ABD Merkez Bankası’nın (Fed) şahinleşmesi, Türkiye’nin de ortalarında bulunduğu gelişmekte olan piyasaları sarsacak. En büyük kaygı sermaye kaçışı ve borçlanma maliyetlerinin artması. Lakin Türkiye başka gelişen ülkelerin tersine sürece hazırlıksız.
ABD Merkez Bankası’nın (Fed) yüksek enflasyon telaşı niçiniyle faiz artışı konusunda şahinleşmesi, Türkiye’nin de ortalarında bulunduğu gelişmekte olan piyasaları derinden etkileyebilir.
Fed’in faiz artışında hızlanmasıyla doların bedelinin artması ve büyümenin yavaşlaması öngörülüyor. Fed kararları bu niçinle piyasalar tarafınca kaygı ile takip ediliyor. Fakat bir fazlaca uzman, enflasyondaki süratli yükselişin Fed yetkililerini bu sonucu almaya zorladığını düşünüyor.
Fed’in para siyasetini belirleyen Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC), son toplantısında faiz artışlarına başlamış, yüzde 0,25 olan siyaset faizini 25 baz puan artırarak yüzde 0,50 düzeyine çıkarmıştı. FOMC, bir daha sonraki toplantısını mayıs ayında yapacak.
Lakin 25 baz puanlık faiz artışının enflasyon karşısında etkisiz kalması, para siyasetinde sıkılaşmanın hızlanmasına ait tartışmaları birlikteinde getirdi. ABD’de şu an tüketici enflasyonu yüzde 8,5 düzeyinde bulunuyor. Fed’in enflasyon amacı ise yüzde 2.
Powell’dan sahinleşme işaretleri
Fed Lideri Jerome Powell da bundan daha sonra para siyasetinin daha agresif adımlarla sıkılaştırılacağına işaret ederek merkez bankasının 4 Mayıs’taki görüşmede 50 baz puan faiz artırımını ele alacağını söylemiş oldu.
Fed’in ABD iktisadına ait değerlendirmelerinin yer aldığı Bej Kitap raporunun nisan sayısında da büyüme ve enflasyon uyarısı yapıldı.
Fed’de sıkılaşmanın hızlandırılmasına ait tartışmalar sürerken ABD’nin faiz artırmasının gelişmekte olan ülkeleri nasıl etkileyeceği de tartışılmaya başlandı.
Gelişen piyasalar
Fed’in blogunda yayımlanan Haziran 2021 tarihindeki Jasper Hoek, Emre Yoldaş, and Steve Kamin tarafınca kaleme alınan bir makalede, ABD’de yükselen faiz oranlarının, tarihi olarak borç yükünü artırdığı ve sermaye çıkışlarını tetiklediği için gelişen piyasaları makus etkilediği anlatıldı.
tıpkı vakitte makalede daha yüksek makroekonomik kırılganlıklara sahip ekonomilerdeki finansal şartların ABD faiz oranlarındaki artışa karşı daha hassas olduğu açıklandı.
Yazıda “Daha yüksek ABD Hazine tahvili faizleri, gelişmekte olan ülkelerin finansal şartlarında değerli bir sıkılaşma ile sonuçlanabilir. Fakat bu cins tesirler, değerli ölçüde lokal şartlara bağlıdır” tabirleri kullanıldı.
Kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s’in şubat ayında yaptığı açıklamada ise gelişmekte olan ülkelerin daha sıkı ABD para siyaseti karşısında savunmasız hale geldiği açıklandı.
Moody’s, Fed’in faiz oranlarını artırmasının, gelişmekte olan piyasalara sermaye akışını yavaşlatmasını, ülkelerin para ünitelerini ve ekonomik büyümeyi zayıflatmasını ve yüksek oranda dolarize edilmiş bankalarda kredi riskini tetiklemesini birlikteinde getireceğini söylemiş oldu.
Tıpkı biçimde IMF bloğunda ocak ayında kaleme alınan Stephan Danninger, Kenneth Kang ve Hélène Poirson imzalı yazıda, süratli Fed faiz artışlarının finansal piyasaları sarsabileceği ve global olarak finansal şartları sıkılaştırabileceği açıklandı.
Yazıda, “Bu gelişmeler, ABD’de talebin ve ticaretin yavaşlamasına niye olabilir ve gelişmekte olan piyasalarda sermaye çıkışlarına ve para ünitesinin kıymet kaybetmesine yol açabilir” sözlerine yer verildi.
Türkiye’nin riskleri
Uzmanlara nazaran, Fed faiz artırdığında gelişmekte olan piyasaları bekleyen çeşitli riskler bulunuyor. Sermaye kaçışının hızlanması ve borçlanma maliyetlerinin artması bu riskler içinde.
Türkiye’de memleketler arası direkt yatırımcı girişleri 2015’e kadar kademeli olarak artarken Fed’in faiz artırmaya başladığı 2015 yılının akabinde bu sayı önemli oranda düşmeye başladı. TCMB bilgilerine nazaran, 2015’te 12,2 milyar dolar olarak gerçekleşen yabancı yatırımlar 2020 yılına gelindiğinde 6 milyar doların altına indi. 2021 yılında ise bu sayı 7,5 milyar doların üzerinde gerçekleşti.
birebir vakitte kimi uzmanlar Türkiye’de sermaye kaçışının geçmiş senelerda yüksek olması niçiniyle bu bilginin son faiz artışlarından büyük bir biçimde etkilenmeyebileceği görüşünde. Lakin buna karşın kimi uzmanlar sermaye kaçışının sürebileceğini düşünüyor. Bunun yanında Fed’in siyaset faizinin artırmasının borç yükünü de artıracağı belirtiliyor.
Borç maliyetleri artıyor
Ekonomist Mahfi Eğilmez de kendi bloğunda husus ile ilgili yaptığı değerlendirmede gelişmiş ülke merkez bankalarının gerçekleştireceği faiz artışlarının Türkiye’nin borçlanma maliyetlerini güzelce üste çekeceğini vurgulamıştı. Eğilmez, 26 Mart tarihinde kaleme aldığı yazıda şu sözlere yer vermişti:
“Gelişmiş ülke merkez bankalarının faizleri artırmaları ve akabinde nakdî sıkılaştırmaya başlamaları, aslına bakarsanız dışarıdan çok yüksek maliyetle fon bulabilen Türkiye’nin borçlanma maliyetlerini yeterlice üste çekecek. Bu ay ortasında 2 milyar dolarlık tahvil ihracı yapan Hazine’nin ödeyeceği faiz yüzde 8,62 ile tarihi bir rekora ulaştı. Bu gelişme, cari açık verdiği için dış borçlanmaya gereksinimi olan Türkiye açısından çok can sıkıcı bir gelişme.”
sozcu.com.tr
ABD Merkez Bankası’nın (Fed) yüksek enflasyon telaşı niçiniyle faiz artışı konusunda şahinleşmesi, Türkiye’nin de ortalarında bulunduğu gelişmekte olan piyasaları derinden etkileyebilir.
Fed’in faiz artışında hızlanmasıyla doların bedelinin artması ve büyümenin yavaşlaması öngörülüyor. Fed kararları bu niçinle piyasalar tarafınca kaygı ile takip ediliyor. Fakat bir fazlaca uzman, enflasyondaki süratli yükselişin Fed yetkililerini bu sonucu almaya zorladığını düşünüyor.
Fed’in para siyasetini belirleyen Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC), son toplantısında faiz artışlarına başlamış, yüzde 0,25 olan siyaset faizini 25 baz puan artırarak yüzde 0,50 düzeyine çıkarmıştı. FOMC, bir daha sonraki toplantısını mayıs ayında yapacak.
Lakin 25 baz puanlık faiz artışının enflasyon karşısında etkisiz kalması, para siyasetinde sıkılaşmanın hızlanmasına ait tartışmaları birlikteinde getirdi. ABD’de şu an tüketici enflasyonu yüzde 8,5 düzeyinde bulunuyor. Fed’in enflasyon amacı ise yüzde 2.
Powell’dan sahinleşme işaretleri
Fed Lideri Jerome Powell da bundan daha sonra para siyasetinin daha agresif adımlarla sıkılaştırılacağına işaret ederek merkez bankasının 4 Mayıs’taki görüşmede 50 baz puan faiz artırımını ele alacağını söylemiş oldu.
Fed’in ABD iktisadına ait değerlendirmelerinin yer aldığı Bej Kitap raporunun nisan sayısında da büyüme ve enflasyon uyarısı yapıldı.
Fed’de sıkılaşmanın hızlandırılmasına ait tartışmalar sürerken ABD’nin faiz artırmasının gelişmekte olan ülkeleri nasıl etkileyeceği de tartışılmaya başlandı.
Gelişen piyasalar
Fed’in blogunda yayımlanan Haziran 2021 tarihindeki Jasper Hoek, Emre Yoldaş, and Steve Kamin tarafınca kaleme alınan bir makalede, ABD’de yükselen faiz oranlarının, tarihi olarak borç yükünü artırdığı ve sermaye çıkışlarını tetiklediği için gelişen piyasaları makus etkilediği anlatıldı.
tıpkı vakitte makalede daha yüksek makroekonomik kırılganlıklara sahip ekonomilerdeki finansal şartların ABD faiz oranlarındaki artışa karşı daha hassas olduğu açıklandı.
Yazıda “Daha yüksek ABD Hazine tahvili faizleri, gelişmekte olan ülkelerin finansal şartlarında değerli bir sıkılaşma ile sonuçlanabilir. Fakat bu cins tesirler, değerli ölçüde lokal şartlara bağlıdır” tabirleri kullanıldı.
Kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s’in şubat ayında yaptığı açıklamada ise gelişmekte olan ülkelerin daha sıkı ABD para siyaseti karşısında savunmasız hale geldiği açıklandı.
Moody’s, Fed’in faiz oranlarını artırmasının, gelişmekte olan piyasalara sermaye akışını yavaşlatmasını, ülkelerin para ünitelerini ve ekonomik büyümeyi zayıflatmasını ve yüksek oranda dolarize edilmiş bankalarda kredi riskini tetiklemesini birlikteinde getireceğini söylemiş oldu.
Tıpkı biçimde IMF bloğunda ocak ayında kaleme alınan Stephan Danninger, Kenneth Kang ve Hélène Poirson imzalı yazıda, süratli Fed faiz artışlarının finansal piyasaları sarsabileceği ve global olarak finansal şartları sıkılaştırabileceği açıklandı.
Yazıda, “Bu gelişmeler, ABD’de talebin ve ticaretin yavaşlamasına niye olabilir ve gelişmekte olan piyasalarda sermaye çıkışlarına ve para ünitesinin kıymet kaybetmesine yol açabilir” sözlerine yer verildi.
Türkiye’nin riskleri
Uzmanlara nazaran, Fed faiz artırdığında gelişmekte olan piyasaları bekleyen çeşitli riskler bulunuyor. Sermaye kaçışının hızlanması ve borçlanma maliyetlerinin artması bu riskler içinde.
Türkiye’de memleketler arası direkt yatırımcı girişleri 2015’e kadar kademeli olarak artarken Fed’in faiz artırmaya başladığı 2015 yılının akabinde bu sayı önemli oranda düşmeye başladı. TCMB bilgilerine nazaran, 2015’te 12,2 milyar dolar olarak gerçekleşen yabancı yatırımlar 2020 yılına gelindiğinde 6 milyar doların altına indi. 2021 yılında ise bu sayı 7,5 milyar doların üzerinde gerçekleşti.
birebir vakitte kimi uzmanlar Türkiye’de sermaye kaçışının geçmiş senelerda yüksek olması niçiniyle bu bilginin son faiz artışlarından büyük bir biçimde etkilenmeyebileceği görüşünde. Lakin buna karşın kimi uzmanlar sermaye kaçışının sürebileceğini düşünüyor. Bunun yanında Fed’in siyaset faizinin artırmasının borç yükünü de artıracağı belirtiliyor.
Borç maliyetleri artıyor
Ekonomist Mahfi Eğilmez de kendi bloğunda husus ile ilgili yaptığı değerlendirmede gelişmiş ülke merkez bankalarının gerçekleştireceği faiz artışlarının Türkiye’nin borçlanma maliyetlerini güzelce üste çekeceğini vurgulamıştı. Eğilmez, 26 Mart tarihinde kaleme aldığı yazıda şu sözlere yer vermişti:
“Gelişmiş ülke merkez bankalarının faizleri artırmaları ve akabinde nakdî sıkılaştırmaya başlamaları, aslına bakarsanız dışarıdan çok yüksek maliyetle fon bulabilen Türkiye’nin borçlanma maliyetlerini yeterlice üste çekecek. Bu ay ortasında 2 milyar dolarlık tahvil ihracı yapan Hazine’nin ödeyeceği faiz yüzde 8,62 ile tarihi bir rekora ulaştı. Bu gelişme, cari açık verdiği için dış borçlanmaya gereksinimi olan Türkiye açısından çok can sıkıcı bir gelişme.”
sozcu.com.tr