Av. Mehmet GÜN
Daha İyi Yargı Derneği Lideri
İhracatının yaklaşık %70’i ithalata dayalı olan iş dünyası, iktisat idaresine inançsız olmasının ötesinde bu ortalar pek kızgın ve şaşkınlık ortasında.
Merkez Bankası’nın “ihracat bedellerinin yurda getirilmesine ait konu ve temelleri düzenleyen genelgesinde Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın talimatı üzerine değişiklikler yaparak bakanlığın 31.12.2021 tarihindeki talimatı yeterince 3 Ocak 2021’den itibaren %25, 15.04.2022 tarihindeki talimatı üzerine 18 Nisan 2022 tarihinden itibaren %40 oranında ihracat dövizlerinin Merkez Bankası’na, bankanın belirlediği kurdan satma zorunluğu getirmiş olması bardağı taşıran son damla üzere görülmekte.
İhracat bedellerinin %25’ini Merkez Bankası’na satma zorunluğu birinci getirildiğinde itiraz etmeyerek durumu kabullenmiş üzere görünen iş dünyası bu oranın %40’a çıkarılması üzerine çok rahatsız olmuş durumda. Ankara’da resmi kapıları aşındıran, bu karardan dönülmesi için Hazine ve Maliye Bakanlığı’na ve öteki ilgililere lisan döken iş dünyası kendi ortasında kızgın. Bir kısmı ise ihracat dövizini satarken ve en azından ithalat için döviz alırken ziyan görmelerini önleyecek bir orta yol bulma sıkıntısında.
ihracatçıların Merkez Bankası’na satmak zorunda olduğu dövizi sattığı kur üzerinden geri almasını sağlayan bir formüle idarenin evet diyebileceği konuşulmakta. O denli yapılırsa ihracatçı; ithalat yapmak istediğinde sattığı döviz karşılığında aldığı TL ile Kur Muhafazalı Mevduatta emsal bir biçimde tıpkı ölçüde dövizi geri satın alabilecek.
SWAP mutabakatlarında da o denli oluyor diğer ülke merkez bankalarına bir ölçü TL vererek döviz ödünç alınıyor, verilen TL iade edilirken ödünç alınan dövizi iade ediliyor.
Yani işin özünde Merkez Bankası ihracatçıları SWAP yapmaya zorluyor.
Can havli ortasındaki iş dünyası; Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın ve Merkez Bankası’nın yetkisini sorgulamıyor; yargıya gitmeyi, hukuktan yardım almayı düşünmüyor.
Merkez Bankası 2018 tarihindeki İhracat Süreçlerine Dair Genelge’nin 12. hususuna dayanarak Bakanlığının talimatı doğrultusunda ihracat bedellerinin %40’ının merkez bankasına satılmasını istiyor. Ama ne bakanlığın ne de Merkez Bankası’nın buna karar verme yetkisi yok…
Türk Parasının Değerini Müdafaa Hakkında 32 Sayılı Karar’ın “İhracat” başlıklı 8. unsuruna nazaran “ihracat bedellerinin tasarrufu hürdür. Bakanlık, gereksinim duyulması halinde ihracat bedellerinin yurda getirilmesine ait düzenleme yapmaya yetkilidir. İşte yalnızca bu kadar!..
Meşhur 32 Sayılı Karar’ın “Yetki” başlıklı 20. hususuna göre: “Bakanlık […] haklı ve zorlayan sebeplerin varlığı halinde döviz getirme müddetlerini uzatmaya ve döviz getirme zorunluluğunu kısmen yahut büsbütün kaldırmaya, kararda görülen ölçüleri değiştirmeye ve ölçü belirlemeye yetkilidir.” İşte yalnızca bu kadar!..
Bu çerçevede Bakanlık, İhracat Bedelleri Hakkında çıkarmış olduğu 2018-32/48 sayılı bildirimin 12. hususunda Merkez Bankası’na “söz konusu bildirinin uygulanmasına yönelik olarak Bakanlıkça belirlenecek tarz ve asılların ilan edilmesi, yani yalnızca bakanlığın sonucunı duyurmak için ilan etme nazaranvi vermiş bulunmakta. esasen Bakanlık, kendi yetkisini devredemediği üzere yetkili olmadığı bir bahiste Merkez Bankasına bakılırsav ve yetki verme yetkisi bulunmamakta.
32 sayılı sonucun “İhracat” başlıklı 8. hususunda “ihracat bedellerinin tasarrufu serbesttir” denilmiş olup Bakanlığa “sadece” ihracat bedellerinin yurda getirilmesine ait düzenleme yapma yetkisini verilmiş; bir kısmının satılmasına karar verme yetkisi bulunmamaktadır.
Görüleceği üzere Merkez Bankası’nın da ihracat bedellerinin bir kısmının Merkez Bankası’na satılması yahut Türk Lirası’na çevrilmesine karar verme yetkisi yoktur. Merkez Bankası’nın misyonu 32 sayılı Karar’ın 23. hususunda belirtilen bankalar, yetkili kurumlar, aracı kurumlar düzenlenen “Döviz alım ve satım dokümanları ile Türk Parası Transfer Belgeler” ile ilgili adap ve asıllar Merkez Bankası’nca düzenlemekten ibarettir.
Hal bu biçimde iken bakanlık ve TCMB’na yönelik şu sorular olumlu cevaplamak mümkün müdür?
– Bakanlık hangi yetkiyle bu biçimde bir bildiri çıkarılmasını istemiştir?
– Bakanlık; bu biçimde bir karar alma yetkisi olduğu niyetinde ise bunu neden kendisi çıkarmamış, Resmi Gazete’de ilan etmemiş; hangi sebeple yetkili ve misyonlu olmayan Merkez Bankası’nın çıkarmasını istemiştir?
– Bakanlık hangi yetkiye dayanarak Merkez Bankası’na bu biçimde bir genelge çıkarma talimatı vermiştir?
– Merkez Bankası, bakanlığın yetkili olmadığı 32 sayılı Karar’a uyarsız bir talimatı ne sebeple kabul etmiştir?
– Tıpkı biçimde Merkez Bankası, nazaranvi ve yetkisi olmadığı biçimde hangi yetkiye dayanarak bu biçimde bir bildirim çıkarmıştır?
32 Sayılı karar ile ihracat bedellerine dilediği biçimde tasarruf etmek özgür bırakılmış iken yetkileri bu sonucun formalitelerini uygulamak ve düzenlemekten ibaret olan Hazine ve Bakanlığı ile Merkez Bankası’nın ihracat bedelinin %40’ını Merkez Bankası’na, üstelik de Merkez Bankası’nın belirleyeceği kurdan satmaya zorlayarak ihracatçıları bir nevi SWAP yapmaya zorlaması hukuka uyarsızdır.
Merkez Bankası’nın piyasa süreçlerine kendi fiyatını empoze ederek müdahale etmesi de ihracatçıları ziyana uğratması da haksız ve hukuka uyarsızdır. Öte yandan ihracatçılara döviz alışında kur müdafaa garantisi verilmesi de vergilerin bir kesitin menfaatine kullanılması tarafıyla Anayasa’nın eşitlik unsuruna de alışılmamıştır.
Daha da kıymetlisi, Bakanlığın ve Merkez Bankası’nın 32 sayılı karara uyarlığı tartışmalı kararlar alması ve sistemler izlemesi piyasaların güvensizleşmesine, iktisadın güç kaybetmesine ve topyekûn refahın düşmesine niye olmaktadır.
Bu bariz temel ve tarz yanlışından bir an evvel dönülmesi yalnızca ihracatçıların değil, ülkemizin ve hepimizin faydasına olacaktır.
Dünya
Daha İyi Yargı Derneği Lideri
İhracatının yaklaşık %70’i ithalata dayalı olan iş dünyası, iktisat idaresine inançsız olmasının ötesinde bu ortalar pek kızgın ve şaşkınlık ortasında.
Merkez Bankası’nın “ihracat bedellerinin yurda getirilmesine ait konu ve temelleri düzenleyen genelgesinde Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın talimatı üzerine değişiklikler yaparak bakanlığın 31.12.2021 tarihindeki talimatı yeterince 3 Ocak 2021’den itibaren %25, 15.04.2022 tarihindeki talimatı üzerine 18 Nisan 2022 tarihinden itibaren %40 oranında ihracat dövizlerinin Merkez Bankası’na, bankanın belirlediği kurdan satma zorunluğu getirmiş olması bardağı taşıran son damla üzere görülmekte.
İhracat bedellerinin %25’ini Merkez Bankası’na satma zorunluğu birinci getirildiğinde itiraz etmeyerek durumu kabullenmiş üzere görünen iş dünyası bu oranın %40’a çıkarılması üzerine çok rahatsız olmuş durumda. Ankara’da resmi kapıları aşındıran, bu karardan dönülmesi için Hazine ve Maliye Bakanlığı’na ve öteki ilgililere lisan döken iş dünyası kendi ortasında kızgın. Bir kısmı ise ihracat dövizini satarken ve en azından ithalat için döviz alırken ziyan görmelerini önleyecek bir orta yol bulma sıkıntısında.
ihracatçıların Merkez Bankası’na satmak zorunda olduğu dövizi sattığı kur üzerinden geri almasını sağlayan bir formüle idarenin evet diyebileceği konuşulmakta. O denli yapılırsa ihracatçı; ithalat yapmak istediğinde sattığı döviz karşılığında aldığı TL ile Kur Muhafazalı Mevduatta emsal bir biçimde tıpkı ölçüde dövizi geri satın alabilecek.
SWAP mutabakatlarında da o denli oluyor diğer ülke merkez bankalarına bir ölçü TL vererek döviz ödünç alınıyor, verilen TL iade edilirken ödünç alınan dövizi iade ediliyor.
Yani işin özünde Merkez Bankası ihracatçıları SWAP yapmaya zorluyor.
Can havli ortasındaki iş dünyası; Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın ve Merkez Bankası’nın yetkisini sorgulamıyor; yargıya gitmeyi, hukuktan yardım almayı düşünmüyor.
Merkez Bankası 2018 tarihindeki İhracat Süreçlerine Dair Genelge’nin 12. hususuna dayanarak Bakanlığının talimatı doğrultusunda ihracat bedellerinin %40’ının merkez bankasına satılmasını istiyor. Ama ne bakanlığın ne de Merkez Bankası’nın buna karar verme yetkisi yok…
Türk Parasının Değerini Müdafaa Hakkında 32 Sayılı Karar’ın “İhracat” başlıklı 8. unsuruna nazaran “ihracat bedellerinin tasarrufu hürdür. Bakanlık, gereksinim duyulması halinde ihracat bedellerinin yurda getirilmesine ait düzenleme yapmaya yetkilidir. İşte yalnızca bu kadar!..
Meşhur 32 Sayılı Karar’ın “Yetki” başlıklı 20. hususuna göre: “Bakanlık […] haklı ve zorlayan sebeplerin varlığı halinde döviz getirme müddetlerini uzatmaya ve döviz getirme zorunluluğunu kısmen yahut büsbütün kaldırmaya, kararda görülen ölçüleri değiştirmeye ve ölçü belirlemeye yetkilidir.” İşte yalnızca bu kadar!..
Bu çerçevede Bakanlık, İhracat Bedelleri Hakkında çıkarmış olduğu 2018-32/48 sayılı bildirimin 12. hususunda Merkez Bankası’na “söz konusu bildirinin uygulanmasına yönelik olarak Bakanlıkça belirlenecek tarz ve asılların ilan edilmesi, yani yalnızca bakanlığın sonucunı duyurmak için ilan etme nazaranvi vermiş bulunmakta. esasen Bakanlık, kendi yetkisini devredemediği üzere yetkili olmadığı bir bahiste Merkez Bankasına bakılırsav ve yetki verme yetkisi bulunmamakta.
32 sayılı sonucun “İhracat” başlıklı 8. hususunda “ihracat bedellerinin tasarrufu serbesttir” denilmiş olup Bakanlığa “sadece” ihracat bedellerinin yurda getirilmesine ait düzenleme yapma yetkisini verilmiş; bir kısmının satılmasına karar verme yetkisi bulunmamaktadır.
Görüleceği üzere Merkez Bankası’nın da ihracat bedellerinin bir kısmının Merkez Bankası’na satılması yahut Türk Lirası’na çevrilmesine karar verme yetkisi yoktur. Merkez Bankası’nın misyonu 32 sayılı Karar’ın 23. hususunda belirtilen bankalar, yetkili kurumlar, aracı kurumlar düzenlenen “Döviz alım ve satım dokümanları ile Türk Parası Transfer Belgeler” ile ilgili adap ve asıllar Merkez Bankası’nca düzenlemekten ibarettir.
Hal bu biçimde iken bakanlık ve TCMB’na yönelik şu sorular olumlu cevaplamak mümkün müdür?
– Bakanlık hangi yetkiyle bu biçimde bir bildiri çıkarılmasını istemiştir?
– Bakanlık; bu biçimde bir karar alma yetkisi olduğu niyetinde ise bunu neden kendisi çıkarmamış, Resmi Gazete’de ilan etmemiş; hangi sebeple yetkili ve misyonlu olmayan Merkez Bankası’nın çıkarmasını istemiştir?
– Bakanlık hangi yetkiye dayanarak Merkez Bankası’na bu biçimde bir genelge çıkarma talimatı vermiştir?
– Merkez Bankası, bakanlığın yetkili olmadığı 32 sayılı Karar’a uyarsız bir talimatı ne sebeple kabul etmiştir?
– Tıpkı biçimde Merkez Bankası, nazaranvi ve yetkisi olmadığı biçimde hangi yetkiye dayanarak bu biçimde bir bildirim çıkarmıştır?
32 Sayılı karar ile ihracat bedellerine dilediği biçimde tasarruf etmek özgür bırakılmış iken yetkileri bu sonucun formalitelerini uygulamak ve düzenlemekten ibaret olan Hazine ve Bakanlığı ile Merkez Bankası’nın ihracat bedelinin %40’ını Merkez Bankası’na, üstelik de Merkez Bankası’nın belirleyeceği kurdan satmaya zorlayarak ihracatçıları bir nevi SWAP yapmaya zorlaması hukuka uyarsızdır.
Merkez Bankası’nın piyasa süreçlerine kendi fiyatını empoze ederek müdahale etmesi de ihracatçıları ziyana uğratması da haksız ve hukuka uyarsızdır. Öte yandan ihracatçılara döviz alışında kur müdafaa garantisi verilmesi de vergilerin bir kesitin menfaatine kullanılması tarafıyla Anayasa’nın eşitlik unsuruna de alışılmamıştır.
Daha da kıymetlisi, Bakanlığın ve Merkez Bankası’nın 32 sayılı karara uyarlığı tartışmalı kararlar alması ve sistemler izlemesi piyasaların güvensizleşmesine, iktisadın güç kaybetmesine ve topyekûn refahın düşmesine niye olmaktadır.
Bu bariz temel ve tarz yanlışından bir an evvel dönülmesi yalnızca ihracatçıların değil, ülkemizin ve hepimizin faydasına olacaktır.
Dünya