Kitap Okumanın Çocuğun Dilselleşme ve Sosyalleşmesindeki Fonksiyonu Çocuk kitaplarından öykü okumak, masal anlatmak çocukların zihinsel,duygusal ve toplumsal gelişimlerini sağlamanın yanı sıra hayal gücü ve yaratıcılıkmaharetleri için fazlaca büyük değere sahiptir.
Çocuk, keşfetmek ve bilmek ister. Bu niçinle daima etrafını gözlemleyerek her olaya, objeye, varlığa dair sorular sormaktadır. Bilhassa iki yaşını aşmış çocuklarda “niçin” sorusunu daha net gözlemlemekteyiz; çocuğun merak ve keşfetme devrinde dış dünyaya dönük tecrübe ve müşahede taleplerini artmaktadır. Çocuğun talepleri sağlıklı bir biçimde doyurulduğu takdirde daha sağlıklı gelişim periyodu ile çocuğun; toplumsallaşmasını, dilsel ve düşünsel gücünün artmasını sağlayacak ve bu, onun kendisini bir birey olarak duyumsamasında ve ortaya koymasında kıymetli bir fonksiyonu yerine getirmiş olacaktır.
Kitapla Buluşan Çocuk
Çocuk kitapla erken periyotta bir ortaya gelmelidir. 1-2 yaş aralığında kitapla bir ortaya gelen çocuktan elbette yorumsal çıkarım yapması ve bir yetişkin üzere kitaba odaklanması beklenemez. bu vakitte çocuk, kitapla fizikî temas sağlayacak ve onu tutmak, ısırmak, yırtmak dâhil her türlü aksiyonu gerçekleştirmesi, tabiatı gereği olacaktır. Bu niçinle çocuğa verilecek kitaplar, çocuğun yaşına uygun, görsel açıdan varlıklı, dikkat cazibeli fotoğrafları olan, çocuğun dokunma hissine hitap eden, çocuğun hem görsel birebir vakitte fizikî bağ kurabileceği bir formda hazırlanan kitaplar olmalıdır. Kelam konusu kitapların, hikayelerden daha epey görseli önde olmalı ve çocuk renklerin ve objelerin varlığını duyumsayabilmelidir. Çocuk kitapları, hayvanların, eşyaların imajında olup kimi birtakım kumaş, kimi bazı ahşap, birtakım bazı da kitabın 3d olmasını sağlayan sert kartondan olmalıdır. Kitaplar çocuğun düş gücünü artırabilecek ve bununla birlikte çocuğun sözcük dağarcığının artmaya başladığı süreci de hazırlayacaktır. 1-2 yaş aralığındaki çocuklar için hazırlanan kitaplar kelam değil görsellik içermesi ve bunun öyküsel sırada olması; çocuğun ebeveynleriyle ya da bir yetişkinle bir arada kitap okuma hareketlerinin başlamasını sağlamaktadır.
Okuma Süreci ve Çocuğa Dönük Tesirleri
Kitap, çocuğun hayal gücünü, yaratıcılığını, sorun çözme yetilerini geliştirir. Çocuklar diğer insanların hayatlarını, olaylar karşısındaki davranış ve hislerini manaya ve sorun çözme yetenekleri kitaplar ile en evvel tecrübeler. pek hayli kazandırılması istenen davranış kitaplardaki karakterlerle çocuğa anlatılarak kazandırılabilir.
Çocuğa kitap okuma dilselleştirme sürecinde evvela anlamayı, tanımlamayı ve değerlendirmeyi gerekli kılar. Bunun ötesi, sorunun üstesinden gelme, yani
çocuğun meseleyle ilgili bir sonuca varmış ve metinsel bağlamda deneyimlediğini içselleştirmesidir. Bunun kararında ortaya çıkan süreç çocuğun kendi metnini oluşturmasıdır. İşte burada en değerli basamak, çocuğun kendi metnini oluşturmasında yetişkinin kendi kanılarını dayatıp kendi metnini söylemesi değil çocuğun (eksik, yanlış, kusurlu bile olsa) kendi metniyle ortaya çıkmasına imkan tanımaktır. Bu, çocuğun özgüvenini geliştirecek, hem sözcük dağarcığını birebir vakitte anlatım yeteneğini çoğaltacak ve geliştirecektir. Bu bağlamda ebeveynler çocuklar birlikte kitap okuması hayli tesirlidir. Anne, baba, dede, abla, ağabey, teyze üzere aile ortasından; öğretmen, anlatıcı üzere aile haricinden şahıslarla birlikte kitap okuma çocuğun en çok sevdiği anlardandır. Bunların ortasında çocuğu en hayli keyiflendiren, ailede en sevdiği şahısların ona kitap okumasıdır. Çocuk bilhassa yatmadan evvel kitap okunmasından hayli hoşlanır. bir arada yatağa uzanmak, çocuğun sizin göğsünüze başını dayaması, bedeninize yayılarak yaslanması onun yetişkine verdiği en can alıcı iletidir. Çocuğun orada asıl beklediği yalnızca kitap okunması değildir. Çocuk yetişkine yaslanarak onu bütünüyle kendine ilişkin saymaya başlar. Yetişkine verdiği ileti “Sen artık bu okuma sürecinde yalnızca bana aitsin”dir. Ona yaslanarak kalp sesini, bedensel sıcaklığını kendine almış, ayrıyeten okuma başladığında ise onun sesini kendine ilişkin saymaya başlamıştır. Birden fazla vakit yetişkinler şöyleki bir durumla karşılaşabilir: Çocuk, tahminen de yüz kere okunan bir kitap getirmiştir, okunması için. kimi vakit yetişkinler, okuma sürecinde sıkılıp okumayı hızlandırmak için metinde atlamalar yapmaya kalkar. İşte bu biçimde çocuk “Hayır o o denli değildi!” diye reaksiyon gösterir. Yetişkin de bu durumda “Madem biliyorsun, niçin okutuyorsun?” diye reaksiyon gösterir. İşte buradaki asıl gerçek, üstte anlatmaya çalıştığımız durumdur. Çocuk, yetişkinin kendine ilişkin olmasını onun sıcaklığını duymayı, kalp atışlarını hissetmeyi, onunla konuşarak sesinin de ona ilişkin olmasını istemektedir. Çocuğun tahminen de yetişkinle teke tek alaka kurduğu seçkin anlardandır bu anlar. Kimi yetişkinler salt okuma kültürü gelişsin diye masal anlatan oyuncaklar alırlar. Çocuğa bundan daha makus “Benden uzak dur.” bildirisi verilemez. Sorun okuma kültürü değildir, olmamalıdır. Zira bu biçimde bir okuma kültürü mekanik, ruhsuz, anlamsızdır. Kıymetli olan çocuğun hayat ve beşere dokunmasıdır ve bu da lakin bu hislerin hesapsız yaşanmasıyla olur. aslına bakarsan çocuk, sevildiğini, sıcaklığı, kabul gördüğünü hissettiğinde tasalarından arınacak ve rahat bir uykuya dalacaktır. İşte o anda o çocuğun yüzünü seyretmek tahminen de betimlenecek en hoş an olacaktır. Bunu yetişkinlerin sağlıklı bir biçimde içselleştirmesinde fayda vardır.
Burada değerli olan evvela çocuğunuzun yaş düzeyine bakılırsa kitap seçimi hayli kıymetlidir. Ailelerin kitap seçerken dikkat etmesi gereken en değerli nokta çocukların ilgi ve merakına uygun kitap seçimidir ve çocukla birlikte seçilmelidir. Bu maksat doğrultusunda her çocuğun ortasında kendi kitaplarının yer aldığı, kendine ilişkin bir kitaplığının olması epey değerli bir ihtiyaç olduğu unutulmamalıdır.
Çocuk, keşfetmek ve bilmek ister. Bu niçinle daima etrafını gözlemleyerek her olaya, objeye, varlığa dair sorular sormaktadır. Bilhassa iki yaşını aşmış çocuklarda “niçin” sorusunu daha net gözlemlemekteyiz; çocuğun merak ve keşfetme devrinde dış dünyaya dönük tecrübe ve müşahede taleplerini artmaktadır. Çocuğun talepleri sağlıklı bir biçimde doyurulduğu takdirde daha sağlıklı gelişim periyodu ile çocuğun; toplumsallaşmasını, dilsel ve düşünsel gücünün artmasını sağlayacak ve bu, onun kendisini bir birey olarak duyumsamasında ve ortaya koymasında kıymetli bir fonksiyonu yerine getirmiş olacaktır.
Kitapla Buluşan Çocuk
Çocuk kitapla erken periyotta bir ortaya gelmelidir. 1-2 yaş aralığında kitapla bir ortaya gelen çocuktan elbette yorumsal çıkarım yapması ve bir yetişkin üzere kitaba odaklanması beklenemez. bu vakitte çocuk, kitapla fizikî temas sağlayacak ve onu tutmak, ısırmak, yırtmak dâhil her türlü aksiyonu gerçekleştirmesi, tabiatı gereği olacaktır. Bu niçinle çocuğa verilecek kitaplar, çocuğun yaşına uygun, görsel açıdan varlıklı, dikkat cazibeli fotoğrafları olan, çocuğun dokunma hissine hitap eden, çocuğun hem görsel birebir vakitte fizikî bağ kurabileceği bir formda hazırlanan kitaplar olmalıdır. Kelam konusu kitapların, hikayelerden daha epey görseli önde olmalı ve çocuk renklerin ve objelerin varlığını duyumsayabilmelidir. Çocuk kitapları, hayvanların, eşyaların imajında olup kimi birtakım kumaş, kimi bazı ahşap, birtakım bazı da kitabın 3d olmasını sağlayan sert kartondan olmalıdır. Kitaplar çocuğun düş gücünü artırabilecek ve bununla birlikte çocuğun sözcük dağarcığının artmaya başladığı süreci de hazırlayacaktır. 1-2 yaş aralığındaki çocuklar için hazırlanan kitaplar kelam değil görsellik içermesi ve bunun öyküsel sırada olması; çocuğun ebeveynleriyle ya da bir yetişkinle bir arada kitap okuma hareketlerinin başlamasını sağlamaktadır.
Okuma Süreci ve Çocuğa Dönük Tesirleri
Kitap, çocuğun hayal gücünü, yaratıcılığını, sorun çözme yetilerini geliştirir. Çocuklar diğer insanların hayatlarını, olaylar karşısındaki davranış ve hislerini manaya ve sorun çözme yetenekleri kitaplar ile en evvel tecrübeler. pek hayli kazandırılması istenen davranış kitaplardaki karakterlerle çocuğa anlatılarak kazandırılabilir.
Çocuğa kitap okuma dilselleştirme sürecinde evvela anlamayı, tanımlamayı ve değerlendirmeyi gerekli kılar. Bunun ötesi, sorunun üstesinden gelme, yani
çocuğun meseleyle ilgili bir sonuca varmış ve metinsel bağlamda deneyimlediğini içselleştirmesidir. Bunun kararında ortaya çıkan süreç çocuğun kendi metnini oluşturmasıdır. İşte burada en değerli basamak, çocuğun kendi metnini oluşturmasında yetişkinin kendi kanılarını dayatıp kendi metnini söylemesi değil çocuğun (eksik, yanlış, kusurlu bile olsa) kendi metniyle ortaya çıkmasına imkan tanımaktır. Bu, çocuğun özgüvenini geliştirecek, hem sözcük dağarcığını birebir vakitte anlatım yeteneğini çoğaltacak ve geliştirecektir. Bu bağlamda ebeveynler çocuklar birlikte kitap okuması hayli tesirlidir. Anne, baba, dede, abla, ağabey, teyze üzere aile ortasından; öğretmen, anlatıcı üzere aile haricinden şahıslarla birlikte kitap okuma çocuğun en çok sevdiği anlardandır. Bunların ortasında çocuğu en hayli keyiflendiren, ailede en sevdiği şahısların ona kitap okumasıdır. Çocuk bilhassa yatmadan evvel kitap okunmasından hayli hoşlanır. bir arada yatağa uzanmak, çocuğun sizin göğsünüze başını dayaması, bedeninize yayılarak yaslanması onun yetişkine verdiği en can alıcı iletidir. Çocuğun orada asıl beklediği yalnızca kitap okunması değildir. Çocuk yetişkine yaslanarak onu bütünüyle kendine ilişkin saymaya başlar. Yetişkine verdiği ileti “Sen artık bu okuma sürecinde yalnızca bana aitsin”dir. Ona yaslanarak kalp sesini, bedensel sıcaklığını kendine almış, ayrıyeten okuma başladığında ise onun sesini kendine ilişkin saymaya başlamıştır. Birden fazla vakit yetişkinler şöyleki bir durumla karşılaşabilir: Çocuk, tahminen de yüz kere okunan bir kitap getirmiştir, okunması için. kimi vakit yetişkinler, okuma sürecinde sıkılıp okumayı hızlandırmak için metinde atlamalar yapmaya kalkar. İşte bu biçimde çocuk “Hayır o o denli değildi!” diye reaksiyon gösterir. Yetişkin de bu durumda “Madem biliyorsun, niçin okutuyorsun?” diye reaksiyon gösterir. İşte buradaki asıl gerçek, üstte anlatmaya çalıştığımız durumdur. Çocuk, yetişkinin kendine ilişkin olmasını onun sıcaklığını duymayı, kalp atışlarını hissetmeyi, onunla konuşarak sesinin de ona ilişkin olmasını istemektedir. Çocuğun tahminen de yetişkinle teke tek alaka kurduğu seçkin anlardandır bu anlar. Kimi yetişkinler salt okuma kültürü gelişsin diye masal anlatan oyuncaklar alırlar. Çocuğa bundan daha makus “Benden uzak dur.” bildirisi verilemez. Sorun okuma kültürü değildir, olmamalıdır. Zira bu biçimde bir okuma kültürü mekanik, ruhsuz, anlamsızdır. Kıymetli olan çocuğun hayat ve beşere dokunmasıdır ve bu da lakin bu hislerin hesapsız yaşanmasıyla olur. aslına bakarsan çocuk, sevildiğini, sıcaklığı, kabul gördüğünü hissettiğinde tasalarından arınacak ve rahat bir uykuya dalacaktır. İşte o anda o çocuğun yüzünü seyretmek tahminen de betimlenecek en hoş an olacaktır. Bunu yetişkinlerin sağlıklı bir biçimde içselleştirmesinde fayda vardır.
Burada değerli olan evvela çocuğunuzun yaş düzeyine bakılırsa kitap seçimi hayli kıymetlidir. Ailelerin kitap seçerken dikkat etmesi gereken en değerli nokta çocukların ilgi ve merakına uygun kitap seçimidir ve çocukla birlikte seçilmelidir. Bu maksat doğrultusunda her çocuğun ortasında kendi kitaplarının yer aldığı, kendine ilişkin bir kitaplığının olması epey değerli bir ihtiyaç olduğu unutulmamalıdır.