Döviz kurlarındaki istikrar, son birkaç günde bozuldu.
20 Aralık 2021 tarihinde 18,36’yı gördükten daha sonra Merkez Bankası’nın (TCMB) rezerv satışları ve kur muhafazalı mevduat (KKM) başta olmak üzere bir dizi süreksiz tedbirle baskılanan dolar kuru, bir defa daha istikametini üst çevirdi. Yaklaşık iki aydır 14,50-15,00 aralığında seyreden dolar kuru, dün 15’i aşarken, bugün kurda 15,25 düzeyi görüldü. Euro kuru da bugün 16,14’ü gördü.
Ekonomistler, TCMB’nin son dört ayda yaklaşık 30 milyar dolarlık örtülü rezerv satışıyla döviz kurlarını muhakkak bir düzeyde tutmaya çalıştığını belirtiyor lakin mevcut düşük faiz, yüksek enflasyon, yüksek cari açık ve düşük rezerv düzeyiyle kurları tutmanın giderek daha güç hale geldiği ikazında bulunuyordu.
Uzmanlar, döviz kurlarındaki artışın niçinlerini ve bundan daha sonra yaşanabilecekleri sozcu.com.tr’ye anlattı.
‘FİNANSAL İSTİKRAR YAVAŞ YAVAŞ ÇATIRDIYOR’
Ekonomist Murat Kubilay, “Cari fazla ve sermaye girişi üzerine kurgulanan ve kur muhafazalı mevduat ile örtülü rezerv satışlarına dayanan finansal istikrar yavaş yavaş çatırdıyor” dedi.
Ukrayna savaşının patlak vermesiyle yeniden güzelce bozulan cari açığın finansmanının KKM yardımıyla bozulan dövizlerle karşılanmaya çalışıldığını ve global güç fiyatlarındaki sert artıştan dolayı iktisat idaresinin 14 düzeyi yerine 15 TL düzeyini yeni savunma çizgisi belirlediğini hatırlatan Kubilay, kurda baskıyı artıran faktörleri şu biçimde sıraladı:
“Körfez ülkeleri üzere alternatif rotalardan beklenen sermaye girişinin olmaması, KKM’ye dövizden dönüşle girişlerin durması ve güç fiyatlarındaki yüksek seyir niçiniyle oluşan döviz talebi; ABD Merkez Bankası (Fed) başta olmak üzere global ölçekte ehemmiyet haiz eden merkez bankalarının nakdî sıkılaşma kararları ile baskıyı artırdı.”
YENİ DÖVİZ ŞOKU UYARISI
Doların dünya çapında son birkaç hafta ortasında yüzde 5-7 içinde paha kazanmasının döviz kurundaki savunma sınırının kırılmasının tetikleyici sebebi olduğuna işaret eden Kubilay, “Kısa vadede döviz kurunda üst istikamet sürecek, lakin geçtiğimiz yılın kasım ve aralık aylarındaki ölçüsüz bir patlama için çabucak hemen kâfi gerilim birikimi yok. Ancak 2022 yılının ikinci yarısından itibaren yeni bir şok için önkoşullar sağlanmış olacak” ikazında bulundu.
Şayet iktisat idaresi daha olağan siyasetlere geçmezse, daha evvel yaşanmış senaryoların daha şiddetli yaşanabileceğine işaret eden Kubilay, “Bu esnada sermaye serbestisini kısıtlayan ancak katı sermaye denetimi olmayan tedbirler artıyor. Bu kısa vadede döviz talebini öteliyor ama oluşturduğu güvensizlikle uzun vadeli istikrara hasar veriyor” değerlendirmesinde bulundu.
‘İHRACAT DERTLERİYLE MÜSAADE VERİLDİ’
“Reel kur kıymetlendiği ve dış ticarette avantaj azaldığı için TCMB kur artışına müsaade mi veriyor? Ya da rezerv kaybı, cari açık ve dolar endeksindeki pahalanma niçiniyle kuru eski düzeyde tutmak daha güç hale mi geldi” sorularına karşılık veren Sardis Research Danışmanlık’tan stratejist Cihan Kırıkoğlu, “Bunların hepsi belirli ölçülerde etkili” dedi ve şu değerlendirmede bulundu:
“Üretici enflasyonundaki artış kur yükselişinin fazlaca üzerinde, bu durum ihracatçının rekabetçiliğini azaltıyor. Üstüne bir de global para üniteleri dolara karşı bedel kaybettikçe, TL’nin bakılırsaceli rekabetçiliği daha da azalıyor. Bunun için kurların yükselmesini arzulayan bir kesim var aslına bakarsanız.”
“Kurlara rezervler ile müdahale edildiğini biliyoruz, orada çabucak hemen hududa dayanılmadı, lakin orta vadeli görünümün riskli olduğu belli” diyen Kırıkoğlu, “Yazın düşük güç faturası ve turist girişleri ile kısa periyodik rahatlama sağlansa da kışa gerçek bir daha geçen sene gündeme gelen hususları konuşmaya başlayacağız. Ben şimdilik ihracat dertleriyle denetimli gevşemeye müsaade verildiğini düşünüyorum.” değerlendirmesinde bulundu.
‘İKİ FAKTÖR VAR’
East Capital kıdemli danışmanı Emre Akçakmak, kur artışında iki ana faktöre işaret etti.
“Birincisi, Fed’in şahinleşen duruşu ve buna bağlı olarak artan Amerikan tahvil faizlerinin gelişmekte olan piyasa kurlarına yaptığı baskı. Bu durum riskten kaçış çerçevesinde Türkiye, Şili, Kolombiya üzere kırılgan ekonomileri etkilediği üzere resesyon beklentileri ile emtia ihracatçısı, mesela Brezilya ve Güney Afrika kurlarını da zayıflatıyor” diyen Akçakmak, ikinci faktörü şu sözlerle anlattı:
“Türkiye’ye has gelişmeler olarak yüksek enflasyon ile süratle kaybedilen rekabet gücü ve dış ticaret açığındaki önlenemez yükseliş. Kısa vadede tesirleri yumuşatmak ismine kâfi rezerviniz de yoksa üniversal iktisat lisanında mevcut dinamiklerin sonucu kurda zayıflıktır ve şu anda bunu yaşadığımızı söyleyebiliriz.”
Akçakmak, önümüzdeki devirde ise artış suratı yavaşlayan KKM geçişi, enflasyonu artık geriden takip etmeye başlayan maaş artışları, savaş sebebi ile zayıf olması beklenen turizm dönemi ve artan kurun KKM ile yaratacağı ek maliyet ve geçişkenlik ile enflasyonda yaratması beklenen üst baskının, öne çıkan risk faktörleri olacağına işaret etti.
Sözcü /Emre Deveci
20 Aralık 2021 tarihinde 18,36’yı gördükten daha sonra Merkez Bankası’nın (TCMB) rezerv satışları ve kur muhafazalı mevduat (KKM) başta olmak üzere bir dizi süreksiz tedbirle baskılanan dolar kuru, bir defa daha istikametini üst çevirdi. Yaklaşık iki aydır 14,50-15,00 aralığında seyreden dolar kuru, dün 15’i aşarken, bugün kurda 15,25 düzeyi görüldü. Euro kuru da bugün 16,14’ü gördü.
Ekonomistler, TCMB’nin son dört ayda yaklaşık 30 milyar dolarlık örtülü rezerv satışıyla döviz kurlarını muhakkak bir düzeyde tutmaya çalıştığını belirtiyor lakin mevcut düşük faiz, yüksek enflasyon, yüksek cari açık ve düşük rezerv düzeyiyle kurları tutmanın giderek daha güç hale geldiği ikazında bulunuyordu.
Uzmanlar, döviz kurlarındaki artışın niçinlerini ve bundan daha sonra yaşanabilecekleri sozcu.com.tr’ye anlattı.
‘FİNANSAL İSTİKRAR YAVAŞ YAVAŞ ÇATIRDIYOR’
Ekonomist Murat Kubilay, “Cari fazla ve sermaye girişi üzerine kurgulanan ve kur muhafazalı mevduat ile örtülü rezerv satışlarına dayanan finansal istikrar yavaş yavaş çatırdıyor” dedi.
Ukrayna savaşının patlak vermesiyle yeniden güzelce bozulan cari açığın finansmanının KKM yardımıyla bozulan dövizlerle karşılanmaya çalışıldığını ve global güç fiyatlarındaki sert artıştan dolayı iktisat idaresinin 14 düzeyi yerine 15 TL düzeyini yeni savunma çizgisi belirlediğini hatırlatan Kubilay, kurda baskıyı artıran faktörleri şu biçimde sıraladı:
“Körfez ülkeleri üzere alternatif rotalardan beklenen sermaye girişinin olmaması, KKM’ye dövizden dönüşle girişlerin durması ve güç fiyatlarındaki yüksek seyir niçiniyle oluşan döviz talebi; ABD Merkez Bankası (Fed) başta olmak üzere global ölçekte ehemmiyet haiz eden merkez bankalarının nakdî sıkılaşma kararları ile baskıyı artırdı.”
YENİ DÖVİZ ŞOKU UYARISI
Doların dünya çapında son birkaç hafta ortasında yüzde 5-7 içinde paha kazanmasının döviz kurundaki savunma sınırının kırılmasının tetikleyici sebebi olduğuna işaret eden Kubilay, “Kısa vadede döviz kurunda üst istikamet sürecek, lakin geçtiğimiz yılın kasım ve aralık aylarındaki ölçüsüz bir patlama için çabucak hemen kâfi gerilim birikimi yok. Ancak 2022 yılının ikinci yarısından itibaren yeni bir şok için önkoşullar sağlanmış olacak” ikazında bulundu.
Şayet iktisat idaresi daha olağan siyasetlere geçmezse, daha evvel yaşanmış senaryoların daha şiddetli yaşanabileceğine işaret eden Kubilay, “Bu esnada sermaye serbestisini kısıtlayan ancak katı sermaye denetimi olmayan tedbirler artıyor. Bu kısa vadede döviz talebini öteliyor ama oluşturduğu güvensizlikle uzun vadeli istikrara hasar veriyor” değerlendirmesinde bulundu.
‘İHRACAT DERTLERİYLE MÜSAADE VERİLDİ’
“Reel kur kıymetlendiği ve dış ticarette avantaj azaldığı için TCMB kur artışına müsaade mi veriyor? Ya da rezerv kaybı, cari açık ve dolar endeksindeki pahalanma niçiniyle kuru eski düzeyde tutmak daha güç hale mi geldi” sorularına karşılık veren Sardis Research Danışmanlık’tan stratejist Cihan Kırıkoğlu, “Bunların hepsi belirli ölçülerde etkili” dedi ve şu değerlendirmede bulundu:
“Üretici enflasyonundaki artış kur yükselişinin fazlaca üzerinde, bu durum ihracatçının rekabetçiliğini azaltıyor. Üstüne bir de global para üniteleri dolara karşı bedel kaybettikçe, TL’nin bakılırsaceli rekabetçiliği daha da azalıyor. Bunun için kurların yükselmesini arzulayan bir kesim var aslına bakarsanız.”
“Kurlara rezervler ile müdahale edildiğini biliyoruz, orada çabucak hemen hududa dayanılmadı, lakin orta vadeli görünümün riskli olduğu belli” diyen Kırıkoğlu, “Yazın düşük güç faturası ve turist girişleri ile kısa periyodik rahatlama sağlansa da kışa gerçek bir daha geçen sene gündeme gelen hususları konuşmaya başlayacağız. Ben şimdilik ihracat dertleriyle denetimli gevşemeye müsaade verildiğini düşünüyorum.” değerlendirmesinde bulundu.
‘İKİ FAKTÖR VAR’
East Capital kıdemli danışmanı Emre Akçakmak, kur artışında iki ana faktöre işaret etti.
“Birincisi, Fed’in şahinleşen duruşu ve buna bağlı olarak artan Amerikan tahvil faizlerinin gelişmekte olan piyasa kurlarına yaptığı baskı. Bu durum riskten kaçış çerçevesinde Türkiye, Şili, Kolombiya üzere kırılgan ekonomileri etkilediği üzere resesyon beklentileri ile emtia ihracatçısı, mesela Brezilya ve Güney Afrika kurlarını da zayıflatıyor” diyen Akçakmak, ikinci faktörü şu sözlerle anlattı:
“Türkiye’ye has gelişmeler olarak yüksek enflasyon ile süratle kaybedilen rekabet gücü ve dış ticaret açığındaki önlenemez yükseliş. Kısa vadede tesirleri yumuşatmak ismine kâfi rezerviniz de yoksa üniversal iktisat lisanında mevcut dinamiklerin sonucu kurda zayıflıktır ve şu anda bunu yaşadığımızı söyleyebiliriz.”
Akçakmak, önümüzdeki devirde ise artış suratı yavaşlayan KKM geçişi, enflasyonu artık geriden takip etmeye başlayan maaş artışları, savaş sebebi ile zayıf olması beklenen turizm dönemi ve artan kurun KKM ile yaratacağı ek maliyet ve geçişkenlik ile enflasyonda yaratması beklenen üst baskının, öne çıkan risk faktörleri olacağına işaret etti.
Sözcü /Emre Deveci