CatWalk
New member
Zeynep Aksoy – “Carmen” bir daha ancak bu defa epey farklı bir anlatımla sahnede. İsveçli Johan Inger’ın koreografisini üstlendiği yapıtta öykü bir çocuğun gözünden anlatılıyor. Tüm set bir eşkenar üçgenden oluşuyor ve bu üçgen içgüdüsel olarak bu sanat yapıtında tasvir edilen cihanı temsil ediyor. “‘Carmen’im sadece kıssanın bayan kahramanına dayanmıyor, hem de Merimée’nin özgününde olduğu üzere, balemde, sevgilisinin özgürlüğünü kabul edemeyen, cehenneme inen bir yol açan Don José’nin aşk hastalığına odaklanıyor. ilkel içgüdüleri: tutku ve intikam” diyen Inger’le “Carmen’in yeni versiyonunu konuştuk.
Bir “Carmen” daha, bu kere dans olarak… niye?
Spanish National Dance Company’nin bu biçimdeki yöneticisi José Carlos Martínez bana geldi ve bir İspanyol gösterisi yapmamı istedi. Ben de bu biçimdelikle farklı çalışmalara bakmaya başladım ve “Carmen”de karar kıldım. Müzik de benim için en hakikat seçimlerden biri oldu. Kendi adıma şunu da söyleyebilirim ki anlatı çalışması yapmak benim için bir birinciydi. Bir anlatı ile tanışmak ve bir öykü anlatmaya çalışmak benim için büyük bir meydan okuma oldu.
Sizce “Carmen”i değerli bir eser yapan nedir ve koreografiyi tasarlarken yaklaşımınız neydi?
Kendime, “niçin öbür bir ‘Carmen’ yapalım ve ona ne katabiliriz?” diye sordum. Kıssayı okurken ne kadar şiddet içerdiğini fark ettim ve çok şaşırdım. bu biçimdece, dramaturgumla bayan ve erkek içindeki şiddet ile aile içi şiddete odaklanmaya karar verdik. bu biçimdece “Carmen”e yaklaşımımız ve konseptimiz bu oldu.
Sizin versiyonunuzda hikaye, bir çocuğun gözünden anlatılıyor ve tüm sahne eşkenar bir üçgenden doğuyor. Konseptinizi biraz açar mısınız??
Şiddete şahit olması için bir çocuğu oraya koymayı seçtik. Zira aile içi şiddet bir defa deneyimlendiğinde yenidenlanması beklenen bir durum. Pekala çemberin başı ve sonu nerede? Aile içi şiddet kavramıyla uğraşırken bunun değerli olduğunu düşündük. Çocuğun başlangıçta fazlaca suçsuz olması Don José’nin ilerleyişine, karanlığına ve davranışlarına tanıklık etmesi bu yüzden. Çocuk etkileniyor ve kıssa boyunca gitgide daha da karanlıklaşıyor.
Bizet’nin operasından etkilendiniz mi?
Hayır, Bizet’nin operasından fazlaca etkilenmedim. olağan olarak biz de işimize ufak tefek şeyler ekledik. Fakat temel olarak Mary Maier’in kitabını takip etmeye çalıştık. Yani kitap bizim ana ilham kaynağımızdı.
Marc Alvarez’in özgün müziğine yapılan koreografi, yapıtla bütünlük ortasında olsa da, bir daha biraz farklı…
Yapmaya çalıştığım Marc Alvarez’in yeni müziğini kullanmaktı. Bunu biraz Don José’nin iç dünyasını, ve tahminen de karanlığını anlatmasıyla kontaklı olarak kullanmaya çalıştım. olağan olarak yapımın cömert olması da değerliydi. Sanırım birinci perdenin fazlaca renkli ve cömert olması için çabaladım. İkinci perdede ise öykü daha karanlık bir yere gerçek gidiyor.
Carmen yol, Don José yolcu
“Carmen”deki ana karakterleri nasıl kurguladınız? Merimée’nin romanındaki üzere sizin işinizin de Carmen’e değil Don José’ye odaklı olduğunu söylüyorsunuz. Bunu biraz açar mısınız?
Yanlışsız, Mérimée’nin romanına odaklandım ve ötürüsıyla Don José’nin değişimini takip ettim. Oyunda onu mesleğinin başında, orduda basamakları tırmanmaya çalışırken ve akabinde Carmen ile tanıştığında takip ediyorsunuz. Dramaturji açısından konuşursak, Carmen sahiden sessizken Don José’nin karakterinde büyük bir gelişme var. Carmen adeta bir yol. Bu yüzden, Mérimée’nin romanı üzere, Don José’nin yükselişini ve düşüşünü takip etmeyi seçtik biz de.
İzlerken flamenko üzere klasik İspanyol danslarının, klasik bale ve çağdaş dansın harikulade bir armoniyle birlikte çalıştığını gördüm. Koreografik yaklaşımınız/felsefeniz neydi ve dansçılar bunu nasıl aldı?
Dürüst olmam gerekirse ne kadar flamenko olduğunu bilmiyorum. Kimi teatral flamenko anları olduğunu düşünüyorum fakat lisan açısından o kadar emin değilim. Klasik dans olarak başlayıp daha sonrasında çağdaş dans ile mesleğine devam etmiş biriyim ben. yıllar boyunca, kullandığım ve kullanmaya devam ettiğim bir tıp söz hazinesi topladım koreografi dilimde. Bu yüzden, “Carmen” üretiminde kullanabileceğim biroldukça dans tarzının bir eseri olarak görüyorum kendimi. Dansçılar da malzemeyi almakta muhakkak sorun yaşamadılar hatta onlara pek yakındı diye düşünüyorum. Bu yüzden keyifliydi ve onlara kendi hudutları ortasında olmayan bir lisanın empoze edilmesi kelam konusu bile değildi.
“Asıl sorun karakterleri bulmak”
İşin doğum ve gelişme sürecini özetleyebilir misiniz?
Her sahneyi epey ayrıntılı bir biçimde hazırladık. Stüdyoya girmek hayli zevkliydi. Koreografi hazır değildi fakat her sahnede ne söylemem gerektiğini biliyordum. Bu manada soyut çalışmadan epeyce farklıydı zira soyut çalışma daha fazlaca bir müddetçtir ve ilerledikçe bir şeyler keşfedersiniz. Lakin her sahnenin ne olması gerektiği konusunda fazlaca nettim. Bu yüzden benim için de büyük bir keşif oldu.
Koreografinizde dansçılar için zorluklar nelerdi?
Dansçılar için zorluk karakterleri bulmaktı zira fazlaca spesifik ve yansıtması pek güç karakterlerdi. Bu niçinle, koreografi açısından bir zorluk yaşadıklarını düşünmüyorum. Daha fazlaca “Carmen’imi nasıl bulacağım, Don José’mi nasıl bulacağım, bu çocuk olarak ben kimim?” üzere soruların yanıtlarını bulmak sıkıntı bir müddetçti.
Sahneye koyduğunuz yapıttan izleyiciye geçmesini istediğiniz temel şey nedir?
Seyirci hem aydınlanmış birebir vakitte dokunulmuş ve etkilenmiş hissederek çıkabiliyorsa “Carmen”den, onlara ulaşmışım ve işimi yapmışım demektir.
Bir “Carmen” daha, bu kere dans olarak… niye?
Spanish National Dance Company’nin bu biçimdeki yöneticisi José Carlos Martínez bana geldi ve bir İspanyol gösterisi yapmamı istedi. Ben de bu biçimdelikle farklı çalışmalara bakmaya başladım ve “Carmen”de karar kıldım. Müzik de benim için en hakikat seçimlerden biri oldu. Kendi adıma şunu da söyleyebilirim ki anlatı çalışması yapmak benim için bir birinciydi. Bir anlatı ile tanışmak ve bir öykü anlatmaya çalışmak benim için büyük bir meydan okuma oldu.
Sizce “Carmen”i değerli bir eser yapan nedir ve koreografiyi tasarlarken yaklaşımınız neydi?
Kendime, “niçin öbür bir ‘Carmen’ yapalım ve ona ne katabiliriz?” diye sordum. Kıssayı okurken ne kadar şiddet içerdiğini fark ettim ve çok şaşırdım. bu biçimdece, dramaturgumla bayan ve erkek içindeki şiddet ile aile içi şiddete odaklanmaya karar verdik. bu biçimdece “Carmen”e yaklaşımımız ve konseptimiz bu oldu.
Sizin versiyonunuzda hikaye, bir çocuğun gözünden anlatılıyor ve tüm sahne eşkenar bir üçgenden doğuyor. Konseptinizi biraz açar mısınız??
Şiddete şahit olması için bir çocuğu oraya koymayı seçtik. Zira aile içi şiddet bir defa deneyimlendiğinde yenidenlanması beklenen bir durum. Pekala çemberin başı ve sonu nerede? Aile içi şiddet kavramıyla uğraşırken bunun değerli olduğunu düşündük. Çocuğun başlangıçta fazlaca suçsuz olması Don José’nin ilerleyişine, karanlığına ve davranışlarına tanıklık etmesi bu yüzden. Çocuk etkileniyor ve kıssa boyunca gitgide daha da karanlıklaşıyor.
Bizet’nin operasından etkilendiniz mi?
Hayır, Bizet’nin operasından fazlaca etkilenmedim. olağan olarak biz de işimize ufak tefek şeyler ekledik. Fakat temel olarak Mary Maier’in kitabını takip etmeye çalıştık. Yani kitap bizim ana ilham kaynağımızdı.
Marc Alvarez’in özgün müziğine yapılan koreografi, yapıtla bütünlük ortasında olsa da, bir daha biraz farklı…
Yapmaya çalıştığım Marc Alvarez’in yeni müziğini kullanmaktı. Bunu biraz Don José’nin iç dünyasını, ve tahminen de karanlığını anlatmasıyla kontaklı olarak kullanmaya çalıştım. olağan olarak yapımın cömert olması da değerliydi. Sanırım birinci perdenin fazlaca renkli ve cömert olması için çabaladım. İkinci perdede ise öykü daha karanlık bir yere gerçek gidiyor.
Carmen yol, Don José yolcu
“Carmen”deki ana karakterleri nasıl kurguladınız? Merimée’nin romanındaki üzere sizin işinizin de Carmen’e değil Don José’ye odaklı olduğunu söylüyorsunuz. Bunu biraz açar mısınız?
Yanlışsız, Mérimée’nin romanına odaklandım ve ötürüsıyla Don José’nin değişimini takip ettim. Oyunda onu mesleğinin başında, orduda basamakları tırmanmaya çalışırken ve akabinde Carmen ile tanıştığında takip ediyorsunuz. Dramaturji açısından konuşursak, Carmen sahiden sessizken Don José’nin karakterinde büyük bir gelişme var. Carmen adeta bir yol. Bu yüzden, Mérimée’nin romanı üzere, Don José’nin yükselişini ve düşüşünü takip etmeyi seçtik biz de.
İzlerken flamenko üzere klasik İspanyol danslarının, klasik bale ve çağdaş dansın harikulade bir armoniyle birlikte çalıştığını gördüm. Koreografik yaklaşımınız/felsefeniz neydi ve dansçılar bunu nasıl aldı?
Dürüst olmam gerekirse ne kadar flamenko olduğunu bilmiyorum. Kimi teatral flamenko anları olduğunu düşünüyorum fakat lisan açısından o kadar emin değilim. Klasik dans olarak başlayıp daha sonrasında çağdaş dans ile mesleğine devam etmiş biriyim ben. yıllar boyunca, kullandığım ve kullanmaya devam ettiğim bir tıp söz hazinesi topladım koreografi dilimde. Bu yüzden, “Carmen” üretiminde kullanabileceğim biroldukça dans tarzının bir eseri olarak görüyorum kendimi. Dansçılar da malzemeyi almakta muhakkak sorun yaşamadılar hatta onlara pek yakındı diye düşünüyorum. Bu yüzden keyifliydi ve onlara kendi hudutları ortasında olmayan bir lisanın empoze edilmesi kelam konusu bile değildi.
“Asıl sorun karakterleri bulmak”
İşin doğum ve gelişme sürecini özetleyebilir misiniz?
Her sahneyi epey ayrıntılı bir biçimde hazırladık. Stüdyoya girmek hayli zevkliydi. Koreografi hazır değildi fakat her sahnede ne söylemem gerektiğini biliyordum. Bu manada soyut çalışmadan epeyce farklıydı zira soyut çalışma daha fazlaca bir müddetçtir ve ilerledikçe bir şeyler keşfedersiniz. Lakin her sahnenin ne olması gerektiği konusunda fazlaca nettim. Bu yüzden benim için de büyük bir keşif oldu.
Koreografinizde dansçılar için zorluklar nelerdi?
Dansçılar için zorluk karakterleri bulmaktı zira fazlaca spesifik ve yansıtması pek güç karakterlerdi. Bu niçinle, koreografi açısından bir zorluk yaşadıklarını düşünmüyorum. Daha fazlaca “Carmen’imi nasıl bulacağım, Don José’mi nasıl bulacağım, bu çocuk olarak ben kimim?” üzere soruların yanıtlarını bulmak sıkıntı bir müddetçti.
Sahneye koyduğunuz yapıttan izleyiciye geçmesini istediğiniz temel şey nedir?
Seyirci hem aydınlanmış birebir vakitte dokunulmuş ve etkilenmiş hissederek çıkabiliyorsa “Carmen”den, onlara ulaşmışım ve işimi yapmışım demektir.