2021’in Mart ayında 23,8 milyar TL fazla veren merkezi bütçe, 2022’nin tıpkı ayında 69,0 milyar TL açık verirken, geçen yılki 38,0 milyar TL’lik faiz dışı fazla da 42,0 milyar TL açığa dönüştü.
Gedik Yatırım ekonomist, Serkan Gönençler “Bir keze mahsus gelirlerin dışlandığı IMF tarifli faiz dışı açığın ise yaklaşık 52 milyar TL olduğunu belirtelim. Geçtiğimiz yılın neticelerinda TCMB’den yapılan yaklaşık 36 milyar TL’lik kar transferinin de yardımı olmuştu. Lakin, bu meblağ dışlandığında da, bütçe neticelerindaki bozulma dikkati çekiyor” yorumunu yaptı.
T24 müellifi ve ekonomist Uğur Gürses “Üç aylık toplamda ise 602.5 milyar TL gelire karşılık, 571.7 milyar TL harcamayla nette 30.8 milyar TL bütçe fazlası oluşmuş.
İşin doğrusu, birtakım kalemler var ki bunlar bütçe gelirlerini de bütçe fazlasını da şişiren kalemler” sözü ekledi.
Diken.com.tr’ye göre “Hükümetin enflasyonu daha da üst çekecek bir artırımdan mümkün olduğunca kaçındığını belirten yetkili, “Şu an BOTAŞ’ın borcu, geçen sene 100 milyar lirası silindiği biçimde hala milyarlarca lira düzeyinde. Daha birinci çeyrekte hayli büyük bir ziyan yazdı. Yıl sonuna kadar bu durum sürdürülemez boyutlara gelecekti” sözünü haberlere taşıdı.
Mart bütçesi sahiden bir foto-şop olağanüstüsü. pek fazlaca kalemde yapay; yani kağıt üzerinde gelir kaydedilirken, yatırım harcamaları üzere kalemlerde ilerleyen aylarda çift haneli yükseliş kaçınılmaz. Yılın ikinci yarısında ise, maaş, fiyat ve SSK transferleri bütçeyi zorlayacak. Öyleyse FÖŞ sorsun: Bütçe açığı/GSYH oranı nereye gidiyor? Yükselen açık/milli gelir oranı finans piyasalarını nasıl tesirler?
Gedik Yatırım: Mart’ta merkezi bütçede bozulma gözleniyor
Evvel, bütçede “görünen trendlerin” tahlilini Gedik Yatırım’dan alalım:
12-aylık birikimli bütçe açığı Şubat itibariye GSYH’nin %2,2’si düzeyinde. Ocak-Mart devrinde, 30,8 milyar TL bütçe fazlası, 115,6 milyar TL de faiz-dışı fazlaya ulaşılırken, geçen yılın birebir periyodunda 22,8 milyar TL bütçe fazlası, 71,7 milyar TL faiz-dışı fazla verilmişti. 12-aylık toplam bütçe açığının ise 92 milyar TL’den 184 milyar TL’ye (tahmini GSYH’nin %2,2is) yükseldiği görünüyor.
Birebir periyotta 33 milyar TL faiz-dışı fazlaya ulaşılırken, IMF tarifine nazaran bir seferlik gelirler dışlandığında 115 milyar TL üzere bir faiz-dışı açığa ulaşılıyor.
Faiz harcamaları Mart’ta da yükselişini sürdürerek 27 milyar TL’ye ulaştı (Mart-2021: 14 milyar TL). Birinci 3 ayın sonundaki 85 milyar TL’lik faiz harcanması geçen yılın tıpkı periyodundaki 49 milyar TL’ye bakılırsa kıymetli bir artışa işaret ediyor. Evvelki raporlarımızda borç stoğu ortasında değişken faizli ve dövize endeksli tahvillerin hissesinin neredeyse %90’a ulaştığına dikkat çekerek, kur ve faizlerdeki yükseliş niçiniyle faiz harcamalarında değerli bir artış olacağını belirtmiştik, ki 2022’de bütçelenen 243 milyar TL faiz harcanması üzerine yaklaşık 50 milyar TL’lik ek yük gelebileceğini hesaplıyoruz.
Faiz-dışı harcamalarda biz dizi faktöre bağlı olarak önümüzdeki aylarda kıymetli bir artış görülebileceğini düşünüyoruz. Öncelikle, hükümetin kuvvetli büyüme gayesi doğrultusunda genişleyici bir maliye siyaseti gütmesini bekliyoruz. İkincisi, hükümet konuta sağlanan güç meblağlarını büyük ölçüde sübvanse etmeye devam ediyor, ki bu da bilhassa güç KİT’lerine bütçeden kayda paha transferler yapılmasını gerektiriyor.
Birinci 3 aylık devirde sermaye masraflarının yalnızca 16,4 milyar TL olduğu görülüyor, ki sene sonunda yatırım harcanmasının 200 milyar TL’ye yaklaşabileceğini de belirtmek gerek. Son olarak, kur muhafazalı mevduat eseri üzerinden de ek harcamalar ortaya çıkabilir (şu ana kadarki maliyeti 30-35 milyar TL hesaplıyoruz). Bütçeden mart ayında bu gayeyle 11,7 milyar TL’lik bir transfer gerçekleştiğini görüyoruz.
Uğur Gürses: Bütçe makyajı
T24 müellifi Uğur Gürses bütçede “yazılmayanlar” ve “fazla yazılanları” aktardı: Merkez Bankası’nın 45 milyar kârı ile evvelki yıldan 4.3 milyar ihtiyat akçesi olmak üzere 49.3 milyar TL bütçeye aktarıldı. İktidar bunu alışkanlık haline getirdi; kâr yoksa yaratılıyor. Merkez Bankası hükümetin banknot matbaası olarak görülüyor.
İkinci şişirme kalem, Hazine borçlanmalarında daha evvel ihracı yapılmış fakat bir daha piyasaya satılan tahvillerin üzerinde bulunan kuponların gelir olarak bütçeye yazılması. Başta TÜFE’ye endeksli tahviller, birinci ihraç edildiklerinde pahası 100 iken, vakit içinde enflasyona endeksinden pahası artıyor; Hazine birebir tahvili bir daha ihraç ettiğinde diyelim ki 160’a ulaşmış şişmiş fiyatla bankalara satarken, 100’lük birinci ihraç fiyatına nazaran ortadaki farkı ‘gelir’ olarak yazıyor. 100 ana para borçlanma, 60 ‘faiz geliri’ olarak. halbuki nakit olarak borç alınan bir fiyat bu.
Bu kalemde 3 aylık toplam ‘gelir’, 21.8 milyar TL olmuş. İhraç tarihinde ‘gelir’ yazılan bu kuponlar vadede gelecekte ödenecek bir masraf olacak. Bu iki kalemden üç aylık devirde şişirme halde 70 milyarlık gelir bütçeyi fazlaya çeviriyor.
Diken: BOTAŞ’ta dev ziyan
Bütçe makyajına karşın, Mart’ta kayda kıymet bozulma gösteren bütçe istikrarına bir darbe de yükselen güç meblağlarından gelecek.
Türkiye’nin güç ithalatı için kullandığı dövizin neredeyse tamamı MB’nin rezervlerinden karşılanırken, Hazine bütçeden BOTAŞ’a dövizi alabilmesi için rekor seviyede TL transfer ediyor.
Aralıkta borç verme kalemi altındaki en büyük transfer 40 milyar lirayla BOTAŞ’a yapılırken, 2021’deki toplam transfer 50,3 milyar liraya yükseldi. Şubatta da BOTAŞ’a bütçeden 18 milyar TL daha verildi.
MB rezervlerinden BOTAŞ başta olmak üzere kamu iktisadi teşebbüslerine döviz satışı son beş ayda 18,34 milyar dolara ulaştı.
Mevzu hakkında bilgi sahibi bir kaynak, “Yapılan artırımlara karşın BOTAŞ birinci çeyrekte milyarlarca dolar ziyan etti. Yılın kalanında da mevcut sayıların devam etmesi halinde ziyan katlanarak devam edecek üzere görünüyor” dedi.
Tıpkı kaynak şöyleki devam etti: “(BOTAŞ’ın) bankalardan borçlanmasında da bilançosu niçiniyle bu yıl kasvetler çekmeye başladı. Bankalar mevcut durumda kaynak kullandırmaya sıcak bakmadı.”
Durun, daha var. Muhtemel KKM faiz ödemelerini hesaba katmadık bile. Bu çalma makale fazlaca uzamasın diye, size hesaplayan bedelli müellifimiz Erol Taşdelen’nin “Bankalarda ceza yeme gerilimi başladı” makalesinin linki veriyorum.
Gedik Yatırım “GSYH büyümesinde yavaşlama, faiz harcamalarında artış ve genişleyici maliye siyaseti uygulanacağı beklentilerimize bağlı olarak, bütçe açığı/GSYH oranının 2022 yılı ortasında %4,0 yanlışsız yükselişe geçebileceğini düşünüyoruz” yorumunu yaptı.
Lakin, makyaj aktığında ortaya çıkacak açık, Hazine’nin iç ve dış borçlanmasında tıkanıklık yaratacak boyutta şişmiş olabilir. Bütçede bozulma sürerken, kredi derecelendirme kuruluşlarının bir daha not indirimine gitmesi mümkünlük dahilinde. Yükselen CDS primlerinin banka ve finans dışı kuruluşların borçlanma maliyetlerini üst çekmesi kuvvetli olasılıklar.
İşin en acı tarafı da, epey hile, desise ve coşan harcamalara karşın, seçim öncesi arzu edilen büyüme sağlanamayacak. Son 2 hafta ortasında S&P Küresel Türkiye 2022 büyüme oranını %2.4’e, Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası yüzde 3,5’ten yüzde 2’ye indirdi. Dünya Bankası büyüme beklentilerini de revize etti. Buna göre, Türkiye iktisadının büyüme beklentisi 2022 için yüzde 2’den yüzde 1,4’e düşürülürken, 2023 için yüzde 3’den yüzde 3,2’ye yükseltildi.
UNDP, düşük ve orta gelirli 120 iktisadın borç kırılganlık göstergelerini inceleyerek hazırladığı borç kırılganlık raporunu deklare etti.
Raporda 72 ülkenin borç ödeme yetkinliklerinin risk altında olduğu belirtilirken bunun 19 adedinin ise her an temerrüte düşebileceğini yahut düşmüş olduğunu gözler önüne serildi. Türkiye raporun ‘yüksek spekülatif’ kategorisinde yer aldı.
“Yüksek spekülatif kırılganlıkla”, %3.2 büyümeyle seçim kazanılır mı?
Websitemde yenilemelere dikkatinizi çekeyim
ParaAnaliz İngilizce You Tube kanalı Real Turkey Channel’i da ziyaret edin de biraz trafik yapalım ya!
Gedik Yatırım ekonomist, Serkan Gönençler “Bir keze mahsus gelirlerin dışlandığı IMF tarifli faiz dışı açığın ise yaklaşık 52 milyar TL olduğunu belirtelim. Geçtiğimiz yılın neticelerinda TCMB’den yapılan yaklaşık 36 milyar TL’lik kar transferinin de yardımı olmuştu. Lakin, bu meblağ dışlandığında da, bütçe neticelerindaki bozulma dikkati çekiyor” yorumunu yaptı.
T24 müellifi ve ekonomist Uğur Gürses “Üç aylık toplamda ise 602.5 milyar TL gelire karşılık, 571.7 milyar TL harcamayla nette 30.8 milyar TL bütçe fazlası oluşmuş.
İşin doğrusu, birtakım kalemler var ki bunlar bütçe gelirlerini de bütçe fazlasını da şişiren kalemler” sözü ekledi.
Diken.com.tr’ye göre “Hükümetin enflasyonu daha da üst çekecek bir artırımdan mümkün olduğunca kaçındığını belirten yetkili, “Şu an BOTAŞ’ın borcu, geçen sene 100 milyar lirası silindiği biçimde hala milyarlarca lira düzeyinde. Daha birinci çeyrekte hayli büyük bir ziyan yazdı. Yıl sonuna kadar bu durum sürdürülemez boyutlara gelecekti” sözünü haberlere taşıdı.
Mart bütçesi sahiden bir foto-şop olağanüstüsü. pek fazlaca kalemde yapay; yani kağıt üzerinde gelir kaydedilirken, yatırım harcamaları üzere kalemlerde ilerleyen aylarda çift haneli yükseliş kaçınılmaz. Yılın ikinci yarısında ise, maaş, fiyat ve SSK transferleri bütçeyi zorlayacak. Öyleyse FÖŞ sorsun: Bütçe açığı/GSYH oranı nereye gidiyor? Yükselen açık/milli gelir oranı finans piyasalarını nasıl tesirler?
Gedik Yatırım: Mart’ta merkezi bütçede bozulma gözleniyor
Evvel, bütçede “görünen trendlerin” tahlilini Gedik Yatırım’dan alalım:
12-aylık birikimli bütçe açığı Şubat itibariye GSYH’nin %2,2’si düzeyinde. Ocak-Mart devrinde, 30,8 milyar TL bütçe fazlası, 115,6 milyar TL de faiz-dışı fazlaya ulaşılırken, geçen yılın birebir periyodunda 22,8 milyar TL bütçe fazlası, 71,7 milyar TL faiz-dışı fazla verilmişti. 12-aylık toplam bütçe açığının ise 92 milyar TL’den 184 milyar TL’ye (tahmini GSYH’nin %2,2is) yükseldiği görünüyor.
Birebir periyotta 33 milyar TL faiz-dışı fazlaya ulaşılırken, IMF tarifine nazaran bir seferlik gelirler dışlandığında 115 milyar TL üzere bir faiz-dışı açığa ulaşılıyor.
Faiz harcamaları Mart’ta da yükselişini sürdürerek 27 milyar TL’ye ulaştı (Mart-2021: 14 milyar TL). Birinci 3 ayın sonundaki 85 milyar TL’lik faiz harcanması geçen yılın tıpkı periyodundaki 49 milyar TL’ye bakılırsa kıymetli bir artışa işaret ediyor. Evvelki raporlarımızda borç stoğu ortasında değişken faizli ve dövize endeksli tahvillerin hissesinin neredeyse %90’a ulaştığına dikkat çekerek, kur ve faizlerdeki yükseliş niçiniyle faiz harcamalarında değerli bir artış olacağını belirtmiştik, ki 2022’de bütçelenen 243 milyar TL faiz harcanması üzerine yaklaşık 50 milyar TL’lik ek yük gelebileceğini hesaplıyoruz.
Faiz-dışı harcamalarda biz dizi faktöre bağlı olarak önümüzdeki aylarda kıymetli bir artış görülebileceğini düşünüyoruz. Öncelikle, hükümetin kuvvetli büyüme gayesi doğrultusunda genişleyici bir maliye siyaseti gütmesini bekliyoruz. İkincisi, hükümet konuta sağlanan güç meblağlarını büyük ölçüde sübvanse etmeye devam ediyor, ki bu da bilhassa güç KİT’lerine bütçeden kayda paha transferler yapılmasını gerektiriyor.
Birinci 3 aylık devirde sermaye masraflarının yalnızca 16,4 milyar TL olduğu görülüyor, ki sene sonunda yatırım harcanmasının 200 milyar TL’ye yaklaşabileceğini de belirtmek gerek. Son olarak, kur muhafazalı mevduat eseri üzerinden de ek harcamalar ortaya çıkabilir (şu ana kadarki maliyeti 30-35 milyar TL hesaplıyoruz). Bütçeden mart ayında bu gayeyle 11,7 milyar TL’lik bir transfer gerçekleştiğini görüyoruz.
Uğur Gürses: Bütçe makyajı
T24 müellifi Uğur Gürses bütçede “yazılmayanlar” ve “fazla yazılanları” aktardı: Merkez Bankası’nın 45 milyar kârı ile evvelki yıldan 4.3 milyar ihtiyat akçesi olmak üzere 49.3 milyar TL bütçeye aktarıldı. İktidar bunu alışkanlık haline getirdi; kâr yoksa yaratılıyor. Merkez Bankası hükümetin banknot matbaası olarak görülüyor.
İkinci şişirme kalem, Hazine borçlanmalarında daha evvel ihracı yapılmış fakat bir daha piyasaya satılan tahvillerin üzerinde bulunan kuponların gelir olarak bütçeye yazılması. Başta TÜFE’ye endeksli tahviller, birinci ihraç edildiklerinde pahası 100 iken, vakit içinde enflasyona endeksinden pahası artıyor; Hazine birebir tahvili bir daha ihraç ettiğinde diyelim ki 160’a ulaşmış şişmiş fiyatla bankalara satarken, 100’lük birinci ihraç fiyatına nazaran ortadaki farkı ‘gelir’ olarak yazıyor. 100 ana para borçlanma, 60 ‘faiz geliri’ olarak. halbuki nakit olarak borç alınan bir fiyat bu.
Bu kalemde 3 aylık toplam ‘gelir’, 21.8 milyar TL olmuş. İhraç tarihinde ‘gelir’ yazılan bu kuponlar vadede gelecekte ödenecek bir masraf olacak. Bu iki kalemden üç aylık devirde şişirme halde 70 milyarlık gelir bütçeyi fazlaya çeviriyor.
Diken: BOTAŞ’ta dev ziyan
Bütçe makyajına karşın, Mart’ta kayda kıymet bozulma gösteren bütçe istikrarına bir darbe de yükselen güç meblağlarından gelecek.
Türkiye’nin güç ithalatı için kullandığı dövizin neredeyse tamamı MB’nin rezervlerinden karşılanırken, Hazine bütçeden BOTAŞ’a dövizi alabilmesi için rekor seviyede TL transfer ediyor.
Aralıkta borç verme kalemi altındaki en büyük transfer 40 milyar lirayla BOTAŞ’a yapılırken, 2021’deki toplam transfer 50,3 milyar liraya yükseldi. Şubatta da BOTAŞ’a bütçeden 18 milyar TL daha verildi.
MB rezervlerinden BOTAŞ başta olmak üzere kamu iktisadi teşebbüslerine döviz satışı son beş ayda 18,34 milyar dolara ulaştı.
Mevzu hakkında bilgi sahibi bir kaynak, “Yapılan artırımlara karşın BOTAŞ birinci çeyrekte milyarlarca dolar ziyan etti. Yılın kalanında da mevcut sayıların devam etmesi halinde ziyan katlanarak devam edecek üzere görünüyor” dedi.
Tıpkı kaynak şöyleki devam etti: “(BOTAŞ’ın) bankalardan borçlanmasında da bilançosu niçiniyle bu yıl kasvetler çekmeye başladı. Bankalar mevcut durumda kaynak kullandırmaya sıcak bakmadı.”
Durun, daha var. Muhtemel KKM faiz ödemelerini hesaba katmadık bile. Bu çalma makale fazlaca uzamasın diye, size hesaplayan bedelli müellifimiz Erol Taşdelen’nin “Bankalarda ceza yeme gerilimi başladı” makalesinin linki veriyorum.
Gedik Yatırım “GSYH büyümesinde yavaşlama, faiz harcamalarında artış ve genişleyici maliye siyaseti uygulanacağı beklentilerimize bağlı olarak, bütçe açığı/GSYH oranının 2022 yılı ortasında %4,0 yanlışsız yükselişe geçebileceğini düşünüyoruz” yorumunu yaptı.
Lakin, makyaj aktığında ortaya çıkacak açık, Hazine’nin iç ve dış borçlanmasında tıkanıklık yaratacak boyutta şişmiş olabilir. Bütçede bozulma sürerken, kredi derecelendirme kuruluşlarının bir daha not indirimine gitmesi mümkünlük dahilinde. Yükselen CDS primlerinin banka ve finans dışı kuruluşların borçlanma maliyetlerini üst çekmesi kuvvetli olasılıklar.
İşin en acı tarafı da, epey hile, desise ve coşan harcamalara karşın, seçim öncesi arzu edilen büyüme sağlanamayacak. Son 2 hafta ortasında S&P Küresel Türkiye 2022 büyüme oranını %2.4’e, Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası yüzde 3,5’ten yüzde 2’ye indirdi. Dünya Bankası büyüme beklentilerini de revize etti. Buna göre, Türkiye iktisadının büyüme beklentisi 2022 için yüzde 2’den yüzde 1,4’e düşürülürken, 2023 için yüzde 3’den yüzde 3,2’ye yükseltildi.
UNDP, düşük ve orta gelirli 120 iktisadın borç kırılganlık göstergelerini inceleyerek hazırladığı borç kırılganlık raporunu deklare etti.
Raporda 72 ülkenin borç ödeme yetkinliklerinin risk altında olduğu belirtilirken bunun 19 adedinin ise her an temerrüte düşebileceğini yahut düşmüş olduğunu gözler önüne serildi. Türkiye raporun ‘yüksek spekülatif’ kategorisinde yer aldı.
“Yüksek spekülatif kırılganlıkla”, %3.2 büyümeyle seçim kazanılır mı?
Websitemde yenilemelere dikkatinizi çekeyim
ParaAnaliz İngilizce You Tube kanalı Real Turkey Channel’i da ziyaret edin de biraz trafik yapalım ya!