Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın stokçuluk yapanlara yönelik cezai yaptırımları artırma çıkışı yeni yasal düzenlemeyi gündeme getirse de, mevzuatta stokçuluğa ait açık bir tanımlama yok.
Besin meblağlarında yaşanan fahiş artışın değerli bir niçini olarak gösterilen arz kahrında, eser yetersizliğinden çok fiyat artacağı beklentisiyle piyasaya eser çıkarılmamasının tesirli olduğuna yönelik görüşlerin artması üzerine, iktisat idaresi bu fiili işleyenlere yönelik yeni yaptırımlara hazırlanıyor. Buna ait bir kanun teklifinin bugün yahut yarın TBMM’ye sunulması ve bütçe görüşmelerinin akabinde da kanunlaştırılması bekleniyor.
Dünya’dan Hüseyin Gökçe’nin haberine nazaran kamuoyunda, stokçulara yönelik en sert reaksiyon Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’dan geliyor. Erdoğan, çeşitli platformlarda stokçulara yönelik sert tabirler kullanılırken, bunlara ait yaptırımların artırılması tarafında talimat verdiğini deklare etti. Cumhurbaşkanı son olarak Katar ziyareti dönüşünde stokçuluk kabahatine yönelik yaptırımların artırılacağını belirtirken, bunların mallarına da el konulacağını açıklamıştı.
Mevzuatta net bir “stokçuluk” tarifi yok
Yürürlükteki mevzuatta, stokçuluğa ait direkt bir tanımlama bulunmuyor. Bu husus, Türk Ceza Kanunu ve Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun olmak üzere iki düzenlemede geçiyor.
Türk Ceza Kanunu’nun 240’ıncı hususunda, “Belli bir mal yahut hizmeti satmaktan kaçınarak kamu için acil bir muhtaçlığın ortaya çıkmasına niye olan kişi, altı aydan iki yıla kadar mahpus cezası ile cezalandırılır” formunda tanımlanmış bir cürüm var. Lakin hukukçulara nazaran, son günlerde yaşanan fiyat artışı beklentisiyle piyasaya mal sürülmemesi durumu bu unsurda geçen kamu için “acil muhtaçlığın ortaya çıkması” durumuna karşılık gelmiyor.
“Stokçuluk ve fahiş fiyat” Perakende Kanunu’nda
Pandeminin birinci periyotlarında 6585 sayılı Perakende Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’a eklenen bir unsurda “tüketicinin mallara ulaşmasını engelleyici faaliyette bulunulamaz” sözü yer alıyor.
“Fahiş fiyat artışı, stokçuluk ve Haksız Fiyat Kıymetlendirme Kurulu” başlıklı Ek 1 unsurda “Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafınca piyasada darlık yaratıcı, piyasa istikrarını ve hür rekabeti bozucu faaliyetler ile tüketicinin mallara ulaşmasını engelleyici faaliyetlerde bulunulamaz” sözü yer alıyor. Bu fıkraya ters hareket edenlere ise 50 bin lira ile 500 bin lira içinde idari para cezası öngörülüyor. Bu fıkranın devamında, fahiş fiyat artışı ve stokçuluk uygulamalarını önlemek maksadıyla Haksız Fiyat Kıymetlendirme Konseyi oluşturulması öngörülüyor.
Düzenleme Türk Ceza Kanunu’nda değil 6585 sayılı Perakende Kanunu’nda yapılacak. Bu kanunda öngörülen 50 bin-500 bin lira içinde para cezasının, rekabet hukukunda olduğu üzere ciroya nazaran cezaya dönüştürülerek daha caydırıcı bir hale getirileceği tabir ediliyor.
“Cezayı artırarak sorun çözülmez”
Özyeğin Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Hasret Yenerer Çakmut, yaptırımlardaki muhtemel artışın stokçuluğu önleyip önlemeyeceğine ait DÜNYA’ya değerlendirmelerde bulundu. Parası olduğu için daha fazla mal alan şahısların, maliyet artışlarına bakılırsa fiyat belirlemesinin, kendi ortasında bulunduğu şartlara nazaran kıymetlendirilmesi gerektiğini söyleyen Çakmut, yeni yaptırımların özgür piyasa iktisadına müdahale olarak değerlendirilip değerlendirilmeyeceğine güzel bakılması gerektiğini kaydetti. Tahlilin iktisadın kendi dinamikleri ortasında bulunması gerektiğine değinen Çakmut, “Sorun cezaları artırarak çözülemez, asıl sorun eğitim sorunudur” dedi.
İçinde bulunulan ekonomik şartlarda, satıcı ve alıcı içindeki istikrarın bir taraf aleyhine bozulmaması gerektiğini söz eden Çakmut, “Toplum dinamikleri de uygun tahlil edilmeli. Nasıl satıcıların ziyan etmesi istenmiyorsa, tüketicilerin de uygun şartlarda mal ve hizmetlere erişimi sağlanmalı” sözlerini kullandı.
Ödül ve ceza sistemi yerinde kullanılmalı
Normlar içindeki dengeyi kusur ve ceza bakımından korumak gerektiğini söyleyen Çakmut, “Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun uyarınca öngörülen yaptırımlar, suça değil, kabahate veriliyor. Burada öngörülen idari para cezası birtakım şirketler için hiç manası olmayabilir, kimileri açısından ise piyasadan kopmaya sebep olabilir” dedi. Bu noktada cezanın adaletli olması gerektiğinin altını çizen Çakmut, “Eğer ceza uygulanacak şahısların piyasadan kopup gitmesine sebep olacaksa, bunun iktisada diğer yansımaları olur” formunda konuştu. Fazla düşünmeden yapılacak değişikliğin daha sonradan öteki sıkıntılar çıkarabileceğini lisana getiren Çakmut, “Yaramaz çocuğa daima ceza verirseniz bir süre daha sonra yüzgöz olursunuz, gülüp geçmeye başlar. Ödül ve ceza sistemi yerinde ve vaktinde kullanılmalıdır” diye konuştu.
Torba kanun geliyor
AK Parti kaynaklarından edinilen bilgilere göre, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın talimatı doğrultusunda, stokçuluğa yönelik para cezalarını artıran kanun değişikliği teklifi bugün yahut yarın TBMM’ye sunulacak. Düzenlemenin, yalnızca stokçulukla ilgili kararları içeren 4 unsurluk bir yasa olarak gelebileceği belirtiliyor. Diğer bir alternatif ise güç ile ilgili teknik düzenlemeleri içeren kısa bir torba kanun teklifinin içine eklenmesi olarak gösteriliyor.
patronlardunyasi.com
Besin meblağlarında yaşanan fahiş artışın değerli bir niçini olarak gösterilen arz kahrında, eser yetersizliğinden çok fiyat artacağı beklentisiyle piyasaya eser çıkarılmamasının tesirli olduğuna yönelik görüşlerin artması üzerine, iktisat idaresi bu fiili işleyenlere yönelik yeni yaptırımlara hazırlanıyor. Buna ait bir kanun teklifinin bugün yahut yarın TBMM’ye sunulması ve bütçe görüşmelerinin akabinde da kanunlaştırılması bekleniyor.
Dünya’dan Hüseyin Gökçe’nin haberine nazaran kamuoyunda, stokçulara yönelik en sert reaksiyon Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’dan geliyor. Erdoğan, çeşitli platformlarda stokçulara yönelik sert tabirler kullanılırken, bunlara ait yaptırımların artırılması tarafında talimat verdiğini deklare etti. Cumhurbaşkanı son olarak Katar ziyareti dönüşünde stokçuluk kabahatine yönelik yaptırımların artırılacağını belirtirken, bunların mallarına da el konulacağını açıklamıştı.
Mevzuatta net bir “stokçuluk” tarifi yok
Yürürlükteki mevzuatta, stokçuluğa ait direkt bir tanımlama bulunmuyor. Bu husus, Türk Ceza Kanunu ve Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun olmak üzere iki düzenlemede geçiyor.
Türk Ceza Kanunu’nun 240’ıncı hususunda, “Belli bir mal yahut hizmeti satmaktan kaçınarak kamu için acil bir muhtaçlığın ortaya çıkmasına niye olan kişi, altı aydan iki yıla kadar mahpus cezası ile cezalandırılır” formunda tanımlanmış bir cürüm var. Lakin hukukçulara nazaran, son günlerde yaşanan fiyat artışı beklentisiyle piyasaya mal sürülmemesi durumu bu unsurda geçen kamu için “acil muhtaçlığın ortaya çıkması” durumuna karşılık gelmiyor.
“Stokçuluk ve fahiş fiyat” Perakende Kanunu’nda
Pandeminin birinci periyotlarında 6585 sayılı Perakende Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’a eklenen bir unsurda “tüketicinin mallara ulaşmasını engelleyici faaliyette bulunulamaz” sözü yer alıyor.
“Fahiş fiyat artışı, stokçuluk ve Haksız Fiyat Kıymetlendirme Kurulu” başlıklı Ek 1 unsurda “Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafınca piyasada darlık yaratıcı, piyasa istikrarını ve hür rekabeti bozucu faaliyetler ile tüketicinin mallara ulaşmasını engelleyici faaliyetlerde bulunulamaz” sözü yer alıyor. Bu fıkraya ters hareket edenlere ise 50 bin lira ile 500 bin lira içinde idari para cezası öngörülüyor. Bu fıkranın devamında, fahiş fiyat artışı ve stokçuluk uygulamalarını önlemek maksadıyla Haksız Fiyat Kıymetlendirme Konseyi oluşturulması öngörülüyor.
Düzenleme Türk Ceza Kanunu’nda değil 6585 sayılı Perakende Kanunu’nda yapılacak. Bu kanunda öngörülen 50 bin-500 bin lira içinde para cezasının, rekabet hukukunda olduğu üzere ciroya nazaran cezaya dönüştürülerek daha caydırıcı bir hale getirileceği tabir ediliyor.
“Cezayı artırarak sorun çözülmez”
Özyeğin Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Hasret Yenerer Çakmut, yaptırımlardaki muhtemel artışın stokçuluğu önleyip önlemeyeceğine ait DÜNYA’ya değerlendirmelerde bulundu. Parası olduğu için daha fazla mal alan şahısların, maliyet artışlarına bakılırsa fiyat belirlemesinin, kendi ortasında bulunduğu şartlara nazaran kıymetlendirilmesi gerektiğini söyleyen Çakmut, yeni yaptırımların özgür piyasa iktisadına müdahale olarak değerlendirilip değerlendirilmeyeceğine güzel bakılması gerektiğini kaydetti. Tahlilin iktisadın kendi dinamikleri ortasında bulunması gerektiğine değinen Çakmut, “Sorun cezaları artırarak çözülemez, asıl sorun eğitim sorunudur” dedi.
İçinde bulunulan ekonomik şartlarda, satıcı ve alıcı içindeki istikrarın bir taraf aleyhine bozulmaması gerektiğini söz eden Çakmut, “Toplum dinamikleri de uygun tahlil edilmeli. Nasıl satıcıların ziyan etmesi istenmiyorsa, tüketicilerin de uygun şartlarda mal ve hizmetlere erişimi sağlanmalı” sözlerini kullandı.
Ödül ve ceza sistemi yerinde kullanılmalı
Normlar içindeki dengeyi kusur ve ceza bakımından korumak gerektiğini söyleyen Çakmut, “Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun uyarınca öngörülen yaptırımlar, suça değil, kabahate veriliyor. Burada öngörülen idari para cezası birtakım şirketler için hiç manası olmayabilir, kimileri açısından ise piyasadan kopmaya sebep olabilir” dedi. Bu noktada cezanın adaletli olması gerektiğinin altını çizen Çakmut, “Eğer ceza uygulanacak şahısların piyasadan kopup gitmesine sebep olacaksa, bunun iktisada diğer yansımaları olur” formunda konuştu. Fazla düşünmeden yapılacak değişikliğin daha sonradan öteki sıkıntılar çıkarabileceğini lisana getiren Çakmut, “Yaramaz çocuğa daima ceza verirseniz bir süre daha sonra yüzgöz olursunuz, gülüp geçmeye başlar. Ödül ve ceza sistemi yerinde ve vaktinde kullanılmalıdır” diye konuştu.
Torba kanun geliyor
AK Parti kaynaklarından edinilen bilgilere göre, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın talimatı doğrultusunda, stokçuluğa yönelik para cezalarını artıran kanun değişikliği teklifi bugün yahut yarın TBMM’ye sunulacak. Düzenlemenin, yalnızca stokçulukla ilgili kararları içeren 4 unsurluk bir yasa olarak gelebileceği belirtiliyor. Diğer bir alternatif ise güç ile ilgili teknik düzenlemeleri içeren kısa bir torba kanun teklifinin içine eklenmesi olarak gösteriliyor.
patronlardunyasi.com