Döviz kuruna endeksli araba meblağları, 1 ayda yüzde 50’den çok arttı. Kimi modellerde fiyat artışı yüzde 100’ü buldu. Türkiye’de 300 bin TL’nin altında tek bir araba modeli kaldı.
Talepteki azalmaya bağlı olarak bu yıl 2020 sayılarını yakalama umudunu yitiren bölüm, 2022’de ise daha büyük bir kayıptan tasa ediyor.
Yarattığı istihdam ve vergi geliriyle Türkiye iktisadının lokomotif bölümlerinden olan otomotivde, kur artışı kaynaklı kriz büyüyor. Döviz kuruna endeksli araba meblağlarına her hafta yeni bir artırım gelmeye başladı. Araba fiyatlarında son bir aydaki artış, geçen hafta yapılan artırımlarla bir arada yüzde 50’yi geçti.
Dünya’dan Aysel Yücel’in haberine bakılırsa vergi dilimi değişen birtakım modellerde ise tıpkı periyottaki fiyat artışı yüzde 100’ü aştı. Fiyat artışlarının talepte değerli oranda azalmaya niye olacağı, bir müddetdir devam eden çip krizinin de tesiriyle pazarda daralmanın hızlanacağı öngörülüyor.
Fakat asıl büyük kaybın gelecek yıl yaşanmasından tasa duyuluyor. Bölüm yetkilileri, en acil muhtaçlıklarının öngörülebilirlik ve matrah düzenlemesi olduğunu belirtirken, gerekli tedbirler alınmadığı takdirde otomotivdeki kaybın, satış daha sonrası ve sigorta üzere paydaş bölümlerde de istihdam ve ekonomik kayba niye olacağı ikazını yapıyor.
%50 ÖTV diliminde tek bir model kaldı
Ağustos 2021’de ÖTV matrahlarında düzenleme yapılmış, bu sayede yüzde 80’den yüzde 50 ÖTV baremine giren 50’den çok araba modelinin fiyatı yüzde 16’ya yakın düşmüştü.
Lakin çip krizi niçiniyle tüketici yaklaşık 60 bin TL olan bu vergi avantajından yararlanamadan, kurdaki süratli yükselişe paralel yüzde 50 ÖTV bareminde kalan model sayısı süratle düşmeye başladı. 300 bin TL’nin altındaki arabaları kapsayan bu ÖTV diliminde aralık başında 20’nin altına düşen model sayısı, geçen hafta prestijiyle 1’e indi. ÖTV matrah düzenlemesinin tüketici açısından neredeyse hiç bir avantajı kalmadı.
Zira ağustos ayında Euro kuru 10 TL civarındayken geçen hafta 19 TL’ye dayandı. Hyundai, Toyota, Renault, Dacia, Kia üzere markaların kısa mühlet öncesine kadar yüzde 50 ÖTV dilimine giren Clio, Duster, i10, i20, Picanto, Coralla üzere ucuz modellerine gelen kur artırımlarıyla bu araçlar da bir daha yüzde 80 vergi dilimine çıktı. bu biçimdece 300 bin TL’nin altındaki tek araba modeli Fiat Egea Sedan’ın manuel vitesli baz versiyonları kaldı. Kısa müddette bu modelin de vergi avantajını kaybederek, 300 bin TL’yi açabileceği öngörülüyor.
Son devirde yapılan fiyat değişimlerine birkaç örnek vermek gerekirse; kasım başında 202 bin TL olan manuel vitesli baz versiyon Cilo’nun (1.0 TCe ECO) liste fiyatı, 19 aralık prestijiyle 404 bin TL’ye ulaştı. Vergi dilimi değiştiği için yalnızca 1 günde aracın fiyatı 100 binden çok arttı.
3 Kasım’da 194 bin TL olan Renault Taliant’ın dünkü liste fiyatı 399 bin TL’ydi. Kia Rio’nun manuel vitesli baz versiyonun 3 Kasım’da 191.900 TL olan fiyatı, 19 Aralık’ta 331 bin TL’ye yükseldi.
Hyundai’nin İzmit’te ürettiği i10’nun fiyatı da tıpkı devirde yüzde 70’ten çok artarak 300 bin TL’yi geçti.
Lakin web sitesinde liste fiyatları güncellendiği için net artırım oranın bugün (pazartesi) belirli olması bekleniyor. Başka yandan, daha üst segmentte yani yüzde 80’lik diliminde olan, birkaç yıl öncesine kadar Türkiye’nin en çok satan modellerinden olan C-SUV segmentindeki Peugeot 3008’in de fiyatı bu vakitte yüzde 55 artarak 753 bin TL’ye çıktı.
Matrahta güncelleme aciliyet kazandı
Kesim temsilcileri, matrah düzenlemesinin yapıldığı 12 Ağustos’tan bu yana döviz kurdaki yüzde 80’ini artışa dikkat çekerek, matrahta yeni bir güncelleme yapılmasının aciliyetine vurgu yapıyor. Şanlı Auto Skoda Türkiye Genel Müdürü Zafer Başar, “Matrah düzeltmesi bölüm için öncelikli olarak gerekli olduğunu düşündüğümüz konulardan biri. Kelam konusu düzenlemelerin hayata geçirilmesi muhakkak bir fiyat güzelleşmesine imkan verecek olsa da tıpkı vakitte geçtiğimiz yıla nazaran yüksek bir fiyat artışı gerçeği ile karşılaşacağımız kararı ortaya çıkıyor” dedi.
Başar, fiyat artışlarının 2022’nin birinci yarısında da satış temposuna olumsuz yansıyacağı görüşünde. Başar, “Çip krizinin hala tesirlerini 2022 yılının birinci yarısında da tesirli olacağı da göz önüne alındığında yılın birinci yarısının 2021’e göre daha düşük bir tempoda ilerleyeceğini ikinci yarısında bilhassa son çeyrekte tedarik ve fiyat şartlarının daha olgunlaşmasıyla birlikte toparlanma eğilim göstereceğiniz öngörüyoruz. Bu durumda 500 bin adetlik bir toplam binek pazar kararı ile karşı karşıya kalabiliriz” diye konuştu.
Otomotiv Distribütörleri Derneği (ODD) Genel Koordinatörü Hayri Erce de tüketicinin matrah avantajının kalmadığını lisana getirerek, “Her vergi diliminde insanlara alternatif içinde seçme bahtı verilmeli. Belli bir ÖTV dilimine yalnızca birkaç model olması tüketici açısından yanlışsız değil. Beşerler rekabet içerisinde gönlüne nazaran bir araç alabilmeli” dedi.
“Tüm ekosistemde istihdam kaybı olabilir”
Öte yandan Hayri Erce, matrahtan daha kıymetli bir mevzunun öngörülebilirlik olduğunun altını çizerek, şunları kaydetti: “Mesele ÖTV matrahlarını da geçti. Beşerler önünü goremiyor. Öngörülebilirlik büsbütün kayboldu. Kurların artması ile arabaya erişim fazlaca sıkıntı bir hal aldı. Öncelikle iktisatta öngörülebilirliğin sağlanması gerekiyor. Pazarda hayli önemli bir daralma yaşayabiliriz. 2018’de bunu gördük. bir daha bu biçimde bir kriz hayatıştık ve 1 milyon satış adetlerinden 2019’da 479 binli adetlere kadar geriledik.
Şayet bu öngörülebilirlik yakalanmazsa ve gerekli tedbirler alınmazsa pazarda önemli bir daralma kaçınılmaz olacak. Bundan toplumun bütün kesitleri ziyan bakılırsacek. ÖTV gelirlerine kamu maliyesinin gereksinimi ortada. Önümüzdeki yıl daha da fazla olacak. Bu niçinle hem tüketici açısından hem bölümdeki paydaşlar açısından kahır olacak. Zira pazardaki daralma yalnızca araç satıcılarını etkilemiyor. Satış daha sonrası bölümünü, kredi veren kurumları, sigorta firmalarını etkiliyor. ötürüsıyla bütün ekosistem bundan ziyan görüyor. İstihdam ve iş kayıpları başlar.”
Dal temsilcileri, gerekli tedbirler alındığı takdirde ise biriken talebe bağlı olarak, pazarda işlerin bir daha yoluna girebileceğinin sinyallerini veriyor. Lakin bu hususta umutlar giderek azalıyor.
Aralıkta kayıp %30’u aşacak, pazar 2020’nin altında kalacak
Yıla süratli başlayan ve 1 milyon adetlik satış sinyalleri veren araba ve yavaşça ticari araç pazarı, çip darboğazı niçiniyle ikinci çeyrekten itibaren düşüşe geçmişti. Bu yılın birinci 11 ayında araba ve yavaşça ticari araç pazarı geçen yılın birebir periyoduna oranla yüzde bir artışla yaklaşık 675 bin adet olarak gerçekleşti. Dal temsilcileri birkaç hafta öncesine kadar aralık ayında yapılacak satışlarla 2021 sonunda pandeminin damga vurduğu 2020’nin üzerine çıkmayı hedefl iyordu. Lakin geçen hafta prestijiyle bu mevzuda umut neredeyse hiç kalmadı. Zira çip krizinin yanı sıra talepte düşüş olması bekleniyor. Renault Mais Genel Müdürü Berk Çağdaş, aralık ayında araba ve yavaşça ticari araç satışlarının toplam pazarda 60-70 bin adet içinde olmasını beklediklerini söylemiş oldu. Genel olarak kesimde beklenti de bu tarafta. Aralık 2020’de pazarda 104 bin adetlik satış olmuştu. 2020 yılında 772 bin adetlik araba ve yavaşça ticari araç satışı gerçekleşmişti. ötürüsıyla geçen yılı geçmek için 100 bin adete yakın satış yapılması gerekiyor, lakin o da bu şartlarda imkansız görünüyor.
Talepteki azalmaya bağlı olarak bu yıl 2020 sayılarını yakalama umudunu yitiren bölüm, 2022’de ise daha büyük bir kayıptan tasa ediyor.
Yarattığı istihdam ve vergi geliriyle Türkiye iktisadının lokomotif bölümlerinden olan otomotivde, kur artışı kaynaklı kriz büyüyor. Döviz kuruna endeksli araba meblağlarına her hafta yeni bir artırım gelmeye başladı. Araba fiyatlarında son bir aydaki artış, geçen hafta yapılan artırımlarla bir arada yüzde 50’yi geçti.
Dünya’dan Aysel Yücel’in haberine bakılırsa vergi dilimi değişen birtakım modellerde ise tıpkı periyottaki fiyat artışı yüzde 100’ü aştı. Fiyat artışlarının talepte değerli oranda azalmaya niye olacağı, bir müddetdir devam eden çip krizinin de tesiriyle pazarda daralmanın hızlanacağı öngörülüyor.
Fakat asıl büyük kaybın gelecek yıl yaşanmasından tasa duyuluyor. Bölüm yetkilileri, en acil muhtaçlıklarının öngörülebilirlik ve matrah düzenlemesi olduğunu belirtirken, gerekli tedbirler alınmadığı takdirde otomotivdeki kaybın, satış daha sonrası ve sigorta üzere paydaş bölümlerde de istihdam ve ekonomik kayba niye olacağı ikazını yapıyor.
%50 ÖTV diliminde tek bir model kaldı
Ağustos 2021’de ÖTV matrahlarında düzenleme yapılmış, bu sayede yüzde 80’den yüzde 50 ÖTV baremine giren 50’den çok araba modelinin fiyatı yüzde 16’ya yakın düşmüştü.
Lakin çip krizi niçiniyle tüketici yaklaşık 60 bin TL olan bu vergi avantajından yararlanamadan, kurdaki süratli yükselişe paralel yüzde 50 ÖTV bareminde kalan model sayısı süratle düşmeye başladı. 300 bin TL’nin altındaki arabaları kapsayan bu ÖTV diliminde aralık başında 20’nin altına düşen model sayısı, geçen hafta prestijiyle 1’e indi. ÖTV matrah düzenlemesinin tüketici açısından neredeyse hiç bir avantajı kalmadı.
Zira ağustos ayında Euro kuru 10 TL civarındayken geçen hafta 19 TL’ye dayandı. Hyundai, Toyota, Renault, Dacia, Kia üzere markaların kısa mühlet öncesine kadar yüzde 50 ÖTV dilimine giren Clio, Duster, i10, i20, Picanto, Coralla üzere ucuz modellerine gelen kur artırımlarıyla bu araçlar da bir daha yüzde 80 vergi dilimine çıktı. bu biçimdece 300 bin TL’nin altındaki tek araba modeli Fiat Egea Sedan’ın manuel vitesli baz versiyonları kaldı. Kısa müddette bu modelin de vergi avantajını kaybederek, 300 bin TL’yi açabileceği öngörülüyor.
Son devirde yapılan fiyat değişimlerine birkaç örnek vermek gerekirse; kasım başında 202 bin TL olan manuel vitesli baz versiyon Cilo’nun (1.0 TCe ECO) liste fiyatı, 19 aralık prestijiyle 404 bin TL’ye ulaştı. Vergi dilimi değiştiği için yalnızca 1 günde aracın fiyatı 100 binden çok arttı.
3 Kasım’da 194 bin TL olan Renault Taliant’ın dünkü liste fiyatı 399 bin TL’ydi. Kia Rio’nun manuel vitesli baz versiyonun 3 Kasım’da 191.900 TL olan fiyatı, 19 Aralık’ta 331 bin TL’ye yükseldi.
Hyundai’nin İzmit’te ürettiği i10’nun fiyatı da tıpkı devirde yüzde 70’ten çok artarak 300 bin TL’yi geçti.
Lakin web sitesinde liste fiyatları güncellendiği için net artırım oranın bugün (pazartesi) belirli olması bekleniyor. Başka yandan, daha üst segmentte yani yüzde 80’lik diliminde olan, birkaç yıl öncesine kadar Türkiye’nin en çok satan modellerinden olan C-SUV segmentindeki Peugeot 3008’in de fiyatı bu vakitte yüzde 55 artarak 753 bin TL’ye çıktı.
Matrahta güncelleme aciliyet kazandı
Kesim temsilcileri, matrah düzenlemesinin yapıldığı 12 Ağustos’tan bu yana döviz kurdaki yüzde 80’ini artışa dikkat çekerek, matrahta yeni bir güncelleme yapılmasının aciliyetine vurgu yapıyor. Şanlı Auto Skoda Türkiye Genel Müdürü Zafer Başar, “Matrah düzeltmesi bölüm için öncelikli olarak gerekli olduğunu düşündüğümüz konulardan biri. Kelam konusu düzenlemelerin hayata geçirilmesi muhakkak bir fiyat güzelleşmesine imkan verecek olsa da tıpkı vakitte geçtiğimiz yıla nazaran yüksek bir fiyat artışı gerçeği ile karşılaşacağımız kararı ortaya çıkıyor” dedi.
Başar, fiyat artışlarının 2022’nin birinci yarısında da satış temposuna olumsuz yansıyacağı görüşünde. Başar, “Çip krizinin hala tesirlerini 2022 yılının birinci yarısında da tesirli olacağı da göz önüne alındığında yılın birinci yarısının 2021’e göre daha düşük bir tempoda ilerleyeceğini ikinci yarısında bilhassa son çeyrekte tedarik ve fiyat şartlarının daha olgunlaşmasıyla birlikte toparlanma eğilim göstereceğiniz öngörüyoruz. Bu durumda 500 bin adetlik bir toplam binek pazar kararı ile karşı karşıya kalabiliriz” diye konuştu.
Otomotiv Distribütörleri Derneği (ODD) Genel Koordinatörü Hayri Erce de tüketicinin matrah avantajının kalmadığını lisana getirerek, “Her vergi diliminde insanlara alternatif içinde seçme bahtı verilmeli. Belli bir ÖTV dilimine yalnızca birkaç model olması tüketici açısından yanlışsız değil. Beşerler rekabet içerisinde gönlüne nazaran bir araç alabilmeli” dedi.
“Tüm ekosistemde istihdam kaybı olabilir”
Öte yandan Hayri Erce, matrahtan daha kıymetli bir mevzunun öngörülebilirlik olduğunun altını çizerek, şunları kaydetti: “Mesele ÖTV matrahlarını da geçti. Beşerler önünü goremiyor. Öngörülebilirlik büsbütün kayboldu. Kurların artması ile arabaya erişim fazlaca sıkıntı bir hal aldı. Öncelikle iktisatta öngörülebilirliğin sağlanması gerekiyor. Pazarda hayli önemli bir daralma yaşayabiliriz. 2018’de bunu gördük. bir daha bu biçimde bir kriz hayatıştık ve 1 milyon satış adetlerinden 2019’da 479 binli adetlere kadar geriledik.
Şayet bu öngörülebilirlik yakalanmazsa ve gerekli tedbirler alınmazsa pazarda önemli bir daralma kaçınılmaz olacak. Bundan toplumun bütün kesitleri ziyan bakılırsacek. ÖTV gelirlerine kamu maliyesinin gereksinimi ortada. Önümüzdeki yıl daha da fazla olacak. Bu niçinle hem tüketici açısından hem bölümdeki paydaşlar açısından kahır olacak. Zira pazardaki daralma yalnızca araç satıcılarını etkilemiyor. Satış daha sonrası bölümünü, kredi veren kurumları, sigorta firmalarını etkiliyor. ötürüsıyla bütün ekosistem bundan ziyan görüyor. İstihdam ve iş kayıpları başlar.”
Dal temsilcileri, gerekli tedbirler alındığı takdirde ise biriken talebe bağlı olarak, pazarda işlerin bir daha yoluna girebileceğinin sinyallerini veriyor. Lakin bu hususta umutlar giderek azalıyor.
Aralıkta kayıp %30’u aşacak, pazar 2020’nin altında kalacak
Yıla süratli başlayan ve 1 milyon adetlik satış sinyalleri veren araba ve yavaşça ticari araç pazarı, çip darboğazı niçiniyle ikinci çeyrekten itibaren düşüşe geçmişti. Bu yılın birinci 11 ayında araba ve yavaşça ticari araç pazarı geçen yılın birebir periyoduna oranla yüzde bir artışla yaklaşık 675 bin adet olarak gerçekleşti. Dal temsilcileri birkaç hafta öncesine kadar aralık ayında yapılacak satışlarla 2021 sonunda pandeminin damga vurduğu 2020’nin üzerine çıkmayı hedefl iyordu. Lakin geçen hafta prestijiyle bu mevzuda umut neredeyse hiç kalmadı. Zira çip krizinin yanı sıra talepte düşüş olması bekleniyor. Renault Mais Genel Müdürü Berk Çağdaş, aralık ayında araba ve yavaşça ticari araç satışlarının toplam pazarda 60-70 bin adet içinde olmasını beklediklerini söylemiş oldu. Genel olarak kesimde beklenti de bu tarafta. Aralık 2020’de pazarda 104 bin adetlik satış olmuştu. 2020 yılında 772 bin adetlik araba ve yavaşça ticari araç satışı gerçekleşmişti. ötürüsıyla geçen yılı geçmek için 100 bin adete yakın satış yapılması gerekiyor, lakin o da bu şartlarda imkansız görünüyor.