipine nazaran değişiklik gösterecektir.
Merkez Bankaları Operasyonel Bahisleri:
Bilhassa banka hesabı olan bireylerin epeyce küçük olduğu ve iktisadın nakit temelli olduğu durumlarda ve tıpkı vakitte, nakdî taban, taşınabilir operatör ödeme sistemlerinin daha yaygın bir biçimde kullanılmasıyla potansiyel olarak azaltılabilir. Taşınabilir ödeme hesapları, hizmetleri nüfusun büyük bankasız kesitine sundukları için faydalıdır. Taşınabilir operatör ödeme sisteminin devreye girmesi para tabanının boyutunu küçültür; dolanımdaki nakittin bir kısmını taşınabilir operatöre ödeme yaparak mevduat talep etmek için takas eder. Bu birinci tesir para tabanını küçültür, zira sadece vadesiz mevduat üstündeki mecburî karşılık oranı para tabanının bir kesimi olur.
İkincisi, daha fazla sayıda müşteri ödeme yapmak için taşınabilir operatörü kullandığından, taşınabilir operatörün tüm meblağı vadesiz mevduat olarak tutması için daha az teşvik ile karşılaşır, bu niçinle nakdî tabanda vadesiz mevduat ve ötürüsıyla banka rezervleri olarak daha fazla azalma olur.
Bu, iktisatta daha fazla sürecin daha az ölçüde temel para kullanılarak ödenebileceği para suratında bir artışa dönüşür.
Bu, düzenleme için mali toplamları kullanan CBDC’ler için operasyonel hesaplamaların ayarlanmasını gerektirecektir. Bireylerin, kamu hizmetlerine uzaktan ödeme yapmalarının bir yolu olarak, ve ödeme kuruluşları sistemini ortaya çıkarmıştır.
Öte yandan, banka hesabı olmayan nüfusun büyük çoğunluğunun cep telefonu var olduğu ve taşınabilir iş büyük operatörlerde ağırlaşması durumu da göz önüne alındığında telefon tabanlı sistem, M-pesa sistemi üzere telefon tabanlı sistemler için birinci kullanım durumunun ötesine süratle genişleyebilir.
Merkez bankası dijital para ünitesi (CBDC), sabit paralar(stable coins), ödeme hizmeti sağlayıcılarında dahil olduğu yeni ve tavsiye edilen mali araçların yükselişi ile perakende ve toptan ödeme sistemleri açısından da bir değişikliği söz etmektedir. CBDCler merkez bankaları ve altyapı sağlayıcıları, toptan ödeme platformları içinde kıymet transferini kolaylaştırmanın yeni yollarını araştırmakta ve merkez bankaları açısından bu durumda bu yeniliklerin para siyasetinin rolünü ve uygulamasını ne ölçüde artırdığı konusunda kıymetli bir soru taşımaktadır.
Farklı bir bakış açısında ise; nakdî sistemlerin geçirmekte olduğu değişimler süratli olsa da geçmişte görülen değişikliklerden daha kapsamlı olmadığı söylenebilir. Öte yandan, birkaç gözlemci ve yorumcu, değişim suratının, süratle gelişen teknolojinin bir ödeme düzenlemesinden başkasına süratli ve muhtemelen denetimsiz iletimi gerçekleştirme yeteneğinin ve yeni banka dışı ve düzenlemeye tabi olmayanların artan çekiciliğinin olduğunu savunmuşlardır, merkez bankalarının sistemleri üstündeki ekstra gerilimi ve ilgisizlik tehdidini hesaba katmaları gerektiği manası da taşımaktadır.
Bu tehdide ek olarak, öteki yorumcular tarafınca not edilen potansiyel bir fırsat olduğudur. Yeni mali araçların eklenmesi, merkez bankasının ek boyutlar üzerinde çalışmasını sağlayabilir, fazlacalu faiz oranlarının yahut mali büyüklüklerin ayarlanması yoluyla daha maksatlı siyaset reaksiyonları için yeni yollar bulma eğilimindedir.
Alternatif ödeme düzenlemelerinin ortaya çıkışının kıymeti, para otoritesinin genel gerçek faiz oranlarını etkilemeyi amaçlayan klâsik bir politikayı mı yoksa iki farklı varlık kategorisinin getirileri içindeki farkı değiştirmeye odaklanan niceliksel bir gevşeme yahut sıkılaştırma mı yürüttüğüne bağlı olarak farklılık gösterecektir. Bu yazıda, ilgili faiz oranlarını denetim etmenin para otoritesinin makroekonomik amacı olduğu ve mali büyüklüklerin, faiz oranlarını gözlemlemenin yahut vaktinde direkt denetim etmenin güç olduğunu kabul eden otorite tarafınca bir amaç olarak kullanıldığı perspektifi ile ele almaktadır. Ayrıyeten merkez bankalarının makroekonomik bir gayeye ulaşmanın yanı sıra diğer gayeleri de vardır.
Yeni ödeme sistemleri finansal istikrarsızlık kaynağı olabilir bundan dolayı bu riskleri doğuran siyasetlerden kaçınmak gerekir. Yeni paranın farklı biçimleri, farklı senyoraj gelirleri sağlayacak ve şayet bu gelirler merkez bankasının yetki alanının içerisinde olursa, iktisatta seçilen ödeme düzenlemeler karmasını değiştirecek siyasetler oluşturması gerekebilecektir.
Dijital paranın piyasaya sürülmesinden merkez bankası operasyonları için birfazlaca farklı sonuç doğursa da makalede bu üç soruya odaklanılmıştır;
- Dijital para faiz oranı kanalını etkileyebilir mi?
- Merkez bankası için yeni bir araca muhtaçlık duyar mı?
- Sirkülasyondaki para, mali taban ve senyoraj üstündeki tesirleri nelerdir?
- Kısım 1; Mevcut ve yeni ödeme düzenlemelerinin temel özelliklerini açıklarken,
- Kısım 2; Faiz oranı kanalına ve dijital paranın para siyasetini ve merkez bankası operasyonlarını değiştirip değiştirmeyeceğine (CBDC odaklanarak) odaklanır. beraberinde CBDC’nin gerekliliğini de ortaya koymaktadır.
- Kısım 3 de ise, başka merkez bankalarının amaçlarına odaklanmaktadır.
- Kısım 4, global olarak dolanımdaki para eğilimlerine ve bunun senyoraj oranlarına, dijital paranın süreç suratı ve sirkülasyondaki para ile CBDC içindeki paralellikleri de içine merkez bankası operasyonlarını nasıl etkileyebileceği incelenmiştir.
İki temel nakdî yenilik çeşidi ele alındığında;
Merkez bankası dijital para ünitesi (CBDC),banka elektronik parası ve fintech tarafınca verilen elektronik para, sırf mevcut para ile değişim oranı “sabit” olması amaçlanan paraları dikkate almakta, ve bu durumda CBDC için garanti ise: Banka dışı ödeme varlıkları sağlayıcılarının ortaya çıkmasından kaynaklanan meselelerin birçoklarının, e-paranın yaygın olarak kullanıldığı ülkelerde halihazırdaki oluşumudur.
- Kısım 5; dijital paranın bir alt kümesine odaklanmaktadır: taşınabilir ağ operatörleri (MNO’lar) üzere para ve ödeme hizmeti sağlayıcıları ve para talebindeki düşüş ve öbür şeyler dahil olmak üzere para tabanı haricindeki likiditenin anlaşılmasının ne kadar kıymetli olabileceği. M2 para arzındaki bilgileri dikkate almaktadır.
- Kısım 6; yeni dijital teknolojiye yönelik talep esnekliklerinin, mevcut ödeme biçimlerine yönelik talebin esneklikleriyle nasıl karşılaştırıldığını daha yeterli anlamamız gerektiği konusunda incelemelere yer vermiştir.
Mevcut parayı iki biçimde çeşitlendirdiğimizde; bireyler tarafınca fizikî para ünitesi biçiminde kullanılan ve bir merkez bankasının borcu olduğudur bu biçimdece, onu ihraç edenler, ödeme emeliyle onu dilek eden iktisattaki aracılara sağlayarak kar elde edebilirler.
Merkez bankası mali varlığını nakdî olmayan varlıklarla (mesela Hazine bonoları) takas eder ve tahvillere ödenecek faiz ile ödediği faiz maliyeti içindeki farktan elde edilen karlar, verdiği kredilerden aldığı faiz ve ödeme emeliyle mevduatı elinde bulunduran şahıslara ödediği faiz, gerekli rezerv maliyetleri düşüldükten daha sonra, dayanak emeli ile mevduatlara tahakkuk ettirmesidir
İki temel mali yenilik çeşidi ise;
- Merkez bankası dijital para ünitesi (CBDC)
- Banka elektronik parası ve fintech tarafınca verilen elektronik para.
CBDC nin garanti edilmesinin altında yatan sebepler ise;
- Merkez bankasının CBDC’yi kullanmak için muhtaçlık duyduğu para ünitesini çıkarabileceği.
- Öbür para biçimleri için itfa garantisi, ihraç eden kuruluşun sahip olduğu takviyenin nitelik ve kapsamı ile elektronik para büsbütün yahut kısmi olarak desteklenebilir olması.
Para siyasetinin makroekonomik tesirlerinin en temel yolu faiz kanalıdır. Örneğin, devlet tahvillerinin faiz oranı, makroekonomik siyasetlerde iktisattaki yatırım düzeyini değiştirir, bu biçimdece ekonomik aktivite ve enflasyon düzeylerini ayarlanır.
Yeni ödeme araçlarının getirilmesinin ekonomik faaliyet üzerinde tesirleri olsa da bunların bu şartlarda para siyaseti üzerinde kıymetli bir tesir oluşturacak kadar birinci dereceden değere sahip olmaları yahut gereğince süratli olmaları mümkünlük dışıdır. Bu niçinle, ülkedeki gerçek yatırım için maksat faiz oranlarının, ödeme yeniliklerinin bir kararı olarak değişmesi olanaksızdır.
Genel olarak, merkez bankaları, bankalar ortası piyasada faiz oranlarını maksatlar, bankalar için fonlama maliyetini değiştiren para siyasetleri, bankalara karşılık olarak borç verme faaliyetlerini genişlettikçe yahut daralttıkça genel ekonomik faaliyetleri tesirler.
birebir vakitte, yeni ödeme biçimlerinin, finansal kurumların davranışları üzerinde, faaliyetlerini teşvik eden yahut caydıran direkt tesirleri de olabilir. Bir ödeme yeniliğinin mümkün bir kararı, ya banka ödeme sistemleriyle rekabet eden ödeme düzenlemelerinin getirilmesi yoluyla fonların maliyetini artırarak yahut bu sistemlerin verimliliği ödeme sistemindeki değişiklikler ile para otoritesi tarafınca belirlenen oranlar, ile bankaların halka borç verdiği oranlar içindeki farkın ortalama düzeyini değiştir.
Para otoritesi nakdî büyüklükleri hedefliyorsa, tesirler daha da kıymet kazanmaktadır. Yeni ve çeşitli ödeme ortamları için para çarpanları, mevcut para çarpanlarından farklı olacaktır ve muhtemelen farklı dış şoklara bakılırsa değişiklik gösterecektir.
Yeni bir ödeme varlığının tanıtılması, ödeme yapmak için mevcut seçenekleri artıracağından ve bu artan seçeneklerden dolayı genel olarak ekonomik verimlilik artışı gözlemlenir, fakat yeni ödeme varlığının mevcut ödeme varlıklarının yerine geçtiği ölçüde mevcut varlıkların arzını değiştirme teşebbüslerinin aktifliğini de azaltabilecektir.
CBDC’nin piyasaya sürülmesi, bu biçimde bir zorluğa yol açmaz niçini ise; CBDC, merkez bankası tarafınca ödemeler için kullanılabilen öteki bir varlık oluşudur.
CBDC teğe bir mevcut para ünitesi cinsinden tabir edildiğinde ve başka para ünitesi yahut varlıklar karşılığında edinilen para siyasetinin yürütülmesinde temel bir değişiklik yapmaz; CBDC ile dış para arzı, sıradançe dolanımdaki CBDC ve nakit toplamı halinde oluşacaktır.
CBDC’nin merkez bankası parasının kullanışlılığını artırdığı ve talebi öbür nakdî varlıklarından uzaklaştırdığı durumdaysa merkez bankasının para siyaseti üstündeki denetimini ve senyorajdan yararlanma yeteneğini artırma potansiyeline sahip olacağıdır.
Lakin daha öncelikli bir durumda CBDC’lerin kullanması paranın suratını artırabilir; birtakım süreçler sadece elektronik olarak daha uygun olmakla birlikte hem de daha tasarruflu olacaktır. Bir süreç ile bir daha sonraki süreç içinde paranın bir kişinin mülkiyetinde kalması için gereksinim duyduğu mühlet düşecektir. Diğer bir deyişle, tıpkı süreç pahasını elde etmek için toplamda daha az paraya muhtaçlık duyulacaktır. Makroekonomik siyasetin maksadı, iktisattaki optimal toplam ile ekonomik faaliyet seviyesi ile dengeli bir yatırım faiz oranı belirlemektir.
Bir mali toplam hedeflendiğinde, iktisadın likidite priminin boyutunun yahut ödeme varlıklarının arzının sıkılığına yararlı bir biçimde hizmet etmelidir. Ülkü toplamda, yakın ikame olarak hareket eden kamu ve özel tüm ödeme varlıklarının toplamını ölçülmesidir. Kurumlarda düzenlenmemiş süreç varlıklarının büyüklüğünü ölçemediği durumda bu tedbirde kusurludur. Bu kuruluşlar tarafınca rezerv olarak kullanılan varlıkların ölçülmesi ve tabandan toplamlara geçiş için bir para çarpanı ile ayarlanması kısmi bir tahlil olarak görülmektedir.
YENİ ARAÇLAR İÇİN BAŞKA MAKSATLAR:
Kimi maksatlar ekseriyetle merkez bankalarına atfedilir bu gayeler; Fiyat istikrarı, Finansal istikrar ve Senyoraj yoluyla devlet geliri elde etmektir. Yeni ve farklı para üniteleri de senyoraj yoluyla devlet gelirlerini arttıracaktır. Son kredi mercii fonksiyonunda olan merkez bankaları ilgili faiz oranları ve likidite siyasetleri, finansal istikrarın güzelleştirilmesi için tasarlanmıştır.
Yeni ödeme imkanlarının istikrarsızlık kaynakları olduğu durumda, bunlara yönelik farklı araçlara sahip olmak uygun olabilmektedir. tıpkı vakitte, her iki durumda da, yeni araçlar, sadece çeşitli ödeme bölümleri içinde, hem müşterilerin araçlara yönelik talep tarafında tıpkı vakitte tedarik tarafında hudutlu ikame edilebilirlik olduğu ölçüde mana kazanacaktır. Güvenlik ve sağlamlık düzenlemesi olarak Yeni ödeme araçları sağlayan kurumlar düzenlendiği ve sigortalandığı sürece, birebir iş kısmında değerli bir değişiklik olmaksızın devam edebilir.
Finansal istikrar tasası, düzenlemeye tabi olmayan yahut yetersiz düzenlemeye sahip ödeme kuruluşlarından kaynaklanacaktır. Bankacılık krizinde olduğu üzere sorun, düzenleme maliyetlerinin kurumları düzenleyici arbitraj yapmaya, kurumlar yahut kurumların hizmetlerini kullananlar tarafınca tam olarak karşılanmayan sistemik riskler almaya yönlendirmesinden kaynaklanmaktadır.
Fintech ödeme kurumları geniş çapta tanınan hale gelmiş olsa da bu tıp sıkıntılar kolaylıkla yeniden ortaya çıkabilir. Buna karşı en kıymetli müdafaa, düzenlenen dala katılmanın faydalarının, düzenleme maliyetlerini dengelemek için gereğince büyük olmasını sağlamaktır. Örneğin, ödeme sistemleri kelam konusu olduğunda, düzenlemelerin maliyetlerinin ödeme düzenlemesi tarafınca dayatılan risklere makul bir biçimde ayarlanması şartıyla ödemelere ilişkin yapıya erişim son derece büyüyecektir. Borç verenler ise, sırf ödeme fonksiyonuna uygun düzenlemelere sahip olacaklardır. Farklı ödeme düzenlemeleri ortaya çıktığında, düzenlemeler içinde makul bir karışımı teşvik etmek için merkez bankası düzenlemelerini kullanmanın bir pahası olup olmadığını düşünmek faydalı olur. Örneğin, senyoraj gelirleri bir CBDC’den özel bir ödeme kuruluşundaki tıpkı ölçüdeki ödeme faaliyetinden daha fazla olacaktır ve merkez bankası rezervlerine olan talebin esnekliği muhtemelen kurum tipine nazaran değişiklik gösterecektir.
Merkez Bankaları Operasyonel Bahisleri:
Bilhassa banka hesabı olan bireylerin epeyce küçük olduğu ve iktisadın nakit temelli olduğu durumlarda ve tıpkı vakitte, nakdî taban, taşınabilir operatör ödeme sistemlerinin daha yaygın bir biçimde kullanılmasıyla potansiyel olarak azaltılabilir. Taşınabilir ödeme hesapları, hizmetleri nüfusun büyük bankasız kesitine sundukları için faydalıdır. Taşınabilir operatör ödeme sisteminin devreye girmesi para tabanının boyutunu küçültür; dolanımdaki nakittin bir kısmını taşınabilir operatöre ödeme yaparak mevduat talep etmek için takas eder. Bu birinci tesir para tabanını küçültür, zira sadece vadesiz mevduat üstündeki mecburî karşılık oranı para tabanının bir kesimi olur.
İkincisi, daha fazla sayıda müşteri ödeme yapmak için taşınabilir operatörü kullandığından, taşınabilir operatörün tüm meblağı vadesiz mevduat olarak tutması için daha az teşvik ile karşılaşır, bu niçinle nakdî tabanda vadesiz mevduat ve ötürüsıyla banka rezervleri olarak daha fazla azalma olur.
Bu, iktisatta daha fazla sürecin daha az ölçüde temel para kullanılarak ödenebileceği para suratında bir artışa dönüşür.
Bu, düzenleme için mali toplamları kullanan CBDC’ler için operasyonel hesaplamaların ayarlanmasını gerektirecektir. Bireylerin, kamu hizmetlerine uzaktan ödeme yapmalarının bir yolu olarak, ve ödeme kuruluşları sistemini ortaya çıkarmıştır.
Öte yandan, banka hesabı olmayan nüfusun büyük çoğunluğunun cep telefonu var olduğu ve taşınabilir iş büyük operatörlerde ağırlaşması durumu da göz önüne alındığında telefon tabanlı sistem, M-pesa sistemi üzere telefon tabanlı sistemler için birinci kullanım durumunun ötesine süratle genişleyebilir.