Kasım ayında tüketici fiyat endeksi (TÜFE) piyasa beklentilerinin (yüzde 2.88) çok üzerinde yüzde 3.51 oranında artarken bundan evvelki ay yüzde 19.89 olan yıllık enflasyon yüzde 21.31’e yükseldi. Kasım enflasyonu 2018 yılı Eylül’ünden bu yana görülen en yüksek aylık artış olduğu üzere 2003‘ten bu yana tüm Kasım aylarının da en yüksek kıymeti oldu. Son enflasyon raporunda TCMB, 2021 yılı enflasyon varsayımını yüzde 14.1’den yüzde 18.4’e yükseltmişti.
Bilindiği üzere Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) deklare ettiğı enflasyon ve işsizlik üzere bilgilerin, gerçeği yansıtmadığı eleştirisi uzun vakittir yapılmaktadır.
Bir küme akademisyen tarafınca Türkiye’deki enflasyonun saatlik, günlük ve aylık olarak açıklanması hedefiyle kurulan Enflasyon Araştırma Kümesi (ENAG), geçtiğimiz yılın Eylül ayından bu yana günlük fiyat değişimlerini takip ederek aylık olarak Tüketici Fiyat Endeksi açıklamaktadır.
Kasım’da ENAGrup Fiyat Endeksi (E-TÜFE) TÜİK’in deklare ettiğı yüzde 3.51’lik aylık enflasyonun 640 baz puan üzerinde yüzde 9.91 oranında artış olduğunu ortaya koymaktadır. E-TÜFE’deki 12 aylık artış oranı ise yüzde 58.65 oldu.
Ocak-Kasım 2021 periyodunda ise enflasyon TÜİK verisine göre yüzde 19.82, ENAG’a nazaran yüzde 57.58 olarak gerçekleşmiştir.
Bir öteki tabirle geçtiğimiz 11 ayda ortalamada E-TÜFE’deki artış TÜFE’nin 2.9 katıdır.
Ana harcama kümeleri prestijiyle Kasım ayında artışın yüksek olduğu kümeler sırasıyla yüzde 5.95 ile güç ve yüzde 3.92 ile besin, yüzde 3.67 ile temel mal kümesi ve yüzde 1.88 ile hizmet kümesi olmuştur.
TÜİK alt kümeleri gösterge olarak alındığında ise E-TÜFE’de en yüksek artışlar sırasıyla yüzde 21.1 ile cümbüş ve kültür, yüzde 17.0 ile sıhhat ve yüzde 16.41 ile giysi ve ayakkabı kümesinde oldu.
Aylık enflasyona en çok katkı 1.05 yüzde puan ile besin ve alkolsüz içecekler kümesinden gelirken onu 0.95 yüzde puan ile ulaştırma ve 0.49 yüzde puan ile konut kümesi izledi.
Besin meblağları aylık bazda yüzde 3.92 oranında artarken bu kümede yıllık enflasyon bazın da tesiriyle yüzde 27.4’ten yüzde 27.1’e geriledi. Son enflasyon raporunda 2021 yılı için besin enflasyonu yüzde 15.0’ten yüzde 23.4’e revize edilmişti.
İşlenmemiş besin fiyatları aylıkta yüzde 2.93 oranında artış kaydetmiş olsa da yıllıkta baz tesiriyle yüzde 29.2’den yüzde 25.2’ye geriledi. İşlenmiş besin fiyatları ise aylıkta yüzde 4.83 oranında artarken yıllıkta yüzde 25.7’den yüzde 28.9’a yükseldi.
Çekirdek enflasyon göstergelerinden işlenmemiş besin eserleri, güç, alkollü içkiler ve tütün ile altını hariç tutan TÜFE-B endeksi aylıkta yüzde 3.22 oranında artarken bu kümede enflasyon yıllıkta yüzde 19.7’ye yükseldi.
TCMB’nin manşet enflasyon yerine takip etmeye başladığını duyurduğu besin ve alkolsüz içecekler, alkollü içkiler ile tütün eserleri ve altını hariç tutan çekirdek enflasyon göstergesi (TÜFE-C) ise aylık bazda yüzde 2.81 oranında artarak yıllıkta yüzde 16.8’den yüzde 17.6.’ya yükseldi.
Güç fiyatları Kasım ayında yüzde 5.95 artarken yıllık enflasyon yüzde 25.8’den yüzde 32.1’e yükseldi. Temel mal fiyatları aylıkta yüzde 3.67 oranında artsa da yıllıkta yüzde 18.4 ile yatay seyretti. Güçlü mal kümesi meblağları aylıkta yüzde 4.06 oranında, giysi ve ayakkabı kümesinde fiyatlar yüzde 1.65 oranında arttı.
Hizmetler kümesinde ise aylık artış yüzde 1.88 olurken, yıllık enflasyon yüzde 15.4’ten yüzde 16.9’a yükseldi.
Kasım’da endekste kapsanan 415 husustan, 34 unsurun ortalama fiyatında düşüş gerçekleşirken, 36 unsurun ortalama fiyatında değişim olmadı. 345 unsurun ortalama fiyatında ise artış gerçekleşti. Fiyatı artan ve azalan eserler farkının toplam eser sayısına oranı üzerinden hesapladığımız Enflasyon Yayılım Endeksi ise yükselişini sürdürüyor.
Yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) 2018 yılı Eylül’ünde görülen aylık yüzde 10.88 oranındaki enflasydaha sonrasında en yüksek ikinci yükselişini kaydederek Kasım ayında yüzde 9.99 oranında arttı. bu biçimdece bundan evvelki ay yüzde 46.3 olan yıllık enflasyon yüzde 54.6 ile tarihi tepesine yükselmiş oldu.
TÜFE ile Yİ-ÜFE içindeki makas da 33.3 yüzde puan ile yeni bir tarihi farka çıktı.
Üretim için ana girdi olan orta malı fiyat değişimi yıllıkta Kasım’da yüzde 53.2’den yüzde 63.1’e yükseldi. En dikkat cazibeli artış ise güç kümesinde gerçekleşti. bundan evvelki ay yüzde 72.6 olan yıllık enflasyon yüzde 90.3 ile tarihi düzeye yükseldi.
Gerçekleşmeler üretici üstündeki maliyet baskısının artmaya devam ettiğini ortaya koyarken, bu kanal üzerinden önümüzdeki aylarda ÜFE’ye gelecek dolaylı tesirin de süreceğini göstermektedir.
Dr Ali Orhan Yalçınkaya
Güldem Atabay: Türkiye’nin iktisat siyasetsizliği
Işık Ökte: Kıymetli TCMB yöneticilerine davet
Enflasyon değerlendirmesi; ‘Piyasalarda Gözler 16 Aralık’a Çevrildi…’
Bilindiği üzere Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) deklare ettiğı enflasyon ve işsizlik üzere bilgilerin, gerçeği yansıtmadığı eleştirisi uzun vakittir yapılmaktadır.
Bir küme akademisyen tarafınca Türkiye’deki enflasyonun saatlik, günlük ve aylık olarak açıklanması hedefiyle kurulan Enflasyon Araştırma Kümesi (ENAG), geçtiğimiz yılın Eylül ayından bu yana günlük fiyat değişimlerini takip ederek aylık olarak Tüketici Fiyat Endeksi açıklamaktadır.
Kasım’da ENAGrup Fiyat Endeksi (E-TÜFE) TÜİK’in deklare ettiğı yüzde 3.51’lik aylık enflasyonun 640 baz puan üzerinde yüzde 9.91 oranında artış olduğunu ortaya koymaktadır. E-TÜFE’deki 12 aylık artış oranı ise yüzde 58.65 oldu.
Ocak-Kasım 2021 periyodunda ise enflasyon TÜİK verisine göre yüzde 19.82, ENAG’a nazaran yüzde 57.58 olarak gerçekleşmiştir.
Bir öteki tabirle geçtiğimiz 11 ayda ortalamada E-TÜFE’deki artış TÜFE’nin 2.9 katıdır.
Ana harcama kümeleri prestijiyle Kasım ayında artışın yüksek olduğu kümeler sırasıyla yüzde 5.95 ile güç ve yüzde 3.92 ile besin, yüzde 3.67 ile temel mal kümesi ve yüzde 1.88 ile hizmet kümesi olmuştur.
TÜİK alt kümeleri gösterge olarak alındığında ise E-TÜFE’de en yüksek artışlar sırasıyla yüzde 21.1 ile cümbüş ve kültür, yüzde 17.0 ile sıhhat ve yüzde 16.41 ile giysi ve ayakkabı kümesinde oldu.
Aylık enflasyona en çok katkı 1.05 yüzde puan ile besin ve alkolsüz içecekler kümesinden gelirken onu 0.95 yüzde puan ile ulaştırma ve 0.49 yüzde puan ile konut kümesi izledi.
Besin meblağları aylık bazda yüzde 3.92 oranında artarken bu kümede yıllık enflasyon bazın da tesiriyle yüzde 27.4’ten yüzde 27.1’e geriledi. Son enflasyon raporunda 2021 yılı için besin enflasyonu yüzde 15.0’ten yüzde 23.4’e revize edilmişti.
İşlenmemiş besin fiyatları aylıkta yüzde 2.93 oranında artış kaydetmiş olsa da yıllıkta baz tesiriyle yüzde 29.2’den yüzde 25.2’ye geriledi. İşlenmiş besin fiyatları ise aylıkta yüzde 4.83 oranında artarken yıllıkta yüzde 25.7’den yüzde 28.9’a yükseldi.
Çekirdek enflasyon göstergelerinden işlenmemiş besin eserleri, güç, alkollü içkiler ve tütün ile altını hariç tutan TÜFE-B endeksi aylıkta yüzde 3.22 oranında artarken bu kümede enflasyon yıllıkta yüzde 19.7’ye yükseldi.
TCMB’nin manşet enflasyon yerine takip etmeye başladığını duyurduğu besin ve alkolsüz içecekler, alkollü içkiler ile tütün eserleri ve altını hariç tutan çekirdek enflasyon göstergesi (TÜFE-C) ise aylık bazda yüzde 2.81 oranında artarak yıllıkta yüzde 16.8’den yüzde 17.6.’ya yükseldi.
Güç fiyatları Kasım ayında yüzde 5.95 artarken yıllık enflasyon yüzde 25.8’den yüzde 32.1’e yükseldi. Temel mal fiyatları aylıkta yüzde 3.67 oranında artsa da yıllıkta yüzde 18.4 ile yatay seyretti. Güçlü mal kümesi meblağları aylıkta yüzde 4.06 oranında, giysi ve ayakkabı kümesinde fiyatlar yüzde 1.65 oranında arttı.
Hizmetler kümesinde ise aylık artış yüzde 1.88 olurken, yıllık enflasyon yüzde 15.4’ten yüzde 16.9’a yükseldi.
Kasım’da endekste kapsanan 415 husustan, 34 unsurun ortalama fiyatında düşüş gerçekleşirken, 36 unsurun ortalama fiyatında değişim olmadı. 345 unsurun ortalama fiyatında ise artış gerçekleşti. Fiyatı artan ve azalan eserler farkının toplam eser sayısına oranı üzerinden hesapladığımız Enflasyon Yayılım Endeksi ise yükselişini sürdürüyor.
Yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) 2018 yılı Eylül’ünde görülen aylık yüzde 10.88 oranındaki enflasydaha sonrasında en yüksek ikinci yükselişini kaydederek Kasım ayında yüzde 9.99 oranında arttı. bu biçimdece bundan evvelki ay yüzde 46.3 olan yıllık enflasyon yüzde 54.6 ile tarihi tepesine yükselmiş oldu.
TÜFE ile Yİ-ÜFE içindeki makas da 33.3 yüzde puan ile yeni bir tarihi farka çıktı.
Üretim için ana girdi olan orta malı fiyat değişimi yıllıkta Kasım’da yüzde 53.2’den yüzde 63.1’e yükseldi. En dikkat cazibeli artış ise güç kümesinde gerçekleşti. bundan evvelki ay yüzde 72.6 olan yıllık enflasyon yüzde 90.3 ile tarihi düzeye yükseldi.
Gerçekleşmeler üretici üstündeki maliyet baskısının artmaya devam ettiğini ortaya koyarken, bu kanal üzerinden önümüzdeki aylarda ÜFE’ye gelecek dolaylı tesirin de süreceğini göstermektedir.
Dr Ali Orhan Yalçınkaya
Güldem Atabay: Türkiye’nin iktisat siyasetsizliği
Işık Ökte: Kıymetli TCMB yöneticilerine davet
Enflasyon değerlendirmesi; ‘Piyasalarda Gözler 16 Aralık’a Çevrildi…’